Læknablaðið - 15.12.1993, Blaðsíða 8

380
LÆKNABLAÐIÐ
Table I. The treatment of angitia pectoris according to
several textbook authors.
Author Year Treatment
Heberden 1802 Alcohol
Corvisart 1812 Nil
Hope 1832 Opium
Stokes 1853 Alcohol, ether, chloroform, opium
Austin Flint 1859 Opium, alcohol, ammonia
Osler 1892 Nitrites, iodine,
Krehl 1901 same
Mackenzie 1908 Nitrates, alcohol.
White 1946 Nitrates, alcohol, xanthines
Friedberg 1956 same
Cecil Loeb 1959 Nitrates
- 1963 Antithyroid drugs, iodine *)
- 1967 Propranolol surgery
- 1971 Coronary bypass surgery
Braunwald 1980 Anticoagulants PTCA
Cecil 1988 Calcium antagonists
Stein 1987 Aspirin
Harrison 1988 No change
Kelley 1990 -
Hurst 1990 -
Harrison 1991 -
*) Since 1963 only new modalities are listed.
í jafnvægi og þriggja lyfja meðferð allalgeng
(22%).
Flestir sjúklingar, sem sendir eru til
hjartaþræðingar, hafa verið stundaðir að
minnsta kosti um tíma af hjartalæknum.
Óvíst er því hvort þessi könnun endurspeglar
meðferðarvenjur annarra lækna. Hins vegar
má telja að mjög stórum hluta sjúklinga með
hjartakveisu sé vísað til hjartalækna þótt þeir
komi ekki til þræðingar. Einnig má ætla að
meðferðarvenjur sérfræðinga hafi allsterk áhrif
út fyrir hóp þeirra.
Sölutölur sýna svipaða þróun með öðrum
hætti. Sala betablokka, annarra en sótalols,
fer minnkandi, einkum metóprólols, en sala
kalsíumblokka, einkum diltíazems fer vaxandi
síðustu tvö árin. Skýringin á vaxandi gengi
sótalols er vafalaust fólgin í áhrifum þess á
takttruflanir umfram aðra betablokka. Athygli
vekur að sala nítróglýceríns tungurótartaflna
fer minnkandi. Gæti það endurspeglað
minnkandi algengi hjartakveisu á Islandi þar
sem flestir sjúklingar með sjúkdómseinkennið
nota tungurótartöflur. Hins vegar hefur notkun
langvirks mónónítrats (Imdur) aukist á kostnað
annarra langvirkra nítrata. Sömuleiðis hefur
aukist sala nítróglýcerínplásturs, sem er dýr og
hefur sem slíkur hæpinn ávinning. Svo virðist
sem hjartaþræðingar séu algengari á Islandi en
í nágrannalöndum okkar á meginlandi Evrópu.
Við erum einnig í fremstu röð Evrópuþjóða
hvað varðar græðlings- og útvíkkunaraðgerðir
á kransæðum. Fjöldi græðlingsaðgerða væri
í raun hinn hæsti í Evrópu ef taldar væru
með aðgerðir breskra lækna á íslendingum,
sem voru 35 árið 1991. Búist er við að
um 280 græðlingsaðgerðir verði gerðar á
Landspítalanum á þessu ári (1100 á milljón
íbúa). Sömuleiðis fjölgar útvíkkunaraðgerðum
hratt hérlendis og má búast við að fjöldi þeirra
fari yfir 200 á þessu ári. Engin furða væri
þótt eitthvað drægi úr algengi hjartakveisu
þegar nærri 500 sjúklingar gangast undir
einhvers konar kransæðaaðgerðir árlega. Hinn
mikli fjöldi kransæðaaðgerða á Islendingum
stafar meðal annars af tveimur ástæðum, góðu
aðgengi hjartasjúklinga að sérfræðiþekkingu
og ákvæðum í tryggingalögum sem veita
sjúklingum rétt til vistunar á sjúkrahúsi
erlendis án endurgjalds, ef brýna nauðsyn
ber til og aðstöðu skortir hér á landi. Hið
síðarnefnda stuðlaði vafalaust að mikilli
fjölgun kransæðaaðgerða á Islendingum
snemma á síðasta áratug.
Til gamans má rifja upp hvernig
meðferðarvenjur læknisfræðinnar við hjartaöng
hafa þróast (tafla 1). í Vestur-Evrópu er það
venjulega haft fyrir satt að Heberden hafi
fyrstur lýst hjartaöng svo að ekki hafi síðan
verið um bætt (5). í meðferðarskyni mælti
Heberden með alkóhóli. Taflan sýnir úrræði
nokkurra helstu kennslubókarhöfunda eftir
daga Heberdens. Auk alkóhóls er ópíum
snemma nefnt til sögu, einnig svæfingarlyf,
ammóníak og joð. Osler nefnir nítröt í bók
sinni sem kom út árið 1892. Betablokkar
koma til sögunnar á sjöunda áratugnum,
kalsíumblokkar og aspirín á þeim áttunda.
Græðlingsaðgerðir náðu útbreiðslu um og eftir
1970 en útvíkkunaraðgerðir á kransæðum 10
árum síðar. Vitað er að íslenskir lækna hafa
tekið fljótt við meðferðarnýjungum að minnsta
kosti síðustu áratugina.
í stuttu máli má segja að læknismeðferð við
hjartakveisu sé virk og nútímaleg á Islandi.
Astæða er til að ætla að hún eigi þátt í
góðum árangri Islendinga í glímunni við
kransæðasjúkdóm.
SUMMARY
The drug treatment of angina pectoris was
investigated in a sample of 150 patients undergoing
coronary angiography in the years 1983, 1988 and