Fréttablaðið - 09.10.2004, Blaðsíða 16

skoðun
9. október 2004 LAUCAROACUR
Ræður hulduherinn úrslitum?
16
Ameríkubréf
SKÚLI HELGASON
Baráttan um forsetastólinn hér í
Bandaríkjunum er gríðarlega hörð.
Auglýsingar Bush og Kerrys eru
komnar út á ystu nöf og sannleikur-
inn situr oft eftir á klippiborðinu.
Skoðanakannanir sýna að Kerry
hefur unnið upp forskot Bush og
framhaldið veltur á írak og frammi-
stöðu í kappræðunum. Skoðana-
kannanir eru vægast sagt mis-
vísandi þessa dagana. Landskannan-
ir í þessari viku sýna allt frá 2% for-
skoti Kerrys til 8% forskots Bush.
Jafnvel í einstökum fylkjum má
finna kannanir teknar á sama sólar-
hring sem sýna gjörólíka niður-
stöðu, s.s. í Wisconsin þar sem
sveiflan milli kannana nam heilum
16 prósentustigum! Skýringin liggur
yfirleitt í mismunandi úrtaki og virt
fyrirtæki eins og Gallup hafa orðið
uppvís að því að nota úrtak, þar sem
t.d. óeðlilega hátt hlutfall er af
flokksbundnum repúblikönum. Slíkt
getur skekkt niðurstöðurnar veru-
lega. Fjölmiðlar keppast við að birta
kannanir sem sýna fylgi á landsvísu.
Það er hins vegar sáralítið að marka
slíkar kannanir. Ástæðan er sú að
forsetakosningar í Bandaríkjunum
eru ekki landskosningar. Kosning-
arnar ráðast að öllu leyti í einstök-
um fylkjum, sem hvert hefur ákveð-
inn fjölda kjörmanna og takmarkið
er að tryggja sér meirihluta þeirra.
Til að sigra þarf frambjóðandi
a.m.k. 270 kjörmenn. Úrslit í einu
fylki hafa engin áhrif í öðrum fylkj-
um.
Ef við skoðum stöðuna í einstök-
um fylkjum þá kemur í ljós að úrslit-
in mega teljast ráðin í 36 fylkjum.
Baráttan stendur um hin 15 fylkin.
Demókratar unnu átta þeirra í síð-
ustu kosningum og þeir þurfa að
verja þau jafnframt því að vinna eitt
til tvö fylki af Bush. Þar eru dýr-
mætust Florida og Ohio með samtals
47 kjörmenn og í báðum þessum
fylkjum er staðan nú hnífjöfn. Nýjar
kannanir gefa til kynna að Kerry
hafi unnið upp 5-6% forskot Bush á
báðum stöðum. Hins vegar þarf
Kerry að verja sína 38 kjörmenn í
Michigan og Pennsylvaníu þar sem
einnig er jafntefli í augnablikinu.
Takmarkanir skoðanakannana
birtast einnig í því að þær mæla illa
nýja kjósendur. Hér vestra þurfa all-
ir sem vilja kjósa að skrá sig sérstak-
lega á kjörskrá. Félagasamtök hafa
beitt sér af alefli síðustu mánuði við
að skrá nýja kjósendur og árangur-
inn hefur ekki látið á sér standa.
Talið er að þessi samtök muni skrá
allt að þrjár milljónir nýrra kjósenda
í þeim fylkjum þar sem tvísýnt er
um úrslit. Fjöldi nýskráðra þar gæti
orðið allt að tífalt meiri en í síðustu
kosningum. í Flórida þar sem mun-
urinn á fylgi Bush og Gore var 537
atkvæði hafa nú verið skráðir
600.000 nýir kjósendur. Talið er að
meirihluti þeirra sé blökkumenn og
fólk af spænskum uppruna, sem
jafnan styður frekar demókrata. Ef
þessi hópur skilar sér á kjörstað
gæti það ráðið úrslitum í kosningun-
um. Þessi hulduher nýrra kjósenda
er vanmetinn í skoðanakönnunum,
því þær byggja yfirleitt á listum yfir
skráða kjósendur í síðustu kosning-
um. Næstu fjórar vikur munu ein-
kennast af tryllingslegri baráttu fót-
gönguhða í fylkjunum fimmtán við
að fá þessa nýju kjósendur til að
skila sér á kjörstað. Barist verður
maður á mann, með símhringingum
og heimsóknum til kjósenda - að-
ferðum sem flestir markaðsfræðing-
ar töldu úreltar. ■
Ráðherrarnir ekki stikk-
frí frá kennaradeilunni
C\
UMRÆÐAN
KEN NARAVERKFALLIÐ
BJÖRCVIN SICURÐSSON
ALÞINGISMAÐUR
Kennaradeilan nú snýst að miklu
leyti um að laun 30 ára gamals
kennara hækki í 230.000 árið 2007
auk þess að kennsluskyldan lækki
úr 28 tímum í 26. Hvorutveggja til
nokkurs samræmis við það sem
gerist hjá framhaldsskólakennur-
um. Grunnskólakennarar hafa dreg-
ist verulega aftur úr viðmiðunar-
stéttum sínum sem eru framhalds-
skólakennarar og hjúkrunarfræð-
ingar. Ríkisvaldið gaf á sínum tíma
tóninn um kjör þessara stétta með
samningum sem færðu þeim rétt-
látar kjarabætur á þeim tíma. Síðan
þá hefur það verið öllum ljóst að
grunnskólakennarar bæði yrðu og
myndu fylgja í kjölfarið. Um það
blandast engum hugur.
Ábyrgð ríkisins á deilunni er því
augljós og mikil. Ríkið gaf tóninn og
ríkið skammtar sveitarfélögunum
tekjustofnana. Ríkisstjórn Islands
verður að koma að lausn deilunnar
með þeim hætti að sveitarfélögun-
um verði það gerlegt að mæta þeim.
Ríkið skuldar sveitarfélögunum
milljarða króna og nú er tími upp-
gjörs runninn upp enda eru það
börn landsins sem gjalda fyrir með
því að verða af lögbundnum rétti
sínum til náms og fræðslu.
Ríkið þarf að gera upp skuldir
sínar við sveitarfélögin enda litlir
fjármunir til skiptanna hjá sveitar-
félögunum til að mæta útgjöldum
vegna samninga við kennara. Mörg
þeirra eru illa stödd og geta ekki
sinnt lögbundnum verkefnum
sínum. Að mestu út af ranglátri
tekjuskiptingu á milli ríkis og sveit-
arfélaga. Ríkið skammtar sveitarfé-
lögunum tekjustofnana og verður
að leiðrétta þá með sanngjörnum
hætti. Það er einfaldlega vitlaust
gefið í þessu spili.
Launanefnd sveitarfélaga telur
sig hafa boðið kennurum kjara-
bætur sem leiði til verulegs út-
gjaldaauka fyrir sveitarfélögin. Það
er alveg ljóst eins og staðan er í dag
að kennarar sætta sig ekki við það
sem í boði er og það brúar ekki bilið
á milli þeirra og framhaldsskóla-
kennaranna. Það verður að finna
leið til að brúa bilið. Því eru það
mikil vonbrigði að nýr forsætisráð-
herra og nýr menntamálaráðherra
skuli ekki beita sér fyrir því að
stjórnmálaflokkarnir sameinist um
aðkomu ríkisvaldsins að deilunni og
leiðréttingu á tekjustofnum sveitar-
félaganna.
Ráðherrarnir telja sig stikkfrí
frá deilunni sem er vitaskuld f jarri
lagi. Þeir bera ábyrgð á fræðslu-
málum í landinu og geta ekki skýlt
sér í þögninni. Það er þeim ekki
sæmandi að flýja í það skjól. Þeim
kemur það við að börnin í landinu
fái ekki þá menntun sem þeim ber!
Að nú þegar hafi tapast hátt í
600.000 þúsund skóladagar hjá
börnunum í landinu. Ráðherrarnir
eru aldrei stikkfrí þegar svo alvar-
legt ástand ríkir og þeim ber að
beita afli sínu og valdi til að liðka
til fyrir lausn mála. Ríkisvaldið
skuldar sveitarfélögunum milljarða
króna meðal annars vegna tekju-
taps sem sveitarfélögin hafa orðið
fyrir vegna breytinga á skatt-
kerfinu. Þau hafa t.d. töluvert minni
tekjur eftir að vinnandi fólk hóf í
auknum mæli að stofna einkahluta-
félög og þurfa sveitarfélögin að
greiða meirihluta húsaleigubótanna
en ríkið átti í upphafi að bera 60%
kostnaðarins. Þá eru ótaldar margar
skuldbindingar sem ríkið hefur sett
á sveitarfélögin. Undan þessari
ábyrgð getur ríkisvaldið ekki vikið
sér. ■
sæl úti fyrir Snæ-
stutt viðtal við. Þau virtust hafa sætt sig fellsnesi. Guð- jfl
bærilega við þróun mála. Síðan klappaði mundur var ekki ifl
Al" NtllNU a||ur sa|ur|nn fynr lesbfunni frelsuðu og hár loftinu
Sirrý færði henni sápukassa og eitthvert þegar hann hóf
Tómleiki og skelfing
Ég uppgötvaði á mér konsvervatíva og
smáborgaralega hlið ! gærkvöld. ( gær-
kvöld var þátturinn Fólk með Sirrý á dag-
skrá Stöðvar 2. Þar var viðtal við lesblu
sem hafði komið úr skápnum eftir langt
hjónaband og barneignir. Og hvernig
hafði þetta borið til? Hafði manneskjan
áratugum saman lifað í hræðilegum
blekkingarleik og reynt að bæla niður
raunverulegar tilfinningar sfnar? Hafði
hana skort kjark á gelgjuskeiðinu til að
gangast við tilfinningum slnum vegna
fordóma I umhverfinu og leiðst út [ hefð-
bundið fjölskyldumynstur á skjön við
raunverulegar tilfinningar sínar? Nei.
Hún og maðurinn hennar höfðu sökkt
sér niður I kynóra, legið í klámmyndum
og sfðan byrjað að stunda makaskipti og
hópkynlff. I þessari djúpköfun hjónanna
f myrkviði lostans uppgötvaði konan að
hún væri í raun lesbía og að f örmum
annarrar konu væri hún f rauninni hún
sjálf. Þessu fylgdi um sfðir skilnaður sem
manninum og börnunum tókst að
kyngja. Börnin voru stödd I þættinum,
ungt og huggulegt fólk, sem Sirrý tók
dót frá þáttarsponsor. - Allir virtust vera
innilega glaðir, eins og þeir hefðu orðið
vitni að sögu sem endar vel. Mfn Ifðan
var hins vegar blanda af tómleika og
skelfingu.... Hins vegar eru hlutir eins og
makaskipti og hópsex ekki viðurkennd
kynllfshegðun almennt, og þáttur Sirrýar,
sem er ágætur fyrir sitt leyti, er það penn
og borgaralegur, að hann myndi yfirleitt
ekki fjalla um slíkt kynlff á jákvæðan
hátt. - En þegar málið snýst um homma
og lesbfur þá virðist einhvern veginn allt
vera leyfilegt. Skyndilega var frásögn af
makaskiptum og þvf sem einhvern tfma
hefði verið kallað saurlifnaður hjóna,
orðið eitthvað jákvætt og fagurt, af þvf
það stuðlaði að þvi að kona varð lesbfa.
Og börnin. Einhvern veginn fékk ég á til-
finninguna að þetta fólk hefði fengið
virkilega slæma meðferð, það hefði
verið farið illa með það án þess það gæti
nokkuð við því gert. Og fjandinn hafi
það: Það er alltaf sorglegt og skelfilegt
þegar fjölskyldu er rústað, það er ekki
tilefni til að gleðjastyfir þvi og klappa yfir
því í sjónvarpsþætti.
Agúst Borgþór Sverrisson á agust-
borgthor.blogspot.com
MAÐUR VIKUNNAR
Gefst ekki upp
Guðmundur Kristjánsson, for-
stjóri Brims, varði hluta vikunn-
ar á kæjanum á Akureyri. Þar
stóð hann í stappi við nokkra for-
ystumenn stéttarfélaga sjó-
manna vegna sérsamninga við
áhöfnina á Sólbaki en átökin ná
langt út fyrir þeirra raðir og inn
í gjörvalla verkalýðshreyfing-
una.
Guðmundur er frá Rifi á
Snæfellsnesi og
varði þar æsku- og
unglingsárunum.
Hann var
skemmtilegur
strákur, dug-
legur og heið-
arlegur.
S n e m m a
fékk Guð-
m u n d u r
brennandi
áhuga á öllu
sem sneri að
útgerð og
fiskvinnslu
enda faðir
hans um-
svifamikill á
því sviði og
raunar frum- ,
kvöðull. Krist-
ján Guðmunds-
son lét smíða
fyrir sig bát í
Danmörku árið
1955 en fágætt var
að menn réðust í
slík verkefni í þá
daga. Hjólin í
vinnslunni á Rifi
snerust líka linnulítið
en þar lögðu margir
upp enda miðin feng-
CUDMUNDUR KRISTJÁNSSON
ÚTGERÐARMAÐUR
í viðtali við Fréttablaðið í janúar
sagði hann mikilvægi markaðs-
og sölustarfsins í sjávarútvegi
hafa aukist stórum og býr því
vel að námi sínu ytra.
Mönnum í útgerð og við-
skiptalífi ber saman um að Guð-
mundur sé klár, útsjónarsamur
og duglegur. Hann vinnur nótt
sem nýtan dag og leggst afar vel
yfir alla
að snúast í
k r i n g u m
rekstur föður
síns og frá
fyrstu stundu
var hann afar
meðvitaður um
starfsemina,
vissi hvað gera
þyrfti og bar hag
fyrirtækisins fyrir
brjósti.
En lífið var ekki bara saltfisk-
ur, Guðmundur stundaði íþróttir
af kappi, bæði fótbolta og frjáls-
ar og þótti frambærilegur á báð-
um sviðum. Vörnin var vett-
vangur hans í fótboltanum og í
frjálsum var hann jafnvígur á
flestar greinar. Hefði sjálfsagt
orðið góður tugþrautarmaður
hefði hann haldið áfram. En svo
var ekki enda stóð hugur hans
alla tíð til útgerðar.
Guðmundur lauk verslunar-
prófi frá VÍ, lærði útgerðar-
tækni í Tækniskólanum og
markaðsfræði í Bandaríkjunum.
hluti, gerir ekkert að óathuguðu
máli. Hann er líka fylginn sér og
gefst ekki upp þó á móti blási.
Atökin í kringum Sólbak eru
sögð gott dæmi um það en orð og
athafnir verkalýðsforystunnar
hafa ekki haggað þeirri stað-
föstu vissu hans að hann hafi
lögin sín megin og hafi ekki gert
neitt rangt með því að semja
beint við áhöfnina.
Fólki þykir almennt gott að
vinna hjá Guðmundi og bent er á
að fáir hafi hætt hjá honum í
gegnum árin. Hann hefur góða
sýn yfir rekstur sinn og leggur
línurnar en treystir samverka-
mönnum vel fyrir þeirra verk-
um.
Guðmundur rak Básafell á
ísafirði um skeið en fyrirtækið
hafði átt í miklum rekstrarörð-
ugleikum þegar hann keypti þar
stóran hlut. Meðal annars voru
óuppgerðar skuldir við verka-
lýðsfélagið vestra en meðal hans
fyrstu verka var að ganga frá
þeim. Þótti það til marks um að
hann vildi hafa allt á hreinu.
En eins og gengur um
umsvifamikla menn eru
ekki allir á eitt sáttir um
Guðmund Kristjánsson.
Einum varð að orði að
hann hefði breyst eftir
að hann eignaðist
ÚA/Brim og þekkir
sá hann ekki fyrir
sama mann. Áður
hefði allt sem hann
sagði staðið eins
og stafur á bók en
nú væri ekki
mark á honum
takandi.
Guðmundur er
hófsemdarmaður
á lífsins
lystisemdir og
smakkar varla
vín. Á æskuárun-
um heima á Rifi ók
hann félögum sín-
um á sveitaböllin í
stað þess að detta í
það sjálfur. Hann
er laus við flott-
ræfilshátt og
berst lítið á,
þrátt fyrir
ágæt _ fjár-
ráð. í eina
tíð var hann
áhugamað-
ur um flotta
bíla og voru
krómfelgur
hugleiknar
en þeir dag-
ar eru liðn-
ir.
Guðmund-
ur er nýlega
fráskilinn en
börnin eru þrjú.
Hann sinnir þeim vel
og í áðurnefndu viðtali
við Fréttablaðið sagðist
hann meðal annars hafa annast
þau einn á meðan móðir þeirra
var í námi í útlöndum. Þá rak
hann fyrirtækið á morgnana en
heimilið eftir hádegi. Hann nýt-
ur útivistar, gengur á fjöll og er
nýlega byrjaður að veiða á
stöng.
Líkt og margir í hans stétt er
Guðmundur hjátrúarfullur. Tal-
an þrettán er hans tala og í við-
ræðunum um kaupin á ÚA lagði
hann mikið upp úr því að ganga
frá samningum þann 13. janúar.
Það tókst, skrifað var undir
einni mínútu fyrir miðnætti. ■