Sveitarstjórnarmál - 01.06.1995, Blaðsíða 47

FJÁRMÁL
öfugt farið annars staðar á Norðurlöndum. Með afnámi
aðstöðugjalds hefur dregið úr þörf fyrir tekjujöfnunar-
framlög og með sameiningu sveitarfélaga mun draga
enn frekar úr þeirri þörf. Við samanburð á fyrirkomulagi
jöfnunargreiðslna hér og annars staðar á Norðurlöndum
þarf að hafa mjög ríkt í huga að þar eru greiðslur ríkisins
mjög stór hluti af almennum tekjum sveitarfélaga en hér
eru þessar tekjur hlutfallslega miklu lægri og fyrst og
fremst hugsaðar til jöfnunar á milli sveitarfélaga.
Á fundi fulltrúaráðs Sambands íslenskra sveitarfélaga
í mars 1994 voru kynntar þær hugmyndir sem þá voru
uppi í nefndinni um breytingar á jöfnunarframlögunum.
f ályktun fulltrúaráðsfundarins var í öllum aðalatriðum
lýst yfir stuðningi við þessar hugmyndir.
Tillögur nefndarinnar voru síðan kynntar á landsþingi
sveitarfélaganna sl. haust og í ályktun landsþingsins er
lýst yfir stuðningi við meginatriði tillagnanna.
Helstu breytingar sem lagðar eru til á tekjujöfnunar-
framlögunum eru að í stað tveggja viðmiðunarflokka nú
verði viðmiðunarflokkamir fjórir og að framlögin verði
miðuð við fullnýtingu álagningarstofna sveitarfélag-
anna.
Lagt er til að skilgreiningu þjónustuframlaganna verði
breytt í tekjustofnalögunum þannig að hlutverk þeirra
verði að jafna mismunandi útgjaldaþörf sveitarfélaga.
Núverandi grunnskóla- og tónlistarskólaframlög verði
felld inn í þjónustuframlögin og horfið verði frá þeim
skörpu skilum sem nú eru í þjónustuframlögunum mið-
að við tiltekinn íbúafjölda, í stað þess breytist þau fram-
lög, sem tengd eru íbúafjölda, línulega eftir mismunandi
stærðarhagkvæmni sveitarfélaga.
í tillögunum kemur fram að gert er ráð fyrir að breyta
þurfi jöfnunarsjóðskafla tekjustofnalaganna til að tillög-
ur um breytt þjónustuframlög geti náð fram að ganga.
Tillögur
1. Tekjujöfnunarframlög
Viðmiðunarflokkar verði fjórir:
a) Reykjavík
b) Sveitarfélög með 10.000 íbúa og yfir, önnur en
Reykjavík
c) Sveitarfélög með 300 - 9.999 íbúa
d) Sveitarfélög með færri en 300 íbúa.
Framlögin verði miðuð við fullnýtingu álagningar-
stofna allra sveitarfélaga. Sveitarfélögin fái greitt sem
nemur mismuninum á meðaltekjum sínum og 96% af
viðmiðunartekjum.
2. Þjónustuframlög
Skilgreiningu þjónustuframlaganna verði breytt í
tekjustofnalögunum þannig að hlutverk þeirra verði að
jafna mismunandi útgjaldaþörf sveitarfélaga með tilliti
til stærðarhagkvæmni þeirra.
Útgjaldaþörf sveitarfélaga verði reiknuð út á grund-
velli eftirfarandi viðmiðana:
1. íbúafjöldi 0-5 ára
2. íbúafjöldi 6-15 ára
3. íbúafjöldi 70-80 ára
4. íbúafjöldi 81ársogeldri
5. Snjómokstur
6. Fjarlægðarviðmiðun (vegalengdir, fjöldi km)
7. Vegalengd skólaaksturs (fjöldi km)
8. Kennslutími í skólum
Vægi þessara viðmiðana verði mismunandi og færi
það í einhverjum mæli eftir útgjaldaskiptingu sveitarfé-
laganna í heild.
Með þessu er lagt til að núverandi grunnskóla- og tón-
listarskólaframlög verði felld inn í þjónustuframlögin.
Horfið verði frá þeim skörpu skilum sem nú eru í
þjónustuframlögunum miðað við tiltekinn íbúafjölda; í
stað þess breytast þau framlög, sem tengd eru íbúafjölda,
línulega eftir mismunandi stærðarhagkvæmni sveitar-
félaga.
Greinargerð
Tekjujöfnunarframlög
Gerðar eru tillögur um að breyta tekjujöfnunarfram-
lögum á þann veg að í staðinn fyrir flokkun sveitarfélaga
í tvo viðmiðunarflokka verði viðmiðunarflokkamir fjór-
ir.
Núverandi flokkar eru:
- Sveitarfélög með 300 íbúa og yfir. Viðmiðunartekjur
em landsmeðaltal skatttekna.
- Sveitarfélög með færri en 300 íbúa. Viðmiðunartekj-
ur em meðaltal skatttekna sveitarfélaga með færri en 300
íbúa.
Lagt er til að viðmiðunarflokkamir verði eftirfarandi:
- Reykjavík
- Sveitarfélög með 10.000 íbúa og yfir, önnur en
Reykjavík. Viðmiðunartekjur verði meðaltal skatttekna
þessara sveitarfélaga.
- Sveitarfélög með 300 - 9.999 íbúa. Viðmiðunartekj-
ur verði meðaltal skatttekna þessara sveitarfélaga.
- Sveitarfélög með undir 300 íbúum. Viðmiðunartekj-
ur verði meðaltal skatttekna þessara sveitarfélaga.
Með því að skipta sveitarfélögum í fjóra flokka er bet-
ur verið að fara eftir ákvæðum laganna um að tekjujöfn-
unarframlögum skuli úthlutað „til sveitarfélaga sem hafa
lægri skatttekjur en sambærileg sveitarfélög...“
Heildartekjur viðkomandi sveitarfélaga verði reiknað-
ar á hvem íbúa miðað við fullnýtingu álagningarstofna,
þ.e. þær reiknaðar eins og öll sveitarfélög noti hámarks-
álagningarprósentu á báða tekjustofnana (útsvar og fast-
eignaskatt). Viðmiðunartekjur verði reiknaðar á sama
hátt þannig að sveitarfélög fái tekjujöfnunarframlög
óháð nýtingu tekjustofna sinna.
Lagt er til að verulega mikil fasteignaskattsálagning
minni sveitarfélaga, vegna virkjana og stórfyrirtækja,
1 09