Læknablaðið - 15.08.1995, Qupperneq 18

596
LÆKNABLAÐIÐ 1995; 81
sama sýkli eftir meira en þrjár vikur frá lokum
sýklalyfjameðferðar.
Upplýsingar um fólksfjölda á íslandi 16 ára
og eldri á rannsóknartímabilinu til nýgengis-
útreikninga voru fengnar úr Hagtíðindum og
frá Hagstofu íslands. Einhverjar upplýsingar
fundust um 136 sjúklinga alls og eru tölur um
nýgengi, orsakir og dánartíðni byggðar á þeim.
Sjúkraskrár 123 sjúklinga fundust og byggjast
niðurstöður um önnur atriði, svo sem sjúk-
dómsferil, einkenni, fylgikvilla og svo fram-
vegis á þeim. Auk þess fundust upplýsingar um
tvo sjúklinga í krufningarskýrslum og reiknast
þeir eingöngu í tölum um nýgengi, orsakavalda
og dánartíðni. Sjúkraskrár 13 sjúklinga,
greindra samkvæmt skrám sýkladeildar, fund-
ust ekki. Um tvo þeirra fundust upplýsingar í
krufningarskýrslum (báðir með heilahimnu-
bólgu af völdum Streptococcus pneumoniae)
en upplýsingar um afdrif hinna fengust frá
Hagstofu íslands. Athugunin var gerð með
samþykki yfirlækna allra þeirra sjúkradeilda
þar sem sjúklingar með heilahimnubólgu af
völdum baktería höfðu hlotið meðferð. Upp-
lýsingar voru færðar á gagnagrunn í tölvu eftir
að persónuauðkennum hafði verið eytt. Beitt
var Kí-kvaðrat og nákvæmnisprófi Fisher við
tölfræðilega útreikninga.
Niðurstöður
Sjúklingar: Alls greindust 136 sjúklingar á
tímabilinu, 61 (45%) karl og 75 (55%) konur.
Sjúklingum var skipt niður á þrjú tímabil:
1975-1980, 1981-1986 og 1987-1994 og greind-
ust 33 einstaklingar á fyrstu sex árunum, 38 á
næstu sex og 65 á síðustu átta árunum. Aldurs-
dreifing var á þann veg að 42 sjúklingar (31%)
voru á aldrinum 16-20 ára, 35 (26%) á aldrin-
um 21-45 ára og 59 (43%) voru 46 ára og eldri.
Nánari upplýsingar úr sjúkraskrám fengust um
123 sjúklinga.
Tveir sjúklingar reyndust vera með spítala-
sýkingu; annar þeirra var nýrnabilaður og hinn
sýktist fjórum dögum eftir heilaaðgerð þar sem
blóðgúll (epidural hematoma) var tæmdur.
Fjórir sjúklingar fundust með endurtekna sýk-
ingu, og hafði einn þeirra sýkst 24 árum áður,
en hinir sýkst aftur innan árs frá fyrri sýkingu.
Nýgengi: Á tímabilinu reyndist nýgengi sjúk-
dómsins meðal fullorðinna vera 1,7-7,2/
100.000 íbúa á ári og var að meðaltali 3,8/
100.000 (mynd 1). Meðalnýgengi tímabilanna
þriggja var einna mest á því síðasta (3,6; 3,6 og
Mynd 1. Nýgengi heilahimnubólgu afvöldum baktería meðal
unglinga (>16 ára) og fullorðinna á íslandi 1975-1994.
4,2/100.000). Verulegar sveiflur voru á nýgengi
frá ári til árs og var árlegt nýgengi >4/100.000
íbúa á árunum 1976-1977, 1985-1986, 1990-
1991 og 1993-1994 (mynd 1).
Tengdir sjúkdómar: Um 61% sjúklinga höfðu
enga fyrri eða tengda sjúkdóma sem hefðu get-
að stuðlað að tilurð heilahimnubólgu (tafla I).
Hjá hinum var oftast um að ræða lungnabólgu,
áfengissýki eða vímuefnaneyslu, höfuðáverka
og bælt ónæmiskerfi. Af þeim 12 sem höfðu hið
síðastnefnda voru 10 yfir 45 ára aldri. Þetta var
einkum fólk með mergæxli (myeloma multi-
plex), Hodgkins sjúkdóm, eitilfrumukrabba-
mein, blöðruhálskirtils- og brjóstakrabba-
mein. Fjórir af átta sem fengu heilahimnu-
bólgu af völdum Listeria monocytogenes voru
með bælt ónæmiskerfi.
Orsakir: Neisseria meningitidis var algeng-
asta orsök sjúkdómsins á öllum þremur tíma-
bilunum og olli 54% (n=74) sýkinganna í heild
(tafla II). Flestir stofnanna voru af hjúpgerð B,
41 (55%), 24 (32%) voru af gerð C og þrír
Tafla I. Tengdir sjúkdómar sjúklinga með heilahimnubólgu.
Sjúkdómar Fjöldi (%)
Engir 76 ( 61)
Bælt ónæmiskerfi 12 ( 9)
Lungnabólga 7 ( 6)
Höfuðskaði 5 ( 4)
Vímuefnavandi 8 ( 7)
Sykursýki 5 ( 4)
Miðeyrnabólga 3 ( 2)
Leki á heila/mænuvökva 2 ( 2)
Nýleg heilaaðgerð 1 ( 1)
Skútabólga 2 ( 2)
Mænuvökvahjáveita (V-P shunt) 1 ( 1)
Alls 123 (100)