Sveitarstjórnarmál - 01.12.1942, Blaðsíða 53

SVEITARSTJÓRNARMÁL
75
menn, er uni þessi mál þurfa sérstaklega
að fjalla.
Þær þjóðir, sem okkur eru kunnastar
og við fáu.in einna inest lært af í þessum
efnum, eru Norðurlöndin. Þar hafa fé-
lagsmálefni og félágsmálalöggjöf tekið
einna inestum framförum og þroska síð-
ast liðinn mannsaldur. Þar hafa á síðari
árurn verið skrifuð og gefin út yfirlits-
rit (handbækur) um félagsmálefni (So-
cial Haandböger). Rit þessi hafa verið
næsta nauðsvnleg fyrir alla þá menn, er
áhuga hafa fyrir þessum málum, hæði
opinbera starfsmenn ríkis og sveitarfé-
laga, stjórnmálamenn og fræðimenn. En
ekki hvað sizt hefur Vinnumálasam-
bandið (International Labour Organiza-
tion) og Vinnumálaskrifstofan (Interna-
tional Labour Office), sem stofnuð voru
í sambandi við Þjóðabandalagið, miklu
orkað á um það að safna skýrslum uin
þessi merkilegu mál um heim allan og
gefa iit fræðirit um þau.
Hér á landi hefur tiltölulega lítið verið
ritað um félagsmálefni og aldrei gerð til-
raun til þess að draga saman i eitt rit
þróun og ástand þessara málefna á ís-
landi. Ekki er það þó fyrir þá sök, að
áhuga- og aðgerðarlevsi hafi ríkt almennt
i þessum málefnum. Saga síðustu 20 ára
er einmitt næsta viðburðarík í þessum
efnum, jafnvel svo, að segja má, að á
þessu timabili hafi skapazt löggjöf og
framkvæmdir, er marka timamót i þróun
félagsmála hér á landi.
Það þótti því fullkomlega tímabært að
gefa lit heildarrit um þessi málefni, ekki
sízt eftir það, að stofnað var í fyrsta sinn
á íslandi sérstakt félagsmálaráðuneyíi,
og það ráðuneyti hafði einmitt sérstaka
ástæðu til þess að láta slíka útgáfu til
sín taka. Það varð því að ráði að semja
og gefa lit rit það, er hér liggur fyrir.
Fól ráðuneytið Jóni Blöndal hagfræðing
að annast um ritstjórn hókarinnar, og
hefur hann leyst það verk af hendi með
prýði. Hann hefur í sainráði við félags-
málaráðuneytið fengið ýinsa sérfróða
menn til þess að rita um vissa þætti fé-
lagsmálefnanna, eins og hók þessi her
með sér. Ivann ráðuneytið öllum þessuin
mönnum hezlu þakkir fyrir störf þeirra.
í fyrsta kafla bókarinnar birlist sér-
slök ritgerð, eftir Jón Blöndal, um fé-
lagsmál og félagsmálalöggjöf almenni.
Eru hugtökin þar skilgreind og þróun
þessara mála lýst í almennum dráttum.
svo að ekki þarf við að bæta. Er á það
bent með skýrum rökum, að félagsmála-
löggjöfin sé hvort tveggja í senn, hag-
ræn og menningarauki. Og til viðbótar
því, sem höfundur ritgerðarinnar segir
sjálfur og' tilgreinir eftir C. V. Brams-
næs, má hæta við orðum þriðja hagfræð-
ingsins, Svíans Gustav Steffens, er kall-
aði félagsmálalöggjöfina inannbætandi.
Yfir dyrum hinnar glæsilegu hallar
Vinnumálaskrifstofunnar í Genéve stend-
ur skýrum dráttum letruð latneska setn-
ingin: „Si vis pacem, cole justitiam,“ er
að efni til mætti þýða þannig:
Ef annt þú friðnum, þá iðkaðu réttlæti.
í þessuin orðum felast mikil sannindi,
sem sérstaklega má tengja við fram-
kvæmd félagsmálefnanna. A meðan fé-
lagslegt réttlæti ríkir ekki, fæst enginn
friður innan þjóðfélagsins. Og sá friður
á ekki heldur að fást, fyrr en það rétt-
læti er tryggt.“
Ritið er 304 bls. í stóru broti, og cr
efninu skipt í 12 kafla.
Fyrstu 5 kafla bókarinnar hefur Jón
Blöndal hagfræðingur samið, og eru þeir
jiessir:
Félagsmál og félagsmálalöggjöf.
Útgjöld hins opinbera til félagsmála.
Mannfjöldinn, atvinnu- og tekjuskipt-
ing o. fl.
Framfærslukostnaður og vísitala.
Atþýðutryggingar.
Jón Blöndal hefur og sainið 9. kafla
ritsins, en hann nefnist: Atvinnuleysis-
mál. Hinir aðrir kaflar ritsins eru:
Vinnuvernd, eftir Sverri Kristjánsson
sagnfræðing.
Fátækraframfærslan á íslandi, eftir
Jónas Guðmundsson eftirlitsmann sveil-
arstjórnarmálefna.