Læknablaðið - 15.11.1989, Blaðsíða 7

LÆKNABLAÐIÐ 1989; 75: 331-5
331
Jóhann Ág. Sigurðsson 1,2), Ágúst Oddsson 2), Guðjón Magnússon 1,3), Halldór
Jónsson 2), Þorsteinn Blöndal 4)
SAMBAND ALDURSOG
SÝKLALYFJANOTKUNAR
Sýklalyfjanotkun á Suöurnesjum og í Hafnarfirði 1986
borin saman viö Svíþjóö
INNGANGUR
Eins og fram hefur komið hjá Norrænu
lyfjanefndinni nota Islendingar mun meira af
sýklalyfjum en hinar Norðurlandaþjóðimar (1).
Skýringanna virðist hvorki að leita í mismun
á algengi sýkinga né vinnuálagi lækna vegna
smitsjúkdóma (2), sem þó getur verið nokkuð
mismunandi milli landsvæða.
Sýklalyfjum er oft beitt við vissar tegundir
öndunarfærasýkinga, en samkvæmt erlendum
rannsóknum eru þessir smitsjúkdómar
algengastir á aldrinum 0-14 ára (3, 4). Ef
athuguð er hlutfallsleg aldursdreifing íbúa á
Norðurlöndum, kemur í ljós verulegur munur
á milli þjóðanna (5, 6). Hlutfall bama og
unglinga hér á landi af heildaríbúafjölda er
mun hærra en á hinum Norðurlöndunum. Þessi
munur er einkum áberandi á milli íslands
og Svíþjóðar þar sem 28,6% íslendinga
og 18,2% Svía eru yngri en 15 ára (mynd
1). Því hefur sú tilgáta verið nefnd (7), að
mikil sýklalyfjaneysla Islendinga skýrist að
nokkm leyti af aldursdreifingu þjóðarinnar,
þar eð sýkingar, svo sem eymabólga og
öndunarfærasýkingar em mjög algengar í
yngri aldursflokkunum, sem fyrr segir. Til
þess að mismunur komi fram í magntölum
þarf tíðni ávísana á sýklalyf til bama
og unglinga að vera töluvert meiri en til
fullorðinna, vegna þess að þau fá að jafnaði
minni skammta.
Tilgangur þessarar greinar var að athuga
ofannefnda tilgátu með því að rannsaka: tíðni
ávísana á sýklalyf eftir aldri og kyni sjúklinga,
skiptingu skilgreindra dagsskammta (DDD)
Frá 1) Læknadeild Háskóla íslands, heimilis- og
félagslækningar, 2) Heilsugæslustööinni Sólvangi,
Hafnarfiröi, 3) Landlæknisembættiöinu, 4) Lyflækningadeild
Landspítalans. Barst ritstjórn 07/02/1989. Samþykkt
31/05/1989.
eftir aldri og kyni, hvemig notkun sýklalyfja
hefði orðið ef aldursdreifing Suðumesjabúa og
Hafnfirðinga væri sú sama og í Svíþjóð.
EFNIVIÐUR OG AÐFERÐIR
Rannsóknin er hluti af umfangsmeiri könnun
á öllum lyfjaávísunum á Suðumesjum og í
Hafnarfirði dagana 1.-15. apnl 1986. Efnivið,
aðferðum og tölfræðilepri úrvinnslu hefur
áður verið lýst (8, 9). A rannsóknarsvæðinu
bjuggu samtals 27576 íbúar. Safnað var saman
öllum ávísunum á íbúa svæðisins á sýklalyf
(Antibiotics J 01 and chemotherapeutics J
03 for systemic use) (1). Allar upplýsingar
á lyfseðlinum voru tölvuskráðar, þ.e.
fæðingardagur sjúklings, kyn, lyfjaheiti, númer
lyfsins samkvæmt sérlyfjaskrá, styrkleiki
og ávísað heildarmagn. Einnig voru skráðar
skammtastærðir og fjöldi þeirra á dag,
útgáfudagur lyfseðils og númer þess læknis
sem ávísaði lyfinu. Miðað var við skilgreinda
dagsskammta hvers lyfs (1).
Reiknaður var út heildarfjöldi ávísaðra
dagsskammta á tímabilinu í hverjum
lyfjaflokki. Skilgreindir dagsskammtar (DDD)
vom síðan reiknaðir út fyrir hvem aldurshóp.
Við samanburð Norrænu lyfjanefndarinnar
á sýklalyfjanotkun milli landa er miðað við
/teíVí/arlyfjamagn (skilgreinda dagsskammta)
sem hlutfall af /te/Wanbúafjölda viðkomandi
lands (DDD /1000 íbúa/dag). En þar sem
aldursdreifingin er mismunandi mundi hún
verka sem trufiandi þáttur (confounding
factor) ef ekki væri tekið sérstakt tillit
til þessa. Því er í þessari rannsókn beitt
svokallaðri óbeinni stöðlun (10), á svipaðan
hátt og þegar reiknað er staðlað dánarhlutfall
(standardized mortality ratio, SMR). Reiknað
er út hver sýklalyfjanotkunin hefði orðið í
Svíþjóð ef notkunin í fimm ára aldursflokkum