Fréttablaðið - 09.10.2004, Blaðsíða 14

9. október 2004 LAUCARDACUR
skoðun
SJÓNARMIÐ
SÚSANNA SVAVARSDÓTTIR
Tjáum okkur um hvatir og óra.
Dásamlegir
tímar, eða hvað?
Við hér á eyjunni, við erum orðin svo frjáls. Frjáls og
hispurslaus eins og almennilegt fólk útlendis. Það er svo
að segja allt búið með feimni og pukur. Við getum sagt
allt og gert allt - líka í sjónvarpi.
Við getum áttað okkur á því hvenær sem er á ævinni að við
erum ekki þau sem við höfum haldið okkur vera og bara snúið
við blaðinu. Við höfum frelsi til þess. Við getum áttað okkur á
því að við erum öðruvísi kynhneigð í dag en í gær, riggað okkur
með þá opinberun á næstu sjónvarpsstöð og tjáð okkur, meira að
segja dregið krakkakvikindin á eftir okkur til þess að vitna um
hvað þeim líði vel með að við séum svona frjáls og lukkuleg.
Jú, krakkana. Auðvitað. Það stendur nú á ekki ómerkilegri
stað en í boðorðunum tíu að börn eigi að virða föður sinn og
móður. Það réttlætir allt sem við foreldrar hugsum, segjum og
gerum. Sem betur fer. Þess vegna getum við líka gasprað fram-
mi fyrir alþjóð um gredduna í okkur, trekant og firkant, já allt
það kynlíf sem rúmast í flatarmálsfræðinni, án þess að taka til-
lit til eins eða neins.
Það gerir ekkert til þótt börnin okkar séu unglingar þegar við
brjótumst út úr því helsi að hossumbossast með röngu kyni, eða
of fáum í einu, og tjá okkur um það í mynd, tali og tónum. Ung-
lingar hafa hvort eð er vitað allt um kynlíf frá því í frum-
bernsku og sleppa því alveg við hið hallærislega rómantíska
tímabil unglingsáranna sem einu sinni, á virkilega óupplýstum
tímum (je minn, látið mig muna það) þótti hluti af æskilegu
þroskaferli hvers einstaklings.
Heppin vorum við foreldrar að boðorðin sögðu okkur ekki að
virða börnin okkar. Þá myndi líf okkar raskast af skyldum og
ábyrgð og við yrðum að velta því fyrir okkur hvort það gæti
skaðað þau að hlusta á frjálslegt tal um hvatalífið og rétt okkar
til þess að láta stjórnast af því. Lífið væri eins þrúgandi og í
gamla daga þegar einhverjir asnar töldu æskilegt að varðveita
sakleysið. Það er auðvitað miklu betra fyrir börnin að við get-
um talað upphátt um kynlífskomplexa okkar, -óskir og -þrár.
Þau verða bara smartari heimsborgarar fyrir vikið. Barnssálin
er nú ekki svo brothætt að við foreldrar þurfum að fórna einu
eða neinu til þess að hún haldist ókrambúleruð. Nú, ef hún
skekkist eitthvað þá afneitum við því bara og kennum krakkan-
um að afneita því líka - kennum ríkisstjórninni, efnahagsum-
hverfinu og félagslegu misrétti um.
Dásamlegir tímar sem við lifum á. Við getum bútað sundur
fjölskylduna okkar fyrir hvaða kenndir og hvatir sem er, verið
gráðug og gröð, án þess að velta fyrir okkur langtímaafleiðing-
um á þá sem næstir okkur standa. Sagt þeim að skilja okkur og
brosa í dag, endurtaka það næsta dag og þarnæsta - þangað til
allir eru farnir að trúa þessari líka gæfu.
Enda vita allir að börnum er eðlilegt það sem þau alast upp
við. Ef við pillum niður fjölskyldum okkar fyrir hvatir og
kenndir, og látum vera að móralísera eitthvað yfir tilfinningum,
sakleysi og slíkum óþarfa, er meira en líklegt að þau verði jafn
frjáls og við. ■
Sértilboð til e-kortshafa
V

FRÁ DEGI TIL DAGS
Réttlaust fólk?
Ögmundur Jónasson hefur vakið athygli
fyrir að taka upp hanskann fyrirfólk sem
virðist hvergi eiga málsvara í þjóðfélag-
inu. Á vefsíðu þingmannsins er að finna
frásögn af fólki sem hótað hefur verið
útburði úr félagslegu húsnæði ( eigu
borgarinnar fyrir að skulda fjögurra
mánaða leigu: „Til
mín komu hjón í
vikunni sem leið,
kona sem var
mér samtíða í
barnaskóla á sín-
um tíma og eigin-
maður hennar. Hún
er öryrki, hann er lág-
launamaður.
Hjónin voru
miður sín enda
héldu þau á yfirlýsingu frá Lögheimt-
unni um „riftun á leigusamningi". Mér
virtist þau með nánast allt bókhald sitt
með sér. Fjögurra mánaða leiga var
komin í vanskil. Aðrir reikningar sýndust
mér vera greiddir. Bréfið frá Lögheimt-
unni var ekki langt en þar var skýrt kveð-
ið að orði. Þar sagði, „Er yður hér með
gert að rýma íbúðina innan 7 daga. Ef
þér hafið ekki rýmt íbúðina fyrir þann
tíma verður leitað atbeina dómstóla um
útburð." Ég skal játa að á lífsleiðinni hef
ég stundum skuldað hærri upphæðir en
þessi hjón. En aldrei hef ég staðið fram-
mi fyrir því að vera hótað að verða svipt-
ur heimili mínu með aðstoð dómsvalds.
Ég held að maður þurfi að upplifa þetta
sjálfur til að skilja tilfinninguna til fulls.
En er þetta ekki farið að minna óþægi-
lega mikið á þá gömlu daga er Bogesen
réð lögum og lofum og ómagar og fá-
tækt fólk var með öllu réttlaust?"
Kvennaframboð á ný?
Flestar konur verða spenntar þegar
möguleikinn á nýju kvennaframboði er
nefndur. En þær eru fáar sem eru bjart-
sýnar á möguleika slíks framboðs. Þetta
kemur fram í greininni „Þrúgur reiðinn-
ar" í nýútkomnu Mannlífi þar sem í
löngu máli er fjallað um stöðu kvenrétt-
indabaráttunnar hér á landi. Rætt er við
konur sem starfa með stjórnmálaflokk-
unum og utan þeirra og eru þær allar
óhressar með stöðu mála. Ein þeirra,
Edda Jónsdóttir, segist aldrei kjósa karla
í kosningum. „Ef ég kýs flokk mun ég
strika alla karla þar út og hvet aðrar
konur til að gera það sama."
gm@frettabladid.is
Hefur alþingi vald sitt frá guði?
Því miður er til þess rík tilhneiging
hjá fjölmiðlum, að persónugera
vandmeðfarin deilumál í stað þess
að stuðla að því að fram fari um
þau vitræn rökræða. Þessa gætti
við meðferð þeirra á því uppþoti
sem varð vegna kafla í ræðu for-
seta þingsins, Halldórs Blöndals,
við þingsetninguna á dögunum.
Menn vildu endilega setja hana í
það samhengi að um væri að ræða
móðgun við forsetann, persónuna
Ólaf Ragnar Grímsson. Mér er með
öllu óskiljanlegt að forsetinn sjálf-
ur hefði getað litið á ræðuna sem
móðgun við sig. Hann hafði lokið
sínu starfi og var farinn úr þingsöl-
unum. Hitt er annað mál að það var
með öllu óviðeigandi að vísa til
deilumála síðastliðins sumars við
athöfn þar sem þingmenn áttu þess
engan kost að svara fyrir sig með
öðru móti en því að strunsa út.
Þingforseti sagði í ræðu sinni
við þetta tækifæri: „Synjunar-
ákvæði stjórnarskrárinnar er leif-
ar af þeirri trú, að konungurinn -
einvaldurinn - fari með Guðs vald.
Þingið stóð gegn vilja konungs og
leiðrétti vald eins manns með því
að taka það til sín. Alþingi er kosið
af þjóðinni. Þar á fólk með ólíkar
skoðanir og stefnur sína fulltrúa.
Þar ráða menn ráðum sínum og
leiða mál til lykta. Þótt forseti lýð-
veldisins sé kjörinn á sama hátt
getur hann ekki mælt sig við Al-
þingi.“
Hvar var Halldór Blöndal í allt
sumar þegar ítarlegar umræður
fóru fram eftir synjun forseta á
fjölmiðlalögunum um þá stjórnar-
skrá sem lýðveldinu var sett við
stofnun þess 1944? Innan þings og
utan var rækilega farið í saumana
á öllum umræðum á Alþingi á ár-
unum 1942-44 um stjórnarskrána,
tillöguflutning þingmanna og af-
greiðslu á þeim tillögum. Sú um-
ræða leiddi þetta í ljós:
Alþingi ákvað í upphafi að eng-
ar breytingar skyldi gera á stjórn-
arskránni nema þær einar sem
leiddi af flutningi konungsvaldsins
inn í landið og engin stofnun fengi
við það meiri valdheimildir en ver-
ið höfðu.
Alþingi ákvað aldrei að „leið-
rétta vald eins manns með því að
taka það til sín“. Þvert á móti; til-
lögur um það, að forseti íslands
yrði valinn af Alþingi og staða hans
þannig einungis táknræn tignar-
staða, og komið á algeru þingveldi,
voru felldar. Synjunarvaldið var
þrautrætt. Raddir voru uppi um
það að þótt konungur hefði aldrei
beitt þessu valdi eftir fullveldið
1918, hefði vitneskjan um það leitt
til aukinnar varkárni þingsins við
setningu löggjafar. Meirihluti
í DAG
RÆÐA FORSETA
ALÞINGIS
'

Það er beinlínis
rangt hjá þingfor-
setanum, að Alþingi sé
kjörið af þjóðinni með sama
hætti og forsetinn. Þing-
menn eru fulltrúar ákveð-
inna landshluta með mis-
jafnt atkvæðavægi á bak við
sig. Forsetinn einn er þjóð-
kjörinn með jöfnu atkvæða-
vægi allra landsmanna.
þingsins vildi því halda synjunar-
valdinu, en fá það í hendur þjóð-
kjörnum forseta, sem færi með
löggjafarvaldið í samlögum við
þingið. En í staðinn fyrir óskorað
synjunarvald konungs skyldi for-
seti aðeins hafa tímabundið synj-
unarvald, lög tækju gildi án undir-
skriftar hans, en færu til þjóðar-
innar til endanlegs úrskurðar.
Þetta jafngilti yfirlýsingu þingsins
um að allt vald væri frá þjóðinni
komið. (Guð var ekki nefndur á
nafn í þessum umræðum, hvað þá
að þingið væri að taka til sín vald,
sem einhverntíma í fyrndinni hafði
verið talið frá honum komið). Með
þessu setti þingið sjálfu sér ákveð-
in valdmörk, en einnig forsetanum,
þar sem synjunarvaldið var nú að-
eins orðið málskotsvald. Þegar
pólitískt ofríki stefnir máli í þvílíkt
óefni, að þingviljinn stangast á við
þjóðarviljann, er það rökrétt að
þjóðin ein geti leitt málið til endan-
legra lykta. Því má segja að hlut-
verk forsetans sem málskotsaðila
samrýmist hinu hlutverki hans,
sem meira er haldið á loft, þ.e.
sameiningartákninu. Báðum er
ætlað að koma á friði í samfélag-
inu.
Það er beinlínis rangt hjá þing-
forsetanum, að Alþingi sé kjörið af
þjóðinni með sama hætti og forset-
inn. Þingmenn eru fulltrúar ákveð-
inna landshluta með misjafnt at-
kvæðavægi á bak við sig. Forset-
inn einn er þjóðkjörinn með jöfnu
atkvæðavægi allra landsmanna.
Tillaga á Alþingi 1942-44 um að
þingið gæti tekið aftur til af-
greiðslu frumvarp sem forseti
synjaði undirskriftar, og þyrfti það
þá samþykki 2/3 þingmanna, var
felld. Því er ljóst, að að það var
stjórnarskrárbrot af hálfu meiri-
hluta sumarþingsins að afnema
lög, sem komin voru á forræði
þjóðarinnar til úrskurðar. Á sama
hátt braut forsetinn stjórnar-
skrána með því að staðfesta lög um
afnám laga, sem alþingi hafði ekki
lengur á sínu forræði. Alþingi hef-
ur með þessum verknaði gefið for-
seta það óskoraða synjunarvald,
sem stjórnarskrárgjafinn 1944
margfelldi. Þjóðin var svikin um
það úrskurðarvald sem henni hafði
verið fengið með samþykkt stjórn-
arskrárinnar.Enn er það opin
spurning, hvort kjósendur geti leit-
að til dómsvaldsins til að rétta sinn
hlut í þessu máli. Það er rétt hjá al-
þingisforsetanum að „ákvæði
stjórnarskrárinnar um æðstu
stjórn ríkisins, Alþingi, fram-
kvæmdavald og dómsvald þurfa
endurskoðunar við“. En það er til
þess að gefa alþingi þá reisn, sem
það ekki hafði í sumar, þegar
meirihluti þess lá hundflatur fyrir
framkvæmdavaldinu, og til þess að
efla jafnframt sjálfstæði dóms-
valdsins gagnvart hinu sama valdi.
Ekki til að þrengja enn að rétti
borgaranna. Það væri vissulega
einnar messu virði að forsætis-
nefnd þingsins beitti sér fyrir því
að á vegum þess færi fram rann-
sókn á því hvað fyrir stjórnar-
skrárgjafanum vakti 1944 og að í
kjölfarið færi fram vönduð um-
ræða á þinginu með almennri þátt-
töku stjórnarliða en ekki einhliða
málflutningi stjórnarandstöðunn-
ar, sem staðfesti þá niðurstöðu, að
þingið hefur ekki vald sitt frá Guði
eða neinum öðrum aðila utan
þings, heldur frá þjóðinni - og
henni einni. ■
ORÐRÉTT
Hin rétta skoðun
Skyldi Valgerður segja að stuðn-
ingsmenn flokksins séu ekki
framsóknarmenn eða hefur það
breyst svo, semfelst í því að
vera framsóknarmaður að mati
Valgerðar, að framsóknarmenn-
imir hafa ekki áttað sig á því og
eru að verða viðskila vid próf-
kúruhafa Hinnar Réttu Skoðun-
ar Flokksins.
Kristinn H. Gunnarsson
Morgunblaðið 8. október
Einfalt lögmál
Hvað reksturinn varðar þá er
það einfalt lögmál sem gildir; að
fá meira inn enfer út.
Óskar Magnússon
Morgunblaðið 8. október
Fjölþjóðlegur sími
Líklegast er að Síminn verði
sameinaður búlgarska símanum
og þeim tékkneska.
Jón G. Hauksson
Morgunblaðið 8. október
Réttsýnn yfirmaður
Ég er ekki með neinn yfirmann
nema Guð, hann er ágœtisyfir-
maður og réttsýnn.
Ingibjörg R. Þengilsdóttir
DV 8. október
Eindreginn stuðningur
Því lengur sem verkfállið varir
þeim mun eindregnari verður
stuðningur minn við það.
Þorsteinn Kriiger
Morgunblaðið 8. október

ÚTGÁFUFÉLAG: Frétt ehf. RITSTJÓRI: Gunnar Smári Egilsson FRÉTTARITSTJÓRAR: Sigurjón M. Egilsson og Sigmundur Ernir Rúnarsson AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Jón Kaldal FULLTRÚI
RITSTJÓRA: Guðmundur Magnússon RITSTJÓRNARFULLTRÚI: Steinunn Stefánsdóttir AUGLÝSINGASTJÓRI: Þórmundur Bergsson RITSTJÓRN, AUGLÝSINGAR OG DREIFING:
Skaftahllð 24, 105 Reykjavík AÐALSÍMI: 550 5000 SÍMBRÉF Á FRÉTTADEILD: 550 5006 NETFÖNG: ritstjom@frettabladid.is og auglysingar@frettabladid.is VEFFANG: visir.is
SETNING OG UMBROT: Frétt ehf. PRENTVINNSLA: ísafoldarprentsmiðja ehf. Fréttablaðinu er dre'rft ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu, Suðumesjum og Akureyri. Einnig er hægt
að fá blaðið (völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins I stafrænu formi og I gagnabönkum án endurgjalds. ISSN 1670-3871