Læknablaðið - 15.04.1988, Blaðsíða 19

LÆKNABLAÐIÐ
131
meðaltalið er hið sama. Séu þeir sem voru á
aldrinum 20-49 ára 1984 bornir saman við
jafnaldra sína 1974 kemur í ljós, að drykkja karla
hefur ekki minnkað alveg jafnmikið, eða í 9,6
skammta í hvert skipti, en drykkja kvenna hefur
heldur aukist eða í 4,7 skammta að meðaltali í
hvert skipti. Miðgildi er sú tala, sem skiptir
hópnum í tvennt og þýðir, að helmingur hópsins
drekkur meira en þetta magn í hvert skipti, en
hinn helmingurinn minna.
Vegna þess að gera mátti ráð fyrir að fólk áætlaði
það áfengismagn, sem það drykki venjulega, ekki
rétt, þótti nauðsynlegt að hafa aðra áætlun um
áfengismagn sem fólk neytti. Því var sérstaklega
spurt um hve marga skammta fólk hefði drukkið
síðast þegar það hafði áfengi um hönd. Fyrirfram
gerðum við ráð fyrir að með þessari spurningu
fengjust öruggari upplýsingar, sem m.a. mætti
nota til að áætla heildarneysluna. Svo reyndist þó
ekki, því að bæði 1974 og 1984 taldi fólk sig að
meðaltali hafa drukkið minna síðast en venjulega
(sjá töflu IV). Samt er góð fylgni á milli svara við
þessum spurningum bæði hjá körlum og konum,
sem bendir til að þau séu nokkuð áreiðanleg.
Breytingin sem verður á þessu árabili er mjög
svipuð þeirri sem varð við venjulega drykkju,
þ.e.a.s. karlar drukku að meðaltali minna 1984 en
1974 í síðasta skipti sem þeir drukku, en konur
svipað magn eða jafnvel ívið meira.
Á töflu V er gerður nánari samanburður á
dreifingunni eftir því sem svarendur segja
venjulegt magn i hvert skipti sem þeir drekka
áfengi. Þar eru bornir saman hópar sem eru á
sama aldri í báðum könnunum. Greinilegt er að
karlmönnum, sem drekka minna en 6 skammta í
hvert skipti, hefur fjölgað á kostnað þeirra, sem
drekka meira en 10 skammta. Svipuð breyting
sést hins vegar varla hjá konum. Á árinu 1984
töldu tæp 8% karla á aldrinum 20-49 ára sig
drekka meira en 20 skammta í hvert skipti á móti
11% tíu árum áður. Hins vegar töldu 4,5%
kvenna sig drekka meira en 10 skammta í hvert
skipti á móti 3,4% tiu árum fyrr. Á hinn bóginn
drakk þriðjungur karla sem neyta áfengis á
þessum aldri og þrír fjórðu hlutar kvenna 5
skammta og minna í hvert skipti 1984.
Á töflu VI sést að þeim, sem neyta áfengis einu
sinni í mánuði og sjaldnar, fer heldur fækkandi,
en hinum sem neyta áfengis oftar, fer fjölgandi.
Munurinn er að vísu ekki mikill, en þó meira
áberandi ef hópurinn, sem var 20-49 ára 1984, er
borinn saman við jafnaldrana 1974.
Mesta breytingin, sem orðið hefur á þessu tíu ára
tímabili, er á dreifingu neyslunnar eftir
tegundum. Á árinu 1974 neyttu 3/4 hlutar
neytendanna eingöngu brenndra drykkja, en 1984
Tafla V. Hlutfallsdreifing áfengisneyslu 20-49 ára fólks
eftir fjötda skammta sem neytt var venjulega i hvert
skipti árin 1974 og 1984.
Karlar') Konur2)
Skammtar 1974 1984 1974 1984
I- 5................... 25,6 33,5 72,7 74,0
6-10.................... 34,2 35,5 23,8 21,5
II- 15................. 20,9 16,0 2,1 3,8
16-20.................... 8,4 7,3 0,9 0,2
21+ .................... 11,0 7,7 0,4 0,5
Samtals 100,1 100,0 99,9 100,0
Fjöldi svara 994 871 857 883
yj.... ') karlar 22,309 2) konur 7,739
df ... - 4 - 3
p.... - p<0,001 - 0,05<p<0,l
Tafla VI. Hlutfallsdreifing áfengisneyslu eftir tíðni og
könnunartíma.
Áfengisneysla 1974 1984 20-59 ára 20-49 ára
Oftar en fjórum sinnum í mánuði 2,6 3,4 3,5
Tvisvar til fjórum sinnum í mánuði 30,1 34,1 35,7
Einu sinni í mánuði 17,7 16,4 17,1
Sjaldnar 49,6 46,1 43,7
Samtals 100,0 100,0 100,0
Fjöldi svara 1.927 2.049 1.750
1974/1984 2CW9 ára: 1974/1984 allir:
X2= 18,596 x2= 10,598
df = 3 df=3
ps 0,001 0,01 <p<0,02
Tafla VII. Hlutfallsdreifing venjulegrar neyslu eftir
tegund og könnunartíma.
1974 1984
Áfengt öl 1,2 2,3
Létt vín 8,6 23,2
Sterkt áfengi 77,9 53,7
Fleiri tegundir 12,4 20,8
Samtals 100,1 100,0
Fjöldi neytenda 1.977 2.253