Læknablaðið - 15.10.1996, Blaðsíða 34

712
LÆKNABLAÐIÐ 1996; 82
Niðurstaða
Rannsókn sú sem hér er lýst leiðir í ljós að
tíðni skarða er í hærri kantinum hér á landi, en
þó ekki mun hærri en annars staðar þar sem
skráning og ungbarnaeftirlit er í góðu lagi
(8,9). Þá er kynjaskipting og gerð skarðanna
svipuð og í öðrum hliðstæðum rannsóknum.
Eini munurinn er að gómskörð ein sér eru
algengari hér hjá körlum en annars staðar, en
það helgast af fjölmennri ætt með kynbundin
gómskörð sem hefur áhrif á heildarefniviðinn
sökum þess hve lítill hann er (12). Heilkenni
virðast vera færri hér en víða annars staðar, en
þá ber að hafa í huga að mat á því hvað telja
beri til heilkenna er mjög misjafnt og hér hefur
verið farið með löndum. Sé litið yfir þann tíma
sem rannsóknin nær yfir virðist nýgengi skarða
breytast lítið, þó nokkrar sveiflur séu milli ára
(13). Þetta bendir á jafna dreifingu erfðaþátta
með þjóðinni og litlar breytingar á umhverfis-
þáttum séu þeir einhverjir. Það væri hins vegar
áhugavert að skoða þessa galla á svæðum sem
vitanlega hafa orðið fyrir gallamyndandi um-
hverfisáhrifum á síðari árum (Japan, Tjernó-
bfl, Kyrrahafseyjar og fleiri).
Hvað meðferðina snertir hafa verið notaðar
svipaðar aðferðir og tíðkast víða annars staðar
og fylgikvillar eru líka á svipuðu róli.
Loks er þessi rannsókn undirstaða undir
framhaldinu, sem er að meta árangur af með-
ferðinni. Það er næsti áfangi og felst í því að
meta árangur af einstökum þáttum, til dæmis
hvað varðar tannréttingu og tal, en einnig
heildarárangur og þá sérlega útlit, en það hefur
staðið í rannsakendum hingað til.
Þeir þættir eftirrannsóknarinnar sem varða
árangur af tannréttingu svo og mat á tali verða
gerðir í samvinnu við þá sérfræðinga á þessum
sviðum sem stundað hafa sjúklingana. Þá verð-
ur erfðarannsóknum haldið áfram líklega í
samvinnu við erlenda aðila því Vísindaráð sá
sér ekki fært að veita framhaldsstyrk til rann-
sóknanna.
Þakkir
Vísindasjóði íslands er þakkað framlag til
þessara rannsókna, einnig vísindasjóði Land-
spítalans. Stjórn Landspítalans er þökkuð að-
staða og handlækningadeild og Tölvuveri
margvísleg aðstoð, svo og dr. Alfreð Arnasyni,
Ólafi Einarssyni lækni og Erni Ólafssyni stærð-
fræðingi fyrir að lesa handrit og gefa góðar
leiðbeiningar. Síðast en ekki síst er Gunnari
Ingimundarsyni, verkfræðingi þökkuð hjálp
við að koma upplýsingum í tölvutækt form.
HEIMILDIR
1. Soivio A, Rintala A. Development of organisation of
the treatment of cleft lip and palate in Finland. Proc Finn
Dental Soc 1972; 8: 32.
2. Whitby DL. Fergusson MW. The extracellular matrix of
lip wounds in fetal, neonatal and adult mice. Devel-
opment 1991; 122: 651-68.
3. Þórðarson S. Þorgils saga skarða, Sturlunga saga.
Reykjavík: Sturlungaútgáfan, 1946.
4. Jónsson V. Lækningar og saga. Reykjavík: Bókaútgáfa
Menningarsjóðs, 1969: 162.
5. Sigurðsson Ó. Saga Læknafélags Akureyrar. Lækna-
blaðið 1995; 81/Fylgirit 28: 12-26.
6. Matthíasson S. Sjúkdómar og handlæknisaðgerðir við
sjúkrahúsið „Guðmanns minni“ á Akureyri árið 1928.
Læknablaðið 1929; 15: 68-70.
7. Möller P. Cleft lip and palate: an epidemiological study
of cleft lip and palate in Iceland (thesis). Reykjavík:
Háskóli íslands, 1967.
8. Abyholm FE. Cleft lip and palate in Norway I: regis-
tration incidence and early mortality of infants with
CLP. Scand J Plast Reconstr Surg 1978; 12: 29-34.
9. Abyholm FE. Cleft lip and palate in Norway II: a nu-
merical study of 1,555 CLP patients admitted for surgical
treatment. Scand J Plast Reconstr Surg 1978; 12: 35-43.
10. Fogh Andersen P. Incidence of hare lip and cleft palate,
constant or increasing? Act Chir Scand 1961; 122:106—11.
11. Rintala AE, Stegars T. Increasing incidence of clefts in
Finland: reliebility of hospital records and central regis-
ter of congenital malformations. Scand J Plast Reconstr
Surg 1982; 16: 35^10.
12. Björnsson Á, Árnason A, Tippet P. X-linked cleft pal-
ate an ankyloglossia in an Icelandic family. Cleft Palate J
1989; 26: 3-8.
13. Biering G. Samantekt 1987. (í handriti, óbirt.)
14. Fogh-Andersen P. Genetic and non genetic factors in
the ethiology of facial clefts. Scand J Plast Reconstr Surg
1967; 1: 22-30.
15. Fogh-Andersen P. Inheritance of hare lip and cleft pai-
ate. Copenhagen: Arnold Busch, 1942.
16. Beiragi S, Foroud T. Bixler D, Conneally PM, Dyio-
zyer-Blanchet D, Hodes ME. Possible localisation of a
major gene for cleft lip and palate to 4q. Clin Genet
1994; 46: 255-6.
17. Francesco C, Scapoli L, Padula E, Tognon M, Baciliero
V, Curioni C. Nonsyndromic cleft lip and palate: evi-
dence of linkage to a microsatillite marker on 6p23. Am
J Hum Genet 1995; 56: 337-9.
18. Moore GE, Ivens A, Chambers J, Farell M, Wiliiamson
R, Page DC, et al. Linkage of an X-chromosome cleft
palate gene. Nature 1987; 326: 91-2
19. Forbes SA, Brennan L, Árnason A, Björnsson Á, Cam-
pell L, Moore G, et al. Refinement of the X-linked cleft
palate and ankyloglossia (CPX) localisation by genetic
mapping in an Icelandic kinred. Hum Genet 1995; 95:
343-6.
20. Lie RT, Wilcox AJ, Skjærven R. A population based
study of the risk of recurrence of birth defects. N Engl J
Med 1994; 333: 1-4.
21. Bardach J. Is there a need for clinical clept lip and palate
research. Plast Reconstr Surg 1987; 80: 825-6.
22. Shaw W, Asher-McDade C, Brattström V, Dahl E,
McWilliams J, Mölsted K. et al. Asix center internation-
al study of treatment outcome in patients with clefts of
the lip and palate: part 1. Principles and study design.
Cleft Palate Craniofac J 1992; 29: 393-7.