Sveitarstjórnarmál - 01.06.1992, Qupperneq 27

ATVINNUMÁL
Magnús L. Sveinsson, forseti borgarstjórnar Reykjavíkur:
Sveitarfélögin, atvinnulífið
og einkavæðingin
Framsöguræða á 48. fundi fulltrúaráðs sambandsins
á Selfossi 27. og 28. marz 1992
Ástand og horfur í atvinnumálum
eru nú ótryggari víðast hvar á
landinu en verið hefur um langt
skeiö, og margir efast um, að
komizt verði hjá umtalsverðu at-
vinnuleysi hérlendis á næstu árum.
Það er því ofur eðlilegt, að at-
vinnumálin skuli tekin til umræðu á
þessum vettvangi.
Sveitarstjórnarmenn finna af
augljósum ástæðum fljótt fyrir því,
þegar eitthvað bjátar á ( atvinnulíf-
inu heima fyrir. Þá versnar afkoma
fólks og fyrirtækja á staðnum með
þeim afleiðingum, að tekjur sveit-
arfélagsins rýrna á sama tíma og
útgjaldaþörfin eykst.
Atvinnumál eru meðal þeirra
verkefna, sem talin eru upp í 6.
grein sveitarstjórnarlaga, og undir
þeirri fyrirsögn er sérstaklega
minnt á atvinnuleysisskráningu og
vinnumiðlun. Því fer hins vegar víðs
fjarri, að afskipti sveitarfélaganna
af atvinnumálum séu aö mestu
bundin við skráningu atvinnuleysis
og vinnumiðlun, enda segir raunar
fyrr í sömu lagagrein, að sveitarfé-
lögin skuli vinna að sameiginleg-
um velferðarmálum íbúanna, eftir
því sem fært þykir á hverjum tíma.
Kjarni málsins er sá, að sveitarfé-
lögin hafa beint og óbeint ómæld
afskipti af atvinnumálum á fjöl-
mörgum sviðum. Þau láta fyrir-
tækjunum í té aðstöðu í samræmi
við gildandi skipulags- og bygg-
ingarskilmála á hverjum tíma og
með hliðsjón af eðli starfseminnar
í hverju tilviki. í þessu felst meðal
annars úthlutun lóða innan sam-
göngukerfisins á hverjum stað
með aðgangi að vatni, rafmagni,
síma og margháttaðri þjónustu,
sem sveitarfélögin og aðrir veita
fyrirtækjunum eftir efnum og stað-
bundnum aðstæðum. Það lætur
því að líkum, að atvinnumál eru
meðal mikilvægustu málaflokka á
vettvangi sveitarstjórnarmála, og
þau spanna sviðið frá upphafi
skipulagsvinnu til þeirrar þjónustu,
sem fyrirtækin reiða sig á að fá hjá
sveitarfélögunum í einu formi eða
öðru.
Þátttaka sveitarfélaga í at-
vinnurekstri
Það er kunnara en frá þurfi að
segja, að meðal sveitarstjórnar-
manna eru mjög skiptar skoðanir
um beina aðild eða þátttöku í
rekstri fyrirtækja á almennum
samkeppnismarkaði. Flestir gera
sér grein fyrir, að þar er oft hægara
um að tala en ( að komast. Kristó-
fer Oliversson, skipulagsfræðingur
hjá Byggöastofnun, lýsti þeim
vanda, sem sveitarfélögin standa
oft frammi fyrir í þessu sambandi,
í grein í Fjármálatíðindum á síðasta
ári. Greinin var um umsvif og þróun
fjárhagsstöðu sveitarfélaganna
undanfarin ár, og þar sagði Kristó-
fer meðal annars:
„ Vaxandi þrýstingur á þátttöku
sveitarféiaganna í atvinnulífinu
samfara iækkandi tekjum vegna
samdráttar leiöir og til verri fjár-
hagsstööu sveitarfélaganna.
Þess eru jafnvel dæmi, aö opin-
berir sjóöir geri þaö aö skilyröi fyrir
fyrirgreiöslu, aö sveitarfélög auki
þátttöku sína í atvinnulífinu og
stuöli þannig aö enn meiri
skuldasöfnun og fjárþröng hjá
viökomandi sveitarfélagi. Sam-
kvæmt sveitarstjórnarlögum er
það þó ekkl í verkahring sveitar-
félaga aö taka beinan þátt í at-
vinnulífinu. Fram hjá því verðurþó
ekki horft, aö þaö getur engu að
síöur veriö skynsamlegt, ef var-
lega er farið, enda standa sveitar-
félögin oft berskjölduö gagnvart
kröfum um slíkt. Ef illa fer, getur
þátttaka í atvlnnulífinu lagt þung-
ar byrðar á sveitarfélög og íbúa
þeirra um langan tíma og rýrt
möguleika sveitarfélagsins á því
aö sinna frumskyldum sínum,
sem er þjónusta viö íbúana. “
Hér er vandanum lýst í meginat-
riðum eins og hann hefur blasað
við sveitarfélögunum fram til
þessa, og oftast hefur hann verið
leystur með hefðbundnum úrræð-
um, sem dugðu til að koma hlut-
unum í lag, eða með öðrum orðum
í fyrra horf. Flestum er þó orðið
153