Læknablaðið - 15.10.1996, Blaðsíða 60

728
LÆKNABLAÐIÐ 1996; 82
Opið bréf til stjórnar LÍ
Stjórnunarmenntun lækna
Undirritaður leyfir sér hér
með, sem almennur félagi í LÍ,
að hvetja stjórn félagsins að
beita sér hið fyrsta fyrir aukinni
formlegri stjórnunarmenntun
íslenskra lækna. Ef ekki verður
úr bætt er hætta á dvínandi
áhrifum lækna á íslensk heil-
brigðismál.
Forsendur
Læknar hafa víðast hvar ekki
notið formlegrar stjórnunar-
menntunar, enda hefur hún
hvorki verið hluti af almennu
læknanámi né sérfræðinámi.
Stjórnun er hins vegar stór hluti
af starfi margra lækna og margir
hafa verið kallaðir til stjórnun-
arstarfa jafnvel utan heilbrigðis-
stofnana. Læknar hafa staðið
sig misjafnlega í stjórnunarstöð-
um eins og alkunna er, en þó
síður en svo verr en aðrar stéttir
þegar á heildina er litið. Form-
leg stjórnunarmenntun er af
hinu góða, en allra besta stjórn-
unarmenntunin liggur þó í því
að vinna náið með góðum
stjórnendum (en einnig mistæk-
um). Slíkt lærlingshlutverk hef-
ur skilað læknastéttinni mörg-
um góðum stjórnendum, enda
aðalsmerki læknismenntunar-
innar að fá að vinna náið með
eldri og reyndari kollegum.
Nú er hins vegar öldin önnur
og dugar óformleg menntun
ekki lengur. Læknar virðast
kerfisbundið sniðgengnir þegar
ráðið er í æðri stöður. I Noregi
hefur þetta verið sérstaklega
áberandi, en einnig mun hafa
borið á þessu á íslandi. Hjúkr-
unarfræðingar hafa unnvörpum
verið teknir fram yfir lækna þó
hæfir séu. Nú er til dæmis svo
komið í Noregi að læknaráð eru
meira og minna áhrifalaus og í
embætti landlæknis þarf ekki
lengur læknismenntun. Fyrir
nokkrum árum voru þrjú stór
sjúkrahús í Osló með lausar for-
stjórastöður og í öllum tilfellum
voru hjúkrunarfræðingar teknir
fram yfir lækna. Hin opinbera
skýring er að læknar hafi enga
stjórnunarmenntun og séu því
ekki hæfir í slíkar stöður. Ýmsar
aðrar ástæður liggja hér að baki,
þó þær séu ekki ræddar opin-
berlega, en lítum nánar á
nokkrar þeirra:
a) Sú kenning gengur ljósum
logum að til séu alhliða stjórn-
endur sem, að fenginni stjórn-
unarmenntun, geti hoppað á
milli fyrirtækja og stjórnað, án
þess að þekkja til framleiðsl-
unnar. Slíka menn verði að fá til
að stjórna sjúkrahúsunum til að
vel gangi (og það þótt þeir hafi
ekki hundsvit á hvað sjúkrahús-
in eiga að framleiða, það er
meðferð sjúks fólks). f>að er rétt
að benda á að stjórnunarmennt-
un er ákaflega lítil vísindagrein
og byggir mikið á tískubylgjum,
sem miðast oft við fræga ein-
staklinga sem náð hafa langt
með sín fyrirtæki. Þegar ferill
þeirra er hins vegar skoðaður til
lengri tíma litið þá mistekst
þeim allflestum að lokum. Með
öðrum orðum þá reynist stjórn-
unaraðferð þeirra takmörkun-
um háð og gildir ekki alls stað-
ar. Fáir þessara stjórnenda líta á
sjúkrahúsforstjórahlutverkið
sem sitt síðasta verkefni, heldur
sem stökkpall í enn betri stöður.
Flestir þeirra hafa því þá aðal-
hugsjón að halda sig innan fjár-
laga. Það er hreinlega ekki á
þeirra færi að sinna faglegri þró-
un, enda fáir aðrir en læknar
færir um slíkt.
b) Læknar eru venjulega ekki
tilbúnir að slíta öll tengsl við
sjúklinga sína og eru yfirleitt
trúir uppruna sínum (með und-
antekningum auðvitað). Það er
því yfirleitt ekki auðvelt að fá
lækna í stjórnunarstöðum til að
taka þátt í aðgerðum er beinast
gegn sjúklingum og eigin stétt.
Með öðrum orðum þá þykja
læknar ekki jafn þægir og ýmsar
aðrar stéttir, enda hafa þeir átt-
að sig manna best á því að það
eru sjúklingarnir sjálfir sem eru
eigendur heilbrigðisstofnana í
raun, en ekki stjórnmálamenn.
c) Margir sjá ofsjónum yfir
áhrifum lækna í heilbigðismál-
um og vilja kenna þeim um að
sparnaður í heilbrigðiskerfinu
sé erfiður. Það er ekki óeðlilegt
því læknar eru uppteknari af
bættri þjónustu en samdrætti.
Það gleymist auðveldlega að
það voru læknar sem hafa byggt
upp íslenska heilbrigðiskerfið,
sem er með því besta í heimin-
um og jafnframt ódýrt.
d) Hjúkrunarfræðingar eru
að framansögðu ekki óeðlilegur
valkostur þeirra sem vilja veg
lækna sem minnstan. Þeir hafa
stjórnunarmenntun sem hluta
af sínu námi, eru heilbrigðis-
stétt og hafa í mörgum tilfellum
reynst mjög trúir sínum yfirboð-
urum. Auk þess hafa margir
þeirra stjórnunarlegar frama-
vonir. Það eru hins vegar ekki
hjúkrunafræðingar sem eru