Læknablaðið - 15.04.1988, Blaðsíða 53

LÆKNABLAÐIÐ
163
leitað meðferðar inni á stofnun einhvern tíma á
ævinni.
Mynd 7 sýnir mismunandi viðhorf til drykkjusýki
meðal þeirra, sem hafa verið í meðferð og hinna,
sem ekki hafa verið í meðferð.
Það vekur athygli, að meðal svarendanna voru
fæstir sem svöruðu: veit ekki, í hópi þeirra, sem
höfðu meðferðarreynslu. Þeir, sem hafa verið í
meðferð, eru af eðlilegum ástæðum líklegri en
aðrir til að hafa velt fyrir sér mögulegum
skýringum á drykkjuvandamálum sínum. Sumum
þeirra hefur verið sagt meðan á meðferð stóð, að
drykkjusýki væri sjúkdómur, a.m.k. þeim sem
hafa verið i meðferð hjá SÁÁ og þeim sem sótt
hafa fundi hjá AA-samtökunum. Meirihluti
þeirra, sem hafa verið í meðferð eru þeir einu,
sem velja tvo fyrstu möguleikana frekar en þá tvo
síðustu í spurningunni. Engu að síður er það
eftirtektarvert, að nærri 15% þeirra, sem hafa
verið í meðferð álíta drykkjusýki ekki sjúkdóm.
Þessir einstaklingar virðast ekki hafa orðið fyrir
áhrifum af þeirri fræðslu, sem felur í sér
viðurkenningu á sjúkdómslíkani drykkjusýkinnar
og félagsmótun að hlutverki hins óvirka
alkóhólista.
UMRÆÐA
Meiri hluti almennings virðist ekki skilyrðislaust
samþykkja þá staðhæfingu, að drykkjusýki sé
sjúkdómur. Það er munur á því hversu eindregnir
menn eru í afstöðu sinni til drykkjusýki eftir
lýðfræðilegum breytum, reynslu af
drykkjuvandamálum og meðferð. Þeir sem hafa
þá skoðun að drykkjusýki sé ekki sjúkdómur
voru tiltölulega eldra fólk, fólk með minni
menntun og bindindismenn. Einnig voru fleiri
karlar en konur á þessari skoðun. Meðal þeirra,
sem aðhyllast frekar hin nýrri viðhorf að
drykkjusýki sé sjúkdómur, eru fleiri konur, fólk
með áfengisvandamál og reynslu af meðferð.
Afstöðu kvenna má skoða í ljósi þess, að þær eru
oftar fórnarlömb áfengisvandamálanna en að
þær valdi þeim. Það er vitað af rannsóknum á
konum, sem orðið hafa fyrir líkamlegu ofbeldi
eiginmanna eða sambýlismanna, að þær skýra oft
misþyrmingarnar með því að árásarmaðurinn sé
sjúkur. Með þessu sætta þær sig auðveldlegar við
hlutverk fórnarlambsins (5).
Þar sem 3,6% fullorðinna íslendinga hafa verið í
meðferð á stofnunum vegna drykkjusýki má
búast við því, að þeir hafi miðlað þeirri fræðslu
sem þeir fengu meðan á meðferðinni stóð til
fjölskyldu sinnar. Þannig hefur hluti þjóðarinnar
kynnst sjúkdómslíkaninu af umræðum við sína
nánustu.
SÁÁ virðist ekki hafa tekist að breyta
hefðbundinni skoðun á drykkjusýki og fá alla til
að líta á drykkjusýki sem sjúkdóm. Þó að þetta
hafi ekki tekist, virðist fólk vera sammála um það
að meðhöndla beri drykkjusýki. Meðferð virðist
vera talin þýðingarmikið átak, sem verði að gera,
þegar einstaklingar eiga við áfengisvandamál að
stríða. Þrátt fyrir þá staðreynd að sumir hafi sinar
efasemdir um þær ástæður sem orsaka
áfengisvandamál, og 28% álíta, að drykkjusýki sé
alls ekki sjúkdómur.
Breytt hlutverk frá drykkjumanni til óvirks
alkóhólista hefur haft áhrif á sjálfsímynd
misnotandans. Jákvæðara viðhorf almennings til
sjúkdómslíkansins virðist gera einstaklingum
auðveldara að leita sér meðferðar.
Þegar niðurstöður þessarar könnunar eru bornar
saman við niðurstöður úr bandarískri könnun,
sem gerð var árið 1975, virðist mismunurinn
aðallega liggja í fjölda þeirra sem svara: veit ekki.
Fimmti hver íslendingur er í vafa um hverju hann
á að svara og svarar því ekki spurningunni en
aðeins 7% svarenda í bandarísku könnuninni.
Fleiri Bandaríkjamenn, 17% á móti 9%
íslendinga samþykkja þá fullyrðingu, að
drykkjusýki sé sjúkdómur, sem fólk ráði engu eða
mjög litlu um hvort það fær eða ekki. Á hinn
bóginn telja jafnmargir meðal beggja þjóðanna,
að drykkjusýki sé ekki raunverulegur sjúkdómur
(1). Hlutfall þeirra sem hafa farið í meðferð
vegna drykkjusýki er þó heldur hærra á íslandi en
í Bandaríkjunum (6).
Þó að almenningur hafi kynnst
hugmyndafræðinni, sem liggur að baki
sjúkdómslíkaninu og meðferð hafi verið almennt
viðurkennd, hefur það ekki orðið til þess að
breyta hefðbundnum viðhorfum til drykkjusýki.
Meðferð inni á stofnun á ef til vill fylgi að fagna
vegna þess að hún er hagkvæm aðferð til að
fjarlægja drykkjumanninn úr umhverfi sínu. Það
getur verið léttir fyrir fjölskyldu og vini að losna
við erfiða drykkjumenn en fólk þarf ekki endilega
að lita á þá sem sjúklinga. Það gerir
framkvæmdina hins vegar viðunandi í augum
þess sem í hlut á, ef hann er að leita sér lækninga
við sjúkdómi. Fólk, sem sjálft hefur verið í
meðferð lítur oftast á drykkjusýki sem sjúkdóm,
en aðrir hafa yfirleitt þá hefðbundnu skoðun að
drykkjusýki sé sjálfskaparvíti eða sjúkdómur,
sem fólk geti stjórnað.