Læknablaðið - 15.04.1988, Blaðsíða 46

156
LÆKNABLAÐIÐ
Gögn þau, sem hér eru lögð til grundvallar, eru
tölur um fjölda ökutækja í landinu,
umferðarslys, sem skráð hafa verið hjá
lögreglunni, tölur um fjölda þeirra sem teknir
hafa verið grunaðir um ölvunarakstur, og
heildaráfengisneysla i landinu samkvæmt
skýrslum Áfengis- og tóbaksverslunar ríkisins.
Haldbærar tölur um þessi atriði eru til síðan 1966,
nema fyrir ölvunarakstur frá 1968, og koma þær
fram í töflu II. Skoðuð er samhliða þróun þessara
þátta og gerðir einfaldir fylgnireikningar með
aðferð Pearsons (product-moment correlation
coefficient).
NIÐURSTÖÐUR
Jöfn aukning er á bílafjölda landsmanna allt
tímabilið. Á fyrri hluta tímabilsins fer
umferðarslysum sömuleiðis fjölgandi miðað við
fólksfjölda, en frá 1974 hafa litlar breytingar
orðið og þeim reyndar fækkað ef tekið væri mið
af fjölda bila. Hér er átt við öll umferðarslys, með
eða án meiðsla, eins og þau eru skráð hjá
lögreglunni.
Tölur lögreglunnar um umferðarslys með
meiðslum sýna aukningu fram til 1974, en árið
1975 verða breytingar á skráningu hjá
lögreglunni, þannig að alþjóðlegar
skráningarreglur eru teknar upp, sem minnka
þessar tölur verulega. Þó má sjá að frá 1975
stendur hlutfallsleg tíðni umferðarslysa með
meiðslum nokkurn veginn í stað. Tölur yfir
dauðaslys eru hins vegar svo lágar, að þær verða
sveiflukenndari og óáreiðanlegri til viðmiðunar.
Af þessum sökum er hér á eftir eingöngu tekið
mið af heildarfjölda umferðarslysa.
Heildaráfengisneysla fer sömuleiðis vaxandi á
fyrri hluta tímabilsins, en hefur lítið breyst eftir
1974. Þá verður mikil aukning í neyslu léttra vína,
en minnkun í neyslu sterks áfengis.
Kærum vegna ölvunaraksturs fer fjölgandi frá
1968 til 1975, en eftir það standa þær nokkurn
veginn í stað.
í stórum dráttum er ljóst að umferðarslys haldast
í hendur við áfengisneyslu og ölvunarakstur í mun
meira mæli en við aukningu umferðarinnar. Þetta
má sjá skýrar ef við setjum þessi línurit upp á
sambærilega kvarða.
í mynd 1 má sjá þróun heildarneyslu áfengis
samhliða umferðarslysum, í mynd 2 umferðarslys
borin saman við neyslu sterks áfengis eingöngu,
og í mynd 3 kemur fram samanburður á
umferðarslysum og ölvunarakstri.
Nákvæmar má sjá tengslin á milli þessara þátta
með fylgnireikningi, sem sýndur er í töflu III.
Þar kemur fram, að tíðni umferðarslysa tengist
mest neyslu sterkra drykkja, en minna bæði
heildarneyslu áfengis og ölvunarakstri, sem aftur
hafa sterkust tengsl sín á milli, og minnst neyslu
léttra vína. Lítil, og reyndar ómarktæk fylgni er á
milli fjölgunar bíla og umferðarslysa.
ÁLYKTANIR OG UMRÆÐA
Niðurstöðurnar benda til eftirfarandi ályktana:
Aukningin í umferðinni eða bílaflotanum hefur
ekki haft i för með sér hlutfallslega fjölgun
Tafla II. Þróun heildarneyslu áfengis, fjölda ökutækja, umferðarslysa og ölvunaraksturs 1966-1980.
Áfengisncysla*) IJmferAarslys')
Ár heild sterk veikt ökutækib) öll m/meiðsl. m/dauða ölvunarakstur0)
1966 2.32 2.08 0.24 2010 2606 286 9.1
1967 2.38 2.13 0.25 2121 2528 217 10.0
1968 2.11 1.86 0.25 2171 2384 243 3.0 784
1969 2.17 1.92 0.25 2156 2400 279 5.4 785
1970 2.50 2.24 0.26 2312 2781 338 8.3 1003
1971 2.70 2.41 0.29 2523 3132 373 8.2 1172
1972 2.81 2.49 0.32 2726 3358 416 10.4 1261
1973 2.88 2.54 0.34 2976 3428 440 11.2 1461
1974 3.04 2.65 0.39 3314 3303 464 9.2 1533
1975 2.88 2.40 0.48 3283 3164 218d) 13.7 1551
1976 2.88 2.31 0.57 3344 2955 191 8.2 1442
1977 3.08 2.46 0.62 3528 2852 180 14.8 1432
1978 2.96 2.30 0.66 3773 3095 214 11-1 1528
1979 3.24 2.35 0.89 3995 3132 185 10.1 1588
1980 3.16 2.25 0.91 4199 3144 217 10.5 1551
Skýringar við löflu:
a) litrar hreint alkóhól á íbúa; b) pr. 10.000 íbúa; c) pr. 100.000 íbúa; d) breyting á skráningarreglum.