Sagnir - 01.06.1995, Page 27

um að allt stæði sem þeir höfðu samið
um.20 Nú þurfti Gissur ekki að óttast
truflun að norðan í bili og gat einbeitt
sér að heimavígstöðvunum.
Gissur hafði keypt ýmsan vaming í út-
löndum og þar á meðal „organ skrifle"
svo nú var hægt að fara að leika und-
ir sálmasöng eins og Lúthers-
sinnar lögðu mikið upp
úr.21 Gallinn var bara
sá að enn vom
engir sálmar
til á ís-
allir haldið sig frá holdsins lystisemdum
því sumir áttu böm. Gissur ætlaði nú
fyrst af öllu að ganga á undan með góðu
fordæmi og kvænast unnustu sinni,
Guðrúnu Gottskálksdóttur, sem hafði
flust í Skálholt áður en hann fór utan.23
Guðrún var systir Odds sem var ná-
inn vinur Gissurar og einn af
fáum mönnum í landinu
sem kalla mátti lút-
herskan. En þegar
biskupinn
kom
Superintendent Gissur við skriftir.
lensku svo varla hefur hljóðfærið gagnast
mikið til undirleiks að svo stöddu. Með
Gissuri komu ennfremur nokkur bréf frá
konungi sem vom ítrekanir á kirkjuskip-
uninni og nánari úthstanir á ákvæðum
hennar.22
I bréfum þessum er m.a. lögð áhersla á
að prestamir kvænist sem var bannað í
kaþólskum sið. Ekki ber þó að skilja
þetta sem svo að kaþólskir prestar hafi
heim í Skálholt frétti hann að Guðrún
væri farin þaðan því hún hafi verið orðin
ólétt eftir prest einn þar á staðnum. Giss-
ur vildi taka stúlkuna i sátt en Oddur
bróðir hennar réð honum frá því út af
skömminni sem það hefði í för með sér.
Það byijaði því ekki vel hjá hinum rúm-
lega þrítuga superintendent en hann fann
sér þó annað konuefni og var brúðkaup-
ið haldið um haustið.24
Harðnandi barátta
Þegar Gissur hafði verið kvæntur í nokk-
ur ár urðu þáttaskil í starfi hans. Arið
1546 barst honum liðsauki í baráttunni
þegar Oddur Gottskálksson kom frá
Kaupmannahöfn með bækurnar sem
vom svo mikilvægar fýrir framgang
breytinganna.23 Fyrst og fremst var það
Corvinspostilla sem Oddur hafði þýtt á
íslensku sem öllu breytti. Postillur voru
predikunarbækur sem útlögðu kenning-
una skýrt og rétt. Nú var hægt að fara að
gera eitthvað af alvöru í málunum. Nú
breytist 'ljka tónninn í bréfum biskups.
Hann skipar prestum að kaupa þessar
bækur og bætir svo við:2í'
En eg fýrirbýð prestun-
um að hafa í frammi
nokkrar óskynsamlegar
fortölur eftir rangsnún-
• um vana einum fýrir
fólkinu þær sem gagn-
stæðilegar em guðs orði
og áðurgreindum lög-
teknum sermonsbókum.
Þegi þeir heldur þar til
að þeir hafa bækurnar
útvegað . . .
Nú fýrst var líka timi til
kominn að láta að sér kveða
í baráttunni gegn dýrlinga-
og líkneskjutrúnni. Sumar-
ið 1544 fór biskup i vísita-
síuferð um Austfirði. I þá
ferð hélt hann vitanlega
ekki fýrr en eftir Þorláks-
messu27 því það var nánast
ein af embættisskyldum
Skálholtsbiskups að vera
heima á hátíðinni og sjá til
þess að allt færi rétt fram.
Ekki er vitað hvernig Giss-
ur hagaði sér á Þorláks-
messu 1544 en varla hefur
honum þótt þorandi að
banna hátiðahöldin strax þá. Tveim og
hálfu ári síðar þótti biskupi mál til komið
að láta til skarar skríða.
Gissur skrifar bréf
I bókasafni superintendents var meðal
annarra lútherskra bóka ritið Margarita
theologica eftir Jóhann Spangenberg.28
Upp úr því lét Gissur þýða nokkrar
SAGNIR 25