Læknablaðið - 15.10.1993, Blaðsíða 35

LÆKNABLAÐIÐ
325
geðtruflanir. Þetta kemur að suinu leyti
á óvart þar sem áfengisvandamál meðal
unglinga hér á landi er allalgengt en unglingar
með áfengisvandamál koma sjaldnar inn á
sjúkrahús en fullorðnir með áfengissýki (17).
Athyglisvert er að í þessum hópi, sem beðið
er um ráðgjöf fyrir. er stór hluti barna sem fær
enga geðlæknisfræðilega sjúkdómsgreiningu
eða um 13,5%. Að vísu hafa aðrir komist
að svipuðum niðurstöðum (12,15). Oft er
búið að vinna mikið með sjúklinginn sem
á viðamikla sjúkraskrá og hugsanlegt er að
barnageðlæknir vanmeti geðræn einkenni
sjúklings meðan á skoðun stendur eða bíði
með að gera sjúkdómsgreiningu þar til síðar.
1 sjúkraskýrslum barnadeilda má oft
sjá nákvæmar útlitslýsingar í skrifum
barnageðlækna en minna er skrifað
um geðskoðun á börnum og rökstudda
sjúkdómsgreiningu, álit og meðferðaráætlun.
Ahersla er oft lögð á að hafa samband
við skólayfirvöld, sálfræðideild skóla og
félagsmálastofnun og sumum börnum er vísað
á iðjuþjálfun, sérstaklega ef einhver grunur
leikur á að um minni háttar heilasköddun
eða misþroska sé að ræða. Vegna skorts á
þverfaglegri teymisvinnu innan barnadeilda
má telja þetta eðlilegt.
Eftirmeðferð virðist vera allt frá einu viðtali
og upp í margra mánaða meðferð. Fjöldi
viðtala er ekki alltaf nógu vel skráður eftir
hvert skipti og því erfitt að meta þann þátt
nákvæmlega.
Ráðgjöf var oftast í formi almennra ráða og
leiðbeininga eða í 79 tilfellum. Sjötíu og átta
einstaklingum var vísað til áframhaldandi
meðferðar á barna- og unglingageðdeild en
16 höfðu áður verið í meðferð á barna- og
unglingageðdeild (tafla V).
Aberandi er hversu lítil áhersla hefur verið
lögð á lytjagjafir við meðferð á þessum árum,
en erlendar kannanir hafa sýnt fram á að því
meiri áhersla hefur verið lögð á lyfjagjöf í
meðferð eldri barna (18). Meðferð heldur
áfram á barna- og unglingageðdeild í um
það bil 42% tilfella eftir ráðgjöf, en þau börn
og unglingar hafa þegið aðstoð og komið til
eftirmeðferðar að útskrift lokinni.
Þessi athugun sýnir, að þeir sjúklingar, sem
barnageðlæknar sjá á öðrum deildum, hafa
svipaðar sjúkdómsgreiningar og aðrir hafa
sýnt fram á í hliðstæðum athugunum (5-
7). Að öllum líkindum er þó mun færri
einstaklingum vísað til barnageðlækna hér
á landi en í nágrannalöndum. A barna- og
unglingageðdeild Landspítalans hafa lengst
af starfað fjórir barnageðlæknar og hafa þeir
haft þessa ráðgjöf með höndum á vöktum.
Skipulag samvinnu og handleiðslu með þessari
vinnu hefur hins vegar vantað, og getur það
verið skýring á færri tilvísunum og vöntun
á sjúkdómsgreiningum. Æskilegt væri að
leggja vaxandi áherslu á þessa ráðgjöf og
auka þverfaglega teymisvinnu sérfræðinga
til að koma betur til móts við þarfir varðandi
þjónustu, meðferð og greiningu sjúklinga á
barnadeildum (1,7,9).
Ef sérfræðingar vinna saman geta þeir skapað
gagnkvæma virðingu fyrir störfum hvers
annars og einungis þannig verður unnt að
veita hágæðaþjónustu fyrir börn og unglinga
á sjúkrahúsum.
Bamageðlækningar og þjónusta
barnageðlækna við almenning er mikilvæg
og getur aukið á kunnáttu og þekkingu í
öðrum greinum læknisfræðinnar. Þar ber
sérstaklega að nefna heimilislækningar,
barnataugalækningar og þjónustu við
þroskahefta. Þess vegna ber að efla barna- og
unglingageðlækningar í víðu samhengi á öllu
landinu. Mikilvægt er að stuðla að jákvæðu
hugarfari gagnvart barnageðlækningum
til að auðvelda fyrirbyggjandi aðgerðir,
meðferð og uppbyggingu á þjónustu.
Einkum og sér í lagi á þetta við um
unglinga, en hjá þeim hafa geðrænir kvillar,
þunglyndi og hegðunarvandamál komið í
stað smitsjúkdóma sem aðalorsök sjúkleika
og dauða á síðustu 10-15 árum (19,20).
Heilbrigðisyfirvöld þurfa að hafa frumkvæði
að því að skipuleggja þjónustu og standa
að uppbyggingu hennar ásamt greiningu og
meðferð með barnalæknum, barnageðlæknum,
heilsugæslulæknum og öðru fagfólki sem
hefur sérmenntað sig í heilbrigðismálum barna
og unglinga.
Heildarskipulag á heilbrigðisþjónustu hér
á landi fyrir börn er brýnt verkefni sem
heilbrigðisyfirvöld landsins ættu að setja
efst í forgangsröð þegar í stað. Velferð og
framtíð þjóðarinnar byggist á heilbrigðu lífi
og óskaddaðri bernsku og æsku.