Læknablaðið - 15.10.1993, Blaðsíða 40

330
LÆKNABLAÐIÐ
réttinn til aðgangs að sjúkraskrám og trúnaðar-
og þagnarskylduna.
Upplýsingaskylda: Samkvæmt gildandi
læknalögum (nr. 53/1988 sbr. breytingu
nr. 50/1990) ber læknum að gefa sjúklingi
upplýsingar um ástand, meðferð og horfur.
Ef sjúklingur er yngri en 16 ára eða andlegri
heilsu hans svo varið að líklegt er að hann
skilji ekki upplýsingar af þessu tagi, skal
gefa þær foreldri, forráðamanni eða nánasta
aðstandanda.
Upplýsingaskyldan er náskyld samþykkinu
því til að samþykki sjúklings geti talist gilt
verður það að byggjast á réttum upplýsingum
læknis um sjúkdóminn, eðli hans, möguleika
á lækningu og hættur samfara þeim aðgerðum
sem fyrirhugaðar eru. Jafnframt geta slíkar
upplýsingar verið nauðsynlegar traustu
trúnaðarsambandi sjúklings við lækni. Læknir
verður að gefa sjúklingi upplýsingar um
allar meiri háttar aðgerðir sem hann hefur
1 hyggju að framkvæma á honum. Undir
upplýsingaskylduna heyra einnig upplýsingar
um aðrar afleiðingar sem óhjákvæmilega
fylgja meðferð eða aðgerð. Sjúklingur gerir
sér að sjálfsögðu oft grein fyrir slíkum
afleiðingum en læknir verður að ganga úr
skugga um að svo sé. í sérhverri aðgerð felst
viss áhætta. Um slrka áhættu þarf læknir ekki
að veita sjúklingi neinar upplýsingar að því
leyti sem hann veit í hverju áhættan er fólgin.
Hann ætti því ekki að þurfa að gera grein fyrir
augljósum og eðlilegum áhættum samfara
læknisaðgerð, þegar sjúklingur er andlega og
líkamlega hæfur til að gera sér grein fyrir
þeim af fullri skynsemi. Þá verður einnig
að telja eðlilegt og réttmætt að takmarka
upplýsingaskyldu læknis á þann veg að hann
þurfi ekki að gera sjúklingi grein fyrir ýmsum
læknisfræðilega hugsanlegum hættum sem
í raun ráðast einungis af sjálfstæðum og
ófyrisjáanlegum tilviljunum eða varðandi
hættur eða tjón sem ætla má með töluverðri
vissu, að fenginni reynslu, að læknir geti með
beitingu læknisþekkingar sinnar spornað gegn.
Það er talin grundvallarregla að umfang
upplýsingaskyldunnar standi í öfugu hlutfalli
við nauðsyn þeirrar aðgerðar sem framkvæma
skal. Af því leiðir að upplýsingaskyldan getur
orðið afar víðtæk ef aðgerð er ekki beinlínis
framkvæmd í læknisfræðilega nauðsynlegum
tilgangi heldur miðar til dæmis eingöngu
að því að fegra útlit þess sem gengst undir
aðgerðina.
Aðgangur að sjúkraskrám er hluti af
upplýsingaskyldunni. Læknir skal veita
sjúklingi eða forsjármanni hans aðgang að
sjúkraskrá sinni.
Samkvæmt læknalögunum frá 1988 var lækni
skylt að afhenda sjúkraskrá, alla eða að hluta,
sjúklingi eða forráðamanni ef það þjónaði
ótvíræðum hagsmunum sjúklings. Léki vafi
á nauðsyn afhendingar sjúkragagnanna eða ef
ástæða þótti vegna ákvæða laga þessara um
þagnarskyldu, var lækni heimilt að afhenda
landlækni einum sjúkragögn sem trúnaðarmál
til frekari fyrirgreiðslu.
Akvæði þessi voru nýmæli og voru þau
vart gengin í gildi áður en ágreiningur
reis um túlkun þeirra, enda var ákvæðið
óljóst. Það svaraði því til dæmis ekki hvort
afhendingin ætti að ná til eldri skráa og tók
ekki af tvímæli um það hvort afhenda ætti
sjúkraskrána sjálfa eða afrit hennar. Þá var
ekkert um það sagt hvað landlækni bæri að
gera þegar beiðni um afhendingu væri send
honum til frekari fyrirgreiðslu.
Vorið 1990 undirbjó heilbrigðis- og
tryggingamálaráðuneytið því frumvarp
sem lagt var fyrir Alþingi um breytingu
á læknalögum sem meðal annars hafði
að geyma breytingu á þessu ákvæði.
Breytingamar áttu að tryggja að aðgangur að
sjúkraskrám næði einnig til skráa sem færðar
voru fyrir gildistöku laganna frá 1988. Þá áttu
breytingarnar og að tryggja rétt þriðja aðila
annars en starfsliðs heilbrigðisþjónustu, sem
gefið hafði upplýsingar um sjúkling, ef til
vill í trausti þess að sjúklingur fengi ekki að
vita hvaðan upplýsingarnar kæmu. Þá hafði
breytingin að geyma reglur um tímafrest
landlæknis til að taka til afgreiðslu beiðni
um afhendingu. Við meðferð fmmvarpsins á
Alþingi var veigamikil breyting gerð í þá veru
að takmarka afhendinguna við sjúkraskrár sem
færðar voru fyrir gildistöku laganna.
Nú er til meðferðar hjá dómstólum mál
vegna afhendingar eldri sjúkraskráa og
túlkun ákvæðisins frá 1988. Áður hafði
umboðsmaður Alþingis fjallað um málið og
var niðurstaða hans sú að afhendingarskyldan
næði til allra sjúkraskráa, einnig þeirra sem
færðar voru fyrir gildistöku laganna frá 1988.