Læknablaðið - 15.12.1993, Blaðsíða 34

406
LÆKNABLAÐIÐ
vegna þess, að blý var ekki mælanlegt í
loftsýnum sem tekin voru utan umferðargatna
(Kjarvalsstaðir). í sýnum sem tekin voru við
miklar umferðargötur og torg (Miklatorg,
Miklabraut og Hlemmtorg) var hins vegar
mjög mikið af blýi (1).
Hollustuvernd ríkisins lét mæla blý í
loftsýnum, sem safnað var á Miklatorgi á
árunum 1986-1991, og við það var beitt
miklu fullkomnari aðferðum en áður var gert.
Niðurstöður þessara mælinga sýna að blý í
lofti fór greinilega minnkandi á þessu árabili
og var orðið mjög lítið í lok tímabilsins (sjá
viðauka (6). Eins og áður segir voru þessar
athuganir hvati til þess að endurtaka fyrri
rannsóknir á blýi í blóði manna í Reykjavík.
Magn blýs í blóði stúdenta var nú einungis
um 1/5 af því sem mældist hjá sambærilegum
stúdentahópi fyrir 13-14 árum. I blóði
lögreglumanna og strætisvagnastjóra var þéttni
blýs um það bil 1/3 til 1/4 af því sem áður
hafði mælst, og blý í blóði manna í þessum
hópum var nú meira en í blóði stúdenta (sjá
niðurstöður og mynd 1).
Á árunum 1980, 1983 og 1984 var blý
ákvarðað í blóði um 100 einstaklinga, sem
bjuggu í miðborg Stokkhólms, og voru sömu
einstaklingar að verulegu leyti með í öll
skiptin. Niðurstöður urðu þær að meðalþéttni
blýs í blóði minnkaði á tímabilinu um sem
næst þriðjung, eða úr 76,6 ng/ml í 50,9 ng/ml.
Á árunum 1979-1982 lækkaði meðaltalsgildi
blýs í lofti í Stokkhólmi úr 1,2 míkróg/m3
í 0,5 míkróg/m3 eða um meira en 50% (9).
Segja má að blý í blóði manna í Reykjavík
sé nú mjög svipað því sem var í Stokkhólmi
1984. Einnig er minnkandi þéttni blýs í
blóði manna í Stokkhólmi hliðstæð þeim
breytingum, sem orðið hafa á þéttni blýs í
blóði manna í Reykjavík. I báðum borgum
hefur blý í lofti líka minnkað mikið.
í Egyptalandi er blýbensín mikið notað. Magn
blýs í andrúmslofti í Kairó hefur mælst á
bilinu 4,1 til 20 mfkróg/m3 og er það margfalt
meira en í Reykjavík eða Stokkhólmi. Blý
í blóði manna í götulögreglunni í Kairó var
árið 1990 mjög mikið, eða að meðaltali 292
ng/ml. Til samanburðar var blý ákvarðað í
blóði lögreglumanna sem unnu skrifstofustörf
í úthverfi Kairó. Reyndist það mun minna eða
að meðaltali 182 ng/ml. Athyglisvert var, að
aldur manna eða lengd starfs í götulögreglunni
í Kairó hafði ekki marktæk áhrif á þéttni
blýs í blóði þeirra (10). Þetta er eina erlenda
rannsóknin á blýi í blóði lögreglumanna sem
okkur er kunnugt um. Af þessum niðurstöðum
má einnig ráða, að magn blýs í blóði manna í
götulögreglu sé í nokkru samhengi við magn
þess í andrúmslofti á götum úti.
Bandarísk rannsókn á sambandi blýs í
andrúmslofti og blýs í blóði starfsmanna
í rafgeymaverksmiðju sýndi, að samhengi
virtist vera þar á milli hjá mönnum með lágan
starfsaldur. Hins vegar voru þeir sem unnið
höfðu lengur en 20 ár með mun meira blý
í blóði en búist var við. Líkum var leitt að
því að sú mikla blýmengun, sem áður var í
verksmiðjunni, hefði enn haft áhrif á þéttni í
blóði. Helmingunartími blýs í beinum er talinn
vera sjö til átta ár (11).
Eins og áður segir var aldursmunur marktækur
á milli hópanna þriggja. Marktækur munur
reyndist einnig á magni blýs í blóði
stúdenta annars vegar og lögreglumanna eða
strætisvagnastjóra hins vegar, en ekki á milli
lögreglumanna og strætisvagnastjóra innbyrðis.
Þetta bendir til þess, að stúdentahópurinn sé
raunverulega frábrugðinn hinum hópunum
bæði varðandi aldur og blýþéttni. Hugsanleg
skýring á þessum muni gæti því legið
annaðhvort í starfi eða aldri einstaklinga. Ef
mynd 2 er skoðuð, er ljóst að meðalþéttni
blýs virðist vaxa lítið eitt með aldri. Þetta
var þó ekki tölfræðilega marktæk hækkun
nema fyrir hóp stætisvagnastjóra. Hugsanleg
skýring á þessu kann að vera að aldursdreifing
er mest í þeim hópi. Hópurinn var hins vegar
fámennur og því erfitt að sýna fram á, að þetta
sé raunverulega rétt. Einnig er augljóst að
aldursdreifingin er ekki jöfn.
Áður er nefnt, að í egypsku rannsókninni kom
ekki fram fylgni milli aldurs og þéttni blýs
í blóði. I öðrum rannsóknum er þessi fylgni
ýmist til staðar eða ekki (1,4,12).
Þótt gróft samhengi sé talið vera milli
þéttni blýs í blóði manna og magns þess
í andrúmslofti (2), er einnig víst að aðrir
þættir í umhverfinu (svo sem blý í fæðu,
leifar blýmálningar í híbýlum og blýryk á
vinnustöðum) hafa veruleg áhrif (4). Þessu
til staðfestingar má nefna að blý í blóði
Grænlendinga í Angmaksalik, sem er þorp
norðan heimskautsbaugs, var talsvert meira en
í blóði Dana í Árósum (meðaltal 148 ng/ml