Sveitarstjórnarmál - 01.06.1992, Blaðsíða 36

SKIPULAGS- OG BYGGINGARMAL
KortagerS og landfræðilegt
upplýsingakerfi
Nokkur orð út af ályktun Alþingis hinn 13. marz 1991
Vilhjálmur Grímsson, verkefnisstjóri
Á ráðstefnu fslenzka kortagerð-
arfélagsins sl. haust vitnaði einn
fundarmanna til fyrirspurnar frá
dönskum þingmanni, I. V. Pingel
að nafni. Fyrirspurnin mun hafa
verið á þá leiö, „om det ikke var pá
tide, at Danmark í lighed med de
andre civiliserede stater í Europa
og Amerika lod foretage en geo-
logisk undersögelse af vár jord-
bund."
Þessi fyrirspurn var borin fram á
því herrans ári 1887.
Þessi tvö þingmál, sem hér er
vitnað til, eiga það sameiginlegt aö
lúta að upplýsingaöflun um atriði,
sem varða landið í heild.
Alþingi ályktaði rúmlega öld síö-
ar:
„Alþingi ályktar að fela umhverf-
isráöherra aö beita sér fyrir sam-
starfi stofnana og fyrirtækja, sem
annast landmælingar og korta-
gerð, um, að gerð veröi stafræn
staðfræðikort í mkv. 1:25.000 af
öllu landinu á næstu 10 árum og
hlutast til um, að gróöurkortagerð
af landinu verði lokið á þeim tíma.
Jafnframt verði komið á fót sam-
ræmdu landfræöilegu upplýsinga-
kerfi, sem byggt verði á staðfræði-
kortum af landinu og gagna-
söfnum þeirra stofnana, sveitarfé-
laga og fyrirtækja, sem nota stað-
bundin gögn. Áöur en ráöizt veröur
í þetta verk, verði unnið að til-
raunaverkefni í því skyni að Ijúka
forvinnu og komið á nauðsynlegri
samvinnu aöila og samið um
skiptingu kostnaðar milli þeirra.
Miða skal viö, að tilraunaverk-
efninu verði lokið fyrir árslok
1992."
Þessi ályktun er yfirgripsmikil og
merkileg. Þess er varla aö vænta,
aö hún skýri sig sjálf fyrir almenn-
um lesanda.
Til vísbendingar um umfang
verkefnisins í heild má t.d. nefna,
aö áætlað hefur verið, að fram-
kvæmdin í heild gæti kostaö upp
undir tvo milljarða króna.
Það hefur líka verið áætlað, aö til
kortagerðar og mælinga sé árlega
varið um 600 til 800 millj. kr. á
vegum ríkisins, þar sem hver vinn-
ur fyrir sig, án þess að samnýting
eöa samvinna komi þar við sögu
aö marki.
Meö nútíma tækni er á hinn
bóginn mjög auövelt að skiptast á
upplýsingum t.d. um kort, land-
mælingar og önnur gögn, ef áhugi
er fyrir því.
Tilraunaverkefnið, sem þingsá-
lyktunin klykkir út með, að skuli
unniö, er einmitt prófsteinn á
þennan vilja til samvinnu og hag-
ræðingar. Framkvæmdin, sem nú
stendur yfir, er á þann veg, að milli
50 og 60 fulltrúar 25 stofnana
starfa í 9 verkefnahópum við úr-
lausn verkefnisins. Af ýmsum
ástæðum mun ekki takast aö Ijúka
tilraunaverkefninu á þessu ári,
heldur á því næsta. í sumar verður
nokkuð unniö að undirbúningi
kortageröarinnar, og hefur út af því
verið haft samband við sveitarfé-
lögin í landinu, verkefnið kynnt og
óskaö eftir samvinnu um fram-
kvæmd. I kjölfar forvinnu sl. vetur
er nú verið að staðsetja mæli-
punkta í nýju landsneti, sem á aö
bera staðsetningarkerfi til korta-
gerðar og annarra mælinga af
hvaða tagi sem er og allir eiga að
geta notað.
En til hvers? kann einhver að
spyrja. Er ekki löngu búið að kort-
leggja allt landiö?
Jú, víst er búið að teikna nokkur
kort af landinu. Sú kortagerð er
lofsverö og gerð af dugnaöi, en er
samt barn síns tíma. Stundum hef-
ur verið bent á, að engum detti í
hug að nota Ijósmynd af sér frá
tveggja ára aldri í ökuskírteinið.
Myndin er góð og stendur fyrir
sínu, en ekki nothæf í skírteiniö 15
árum seinna. Kortafátækt okkar er
skiljanleg, landið stórt og íbúar fáir.
Það veröur hins vegar ekki komizt
hjá því að eiga viðeigandi kort af
landinu. Til þess liggja margar
ástæður.
Ein er sú, að yfirborö landsins,
hvort sem er gróöurþekja þess eða
jarövegur, er takmörkuð auðlind. Ef
við ætlum að sinna umsýslu um
þessa auðlind, er kortlagning
hennar með viðhlítandi hætti nauð-
syn.
Annar möguleiki, sem kemur í
kjölfarið, er, að hægt veröur að
tengja saman margvísleg skráar-
162