Læknablaðið - 15.11.1987, Blaðsíða 17

LÆKNABLAÐIÐ 1987; 73: 369-74
369
Þóra Steingrímsdóttir, Reynir Tómas Geirsson, Björg Kristjánsdótdr
BREYTINGAR Á LEGBOTNSHÆÐ í MEÐGÖNGU
HJÁ ÍSLENSKUM KONUM
ÚTDRÁTTUR
Hingað til hefur sænskt legvaxtarrit verið notað í
mæðravernd hérlendis sem hjálpargagn við mat á
fósturvexti og greiningu léttbura fyrir fæðingu.
Með þessari rannsókn var útbúið fyrsta
legvaxtarrit fyrir íslenskar konur.
í rannsóknina voru valdar heilbrigðar konur með
einbura í eðlilegri meðgöngu. Þær komu í
mæðraeftirlit á Kvennadeild Landspítalans í
20.-42. meðgönguviku á árunum 1985-86.
Mælingar á hæð legbotns frá efri rönd lífbeins
(symphysis pubis) í sentimetrum talið voru
staðlaðar. Aðeins ein mæling var notuð frá hverri
konu. Jafnmargar mælingar, þ.e. 50, voru
skráðar í hverri meðgönguviku. Heildarfjöldi
mælinga var 1.150. Almenn atriði voru skráð
fyrir hverja konu og notuð við samanburð á
hópum innan úrtaksins og við aðrar upplýsingar
um íslenskar konur á barneignaaldri.
Reiknuð voru meðaltöl og ±1, — 1.5 og ±2
staðalfrávik legbotnshæðar fyrir hverja fulla viku
meðgöngu. Viðmiðunarlínur fyrir legvaxtarritið
fengust með þriðju gráðu fjölþátta
aðhvarfsgreiningu á meðaltalinu og
staðalfráviksgildunum. Meðaltalsgildi fyrir vöxt
legbotns hjá íslenskum konum reyndust tæplega 2
sentimetrum hærri en sænsku gildin, sem notuð
hafa verið hérlendis. Samanburður á konum
rannsóknarúrtaksins innbyrðis og við íslenskar
konur almennt leiddi i ljós mismun í fáeinum
atriðum, sem voru skýranleg. í heild virtist sem
konur rannsóknarhópsins væru gott úrtak
heilbrigðra íslenskra kvenna á síðari helmingi
meðgöngu.
Lagt er til að svæðið milli - 1,5 og - 2
staðalfrávika megi nota sem viðvörunarsvæði um
vaxtarseinkun fósturs, en gildi undir tveim
staðalfrávikum sem ákveðnari ábendingu um slíkt
ástand. í þeim tilvikum þarf frekari athuganir á
vexti og heilbrigði fósturs.
Frá Kvennadeild Landsspítalans. Barst 13/05/1987. Samþykkt
18/05/1987.
Lykilorð: Prenatal care, prenatal diagnosis,
maternal welfare, fetal growth retardation.
INNGANGUR
Mælingar á hæð legbotns hafa lengi verið notaðar
til að fylgjast með vexti fósturs og fá vísbendingu
um afbrigðilega meðgöngu, þar sem vexti og
viðgangi fósturs væri hætta búin (1-4). Á
Norðurlöndum hafa legvaxtarrit verið notuð til
að greina léttbura fyrir fæðingu (4-6) og hérlendis
hefur sænskt legvaxtarrit (2) verið notað í
mæðravernd (7). f Ijósi þess, að íslensk börn
fæðast að meðaltali stærri en sænsk (8), er óvíst
hvort þetta rit gildir fyrir íslenskar konur. Auk
þess var, við gerð sænska legvaxtarritsins, sleppt
úr mælingum hjá konum sem að líkamsstærð
voru ofan við 90. og neðan við 10. hlutfall
(percentil) sænskra kvenna og öllum mælingum
frá konum, sem áttu börn með fæðingarþyngd
undir eða yfir einu staðalfráviki. Ritið var því
aðeins byggt á upplýsingum frá hluta eðlilega
þungaðra kvenna. Slíkt þrengir efri og neðri
viðmiðunarmörk Iegvaxtarritsins og hefur áhrif á
næmi og forspárgildi ritsins. Af þessum sökum
var nauðsynlegt að útbúa legvaxtarrit úr
mælingum frá íslenskum konum, og var miðað
við heilbrigðar konur með einbura.
EFNIVIÐUR OG AÐFERÐIR
Frá 1.12.1984 var reynt að staðla aðferð
ljósmæðra í göngudeild Kvennadeildar
Landsspítalans við mælingar á legbotnshæð,
þannig að mælt var í heilum sentimetrum með
venjulegum strigamálböndum frá efri brún
Iífbeinsins upp eftir fósturyfirborðinu, ef það
varð greint. Mælt var á hæsta stað legsins, hvort
sem hann var í eða utan miðlínu (2).
Desembermánuður 1984 var tilgreindur sem
aðlögunartími fyrir mælingaraðferðina.
Gerð var þverskurðarathugun (cross-sectional ■
study) og einungis notuð ein mæling frá hverri
konu. Mælingar voru valdar og raðað á
meðgönguvikur af hendingu úr mælingum, sem
gerðar voru eftir 1.1. 1985 og fram til 15.9.1986.