Sveitarstjórnarmál - 01.06.1997, Blaðsíða 28

FÉLAGSMÁL
Eðlilegt virðist að haga vinnu nefndarinnar þannig að
þegar hún hefur lokið gagna- og upplýsingaöflun taki
hún saman tillögur um framtíðarfyrirkomulag húsa-
leigubótakerfisins. Nefndin fái síðan aðstoð lögfræðings
til að semja lagafrumvarp á grundvelli tillagnanna.“
Verkefni nefndarinnar frá upphaflegu skipunarbréfi
dags. 17. maí 1996 hefur því breyst á þann veg að
stjórnvöld ganga út frá því að ríkið hætti greiðsluþátt-
töku vegna húsaleigubóta sem gert er ráð fyrir að flytjist
alfarið til sveitarfélaganna frá 1. janúar 1998, sbr. fram-
angreint minnisblað félagsmálaráðherra.
Greining á heildarstuöningi hins opin-
bera viö öflun íbúðarhúsnæóis
Stærsta verkefni nefndarinnar hefur verið að greina
heildarstuðning þann sem hið opinbera veitir við öflun
íbúðarhúsnæðis. Sá stuðningur skiptist í megindráttum í
fjóra flokka:
• Húsaleigubætur
• Vaxtabætur
• Niðurgreiðslu leigu í íbúðum í eigu ríkis og sveitar-
félaga
• Niðurgreiðslu lána í félagslega kerfmu
í vinnu nefndarinnar hefur komið í ljós að ekki var
auðvelt að nálgast upplýsingar um þessa þætti nema
húsaleigubæturnar og vaxtabætumar. Nefndin sótti í
smiðju til Þjóðhagsstofnunar, reiknimeistara Sambands
ísl. sveitarfélaga og Húsnæðisstofnunar ríkisins.
Þá féll starf nefndarinnar vel að úttekt Þórarins Magn-
ússonar verkfræðings fyrir Reykjavíkurborg á rekstrar-
fyrirkomulagi leiguhúsnæðis borgarinnar þar sem m.a.
var lagt mat á niðurgreiðslu leigu í þessum íbúðum.
Fram til þessa höfðu menn ekki haft nægilega vimeskju
um hver sú niðurgreiðsla væri í raun. A sama hátt hefur
nú verið lagt mat á niðurgreiðslu lána (vaxta) í félags-
lega íbúðakerfinu.
Stuðningur hins opinbera hefur því að miklu leyti ver-
ið dulinn og í ljós kemur að þegar verið er að ræða um
fjármagn eru húsaleigubætumar einungis mjög lítið brot
eða 4% af heildarfjármagninu, vaxtabætur em 64%, nið-
urgreiðsla leigu 10% og niðurgreiðsla lána 22%. Sjá
1. mynd.
Nú liggur fyrir nær fullmótuð greining á stöðunni og
mat á áhrifum hugsanlegra breytinga á húsaleigubóta-
kerfinu í samræmi við fyrirætlanir nefndarinnar. Þessi
greining ásamt þeirri reynslu og þekkingu sem skapast
hefur við framkvæmd húsaleigubótakerfisins frá árinu
1995 gefur tilefni til að setja fram þá valkosti sem fyrir
hendi eru hvað varðar stuðning hins opinbera við leigj-
endur hér á landi. Framsetning þessara valkosta er nauð-
synleg þrátt fyrir þær ákvarðanir sem fyrir liggja um
framtíð húsaleigubótakerfisins að mati fulltrúa sveitarfé-
1. mynd. Stuðningur hins opinbera við öflun
íbúðarhúsnæðis
Form stuönings áriö 1996 Fjárhæöir i millj. kr. Hlutfall afheild
Húsaleigubætur 214 4%
Vaxtabætur 3.300 64%
Leiguíbúðir í eigu hins opinbera 500 10%
Niðurgreiðsla lána í fél. fbkerfinu 1.130 22%
Samtals 5.144 100%
laga í nefndinni.
Valkostir vegna stuönings hins opinbera
viö leigjendur
1. valkostur.
Óbreytt kerfifrá því sem nú er:
- Húsaleigubótakerfið nær til 39 sveitarfélaga með um
174 þús. íbúa eða um 65% landsmanna og um 70-80%
af leiguhúsnæði í eigu annarra en ríkis og sveitarfélaga.
Vöxtur þess er hægur.
- Heildarupphæð bótanna er um 320 millj. kr. en
nettóupphæð þeirra eftir að tekið hefur verið tillit til
skattalegra áhrifa er um 230 millj. kr. sem greiðast af ríki
um 130 millj. kr. eða 57% en sveitarfélögum um 100
millj. kr. eða 43%.
- Óbeinn stuðningur rfkis og sveitarfélaga við leigj-
endur mun áfram nema um 400-500 millj. kr.
- Sveitarfélögin annast áfram framkvæmd húsaleigu-
bótakerfisins og Jöfnunarsjóður sveitarfélaga annast
milligöngu vegna greiðsluþátttöku ríkisins.
2. valkostur
Óbreytt kerfi frá því sem nú er en kerfið tekið upp hjá
öllum sveitarfélögum:
- Húsaleigubótakerfið næði til 165 sveitarfélaga með
um 268 þús. íbúa eða 100% landsmanna og 100% af
leiguhúsnæði í eigu annarra en ríkis og sveitarfélaga.
- Heildarupphæð bótanna verður um 450 millj. kr. en
nettóupphæð þeirra eftir að tekið hefur verið tillit til
skattalegra áhrifa verður um 320 millj. kr. sem greiðist af
ríki um 180 millj. kr. eða 57% en sveitarfélögum um 140
millj. kr. eða 43%.
- Óbeinn stuðningur rikis og sveitarfélaga við leigj-
endur myndi áfram nema um 400-500 millj. kr. auk nið-
urgreiddra vaxta vegna leiguíbúða sveitarfélaga.
- Sveitarfélögin annist áfram framkvæmd húsaleigu-
bótakerfisins og jöfnunarsjóður annast milligöngu vegna
greiðsluþátttöku ríkisins.
3. valkostur
Óbreytt kerfi frá því sem nú er en kerfið tekið upp hjá
90