Læknablaðið - 15.11.1989, Side 29

LÆKNABLAÐIÐ
353
Table VIII. Number of doctors, median number of prescip prescriptions per doctor, mean number of Defined
Daily Doses (DDD) per prescription and mean Prescribed Daily Doses (PDD) as proportion of Defined Daily
Doses according to age of doctor.
Age of Number of Median number Mean number of DDD Mean
doctors doctors of prescriptions per prescription *) PDD/DDD **)
25-34 ....................................... 67 2 29.2 0.78
35-44 ....................................... 98 3 27.5 0.68
45-54 ....................................... 87 4 32.3 0.76
55-64 ....................................... 69 3 32.0 0.76
65-74 ....................................... 25 16 32.7 0.71
75+.......................................... 21 6 35.0 0.68
Total 367 3 30.6 0.74
•) F=2,945 df=5 p<0.013
••) F=1,702 df=5 p<0.133.
þeirra og sérgrein lækna sýnir, að sjúklingar
geðlækna voru greinilega yngstir og að
kvensjúklingar annarra lækna voru eldri en
karlamir.
Lyfjaskammtamir, sem læknar ráðlögðu
fólki að taka, vom að meðaltali ekki nema
0,8 skilgreindir dagsskammtar (18), 0,4
af sefandi lyfjum og 0,9 af svefnlyfjum
og geðdeyfðarlyfjum, en dreifingin á
skammtastærðinni var mikil, eins og sést
á staðalfrávikinu (tafla VII). Geðlæknar
gáfu að meðaltali stærstu skammtana af
öllum lyfjategundum. Þeir ráðlögðu rúmlega
einn SDS að meðaltali af róandi lyfjum,
svefnlyfjum og geðdeyfðarlyfjum, en
ekki nema hálfan SDS af sefandi lyfjum.
Aðrir læknar ráðlögðu að jafnaði mun
minni skammta, sérstaklega af sefandi
lyfjum og geðdeyfðarlyfjum. Sérfræðingar
í heimilislækningum ráðlögðu heldur stærri
skammta af geðdeyfðarlyfjum en aðrir læknar
sem ekki eru geðlæknar. Að öðru leyti voru
meðalskammtar, sem þeir ráðlögðu, svipaðir
þeim sem aðrir heimilislæknar ráðlögðu.
Dreifigreining sýnir marktæka víxlverkun á
milli sérgreina og tegunda lyfja og að hvort
tveggja hefur áhrif á meðalskammtinn sem er
ávísað.
Fjöldi lyfjaávísana sem hver læknir gaf
út að meðaltali og heildarmagn lyfja í
skilgreindum dagskömmtum jókst verulega
með hækkandi aldri lækna, hvaða sérgrein
sem þeir stunda. Þó voru minniháttar frávik,
sem væntanlega eru af tilviljun vegna þess
hversu fáir læknar voru í hverjum aldurshópi
í einstökum sérgreinum, sérstaklega í yngstu
og elstu aldurshópunum, og vegna eðlis starfa
þeirra sem eru í yngsta aldurhópnum »aðrir
læknar«, en flestir þeirra eru aðstoðarlæknar
á sjúkrahúsum og starfa ekki á eigin
lækningastofum. Heildarmagn hverrar ávísunar
fór vaxandi með hækkandi aldri lækna, úr
28 SDS hjá læknum undir 45 ára aldri í
35 SDS hjá elstu læknum. Aldur læknanna
virtist ekki hafa ákveðin áhrif á hvað þeir
ráðlögðu sjúklingunum að taka mikið af
lyfjunum. Þó var tilhneiging í þá veru að
elstu og yngstu læknamir ráðlögðu stærstu
skammtana (tafla VIII). Eins og sést af
miðgildinu gaf helmingur lækna út þrjár eða
færri ávísanir. Hins vegar var hlutur elstu
læknanna greinilega mun meiri.
Ekki verður ráðið af meðalaldri lækna í
hverri grein og meðalaldri þeirra sjúklinga,
sem fengið hafa lyfjaávísanir hjá þeim, að
ákveðin tengsl séu á milli aldurs læknis og
aldurs sjúklinga sem hann ávísar geðlyfjum.
Þetta var því athugað sérstaklega, til þess
að vita hvort að einhverju leyti mætti skýra
meiri lyfjaávísanir eldri lækna með því að
þeir ávísuðu hlutfallslega fleira eldra fólki
geðlyfjum. Lítils háttar tengsl vom á milli
aldurs lækna og sjúklinga (r=O,025; p=0,056).
Aldur sjúklinganna hækkaði mjög óvemlega
með hækkandi aldri lækna (aðfallsstuðull
(regression coefficient) = 0,032).
UMRÆÐA
Þessi rannsókn veitir upplýsingar um hvemig
geðlyfjaávísanir skiptast á milli tiltekinna hópa
lækna, hverjir ávísuðu lyfjum, hvaða lyfjum,
hvemig, handa hvaða aldurshópum og í hvaða
skömmtum. Hins vegar vantar upplýsingar
um hvers vegna lyfjunum var ávísað, hve stór
hluti allra sjúklinga, sem til læknanna leituðu,