Morgunblaðið - 31.12.2011, Qupperneq 4

4
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 31. DESEMBER 2011
Vinsælt á Játar frjálslegt
kynlíf
„Ég svaf hjá fram-
leiðandanum“
Anna Mjöll óskar
eftir skilnaði
Bannað að búa saman
og stunda kynlíf
Ólafur Þórðarson
látinn
Deitar kvennagull
en drekkur ekki
29. Breivik ósakhæfur
Fjöldamorðinginn Breivik, sem
myrti 77 manns í Noregi 22. júlí
er ósakhæfur vegna ofsóknar-
geðklofa að mati tveggja norskra
réttarsálfræðinga.
Desember
1. Þrír í gæsluvarðhald
LárusWelding, fyrrverandi forstjóri
Glitnis, Jóhannes Baldursson,
fyrrverandi framkvæmdastjóri
Helstu fréttir ársins 2011
Hópkaupin ekki
allra hagur
markaðsviðskipta hjá Glitni, og Ingi
Rafnar Júlíusson, sem starfaði í
verðbréfamiðlun Glitnis, úrskurðaðir
í vikulangt gæsluvarðhald að kröfu
sérstaks saksóknara.
2. Ekkert dregið úr neyðinni
Um 1.400 manns hafa óskað eftir
aðstoð Fjölskylduhjálpar Íslands
en meirihluti þess fólks hefur ekki
leitað hjálpar áður.
3. Ólga vegna ráðherraskipta
Hugmyndir eru á borðinu að
leggja niður efnahags- og
viðskiptaráðuneytið og færa
valdsviðið undir fjármálaráðherra.
5. Andlát: Ólafur Þórðarson
Ólafur Þórðarson, tónlistar- og
útvarpsmaður, lést á Grensásdeild
Landspítalans 4. desember, 62 ára
að aldri.
10. Vítisenglar stefna ráðherra
Vítisenglar hafa stefnt Ögmundi
Jónassyni innanríkisráðherra fyrir
meiðyrði en auk hans hafa samtökin
stefnt Haraldi Johannessen ríkislög-
reglustjóra og íslenska ríkinu.
10. Dæmdseken refsingu frestað
Dómur féll í skattahluta Baugs-
málsins en í málinu voru Jón Ásgeir
Jóhannesson, Tryggvi Jónsson og
Kristín Jóhannesdóttir ákærð fyrir
meiriháttar brot gegn skattalögum
auk fleiri brota. Öll voru þau sakfelld
í einhverjum liðum ákærunnar en
einnig sýknuð í öðrum. Niðurstaðan;
að fresta refsingu og falli hún niður
haldi þau almennt skilorð í eitt ár.
12. Milljónatjón hjá RSK
Mikið magn vatns tók að flæða um
húsakynni Ríkisskattstjóra eftir að
loki í brunalögn gaf sig.
13. Fjárhagsleg áhrif óljós
Bandormurinn afgreiddur til
2. umræðu úr efnahags- og
viðskiptanefnd. Minnihluti gagnrýnir
afgreiðsluna og segir tillögur unnar
á hlaupum.
14. 523 án atvinnu í þrjú ár
Langtímaatvinnulausum fjölgar
stöðugt og í lok nóvembermánaðar
höfðu alls 523 verið atvinnulausir í
þrjú ár eða lengur.
14.Móðirin hvarf í eldhafið
Sautján ára piltur brást hárrétt
við þegar hann kommóður sinni
til bjargar eftir að sprenging varð
í etanól-eldstæði á heimili þeirra í
Kópavogi.
15. Stefnt vegna Icesave
Eftirlitsstofnun EFTA hefur tekið þá
ákvörðun að stefna íslenska ríkinu
fyrir EFTA-dómstólnum vegna
meintra brota gegn EES- samningn-
um vegna Icesave-deilunnar.
17. Tillagan rædd á nýju ári
Þingsályktunartillaga Bjarna
Benediktssonar um niðurfellingu
málshöfðunar Alþingis á hendur
Geir H. Haarde verður tekin fyrir ekki
síðar en 20. janúar næstkomandi.
19. Lárus Welding ákærður
Sérstakur saksóknari hefur gefið
út ákæru á hendur Lárusi Welding,
fyrrverandi forstjóra Glitnis, og
einum öðrummanni sem tengist
bankanum. Grunur um stórfelld
umboðssvik.
29. Drógu úr útgjöldum
Hjón með börn drógu úr útgjöldum
heimilisins að meðaltali um tæplega
1,9 milljónir á ári á árunum 2008
til 2010. Þetta er samdráttur upp
á 22,4%.
30. Mesti snjór í Reykjavík í 27 ár
Snjódýpt hefur ekki verið jafnmikil í
desembermánuði í Reykjavík frá því
að veðurmælingar hófust árið 1921.
Klukkan níu í gærmorgun mældist
dýptin 33 cm.Til að finna meiri snjó
í Reykjavík þarf að fara allt aftur til
5. febrúar 1984 þegar dýpt mældist
43 cm.
Lífskjör hafa breyst á Íslandi og
fólk getur ekki leyft sér sama mun-
að og áður. En áður leyfði fólk sér
reyndar oft munað án þess í raun
að geta það. Rithöfundurinn John
Lancaster lýsir í grein, sem birtist í
The New York Review of Books
undir fyrirsögninni Hvernig við
vorum öll teymd á asnaeyrunum í
upphafi desember, hvernig hann
gerði sér grein fyrir því að öll við-
mið hefðu verið farin úr böndunum
fyrir hrun þegar hann fór á kaffi-
hús á Íslandi og tók þjónustustúlku
tali á kaffihúsi sumarið 2009, „átta
mánuðum eftir að krónan hrundi
og landið allt varð í raun gjald-
þrota vegna skuldasöfnunar ofþan-
inna banka. Ég spurði hana hvað
hefði breyst í lífi hennar síðan í
hruninu.
„Sjáðu til,“ sagði hún, „ef ég ætla
að vera með vinum mínum um helg-
ar förum við og tjöldum úti í sveit.“
„Hvernig er það frábrugðið því
sem þið gerðuð áður?“ spurði ég.
„Við vorum vön að fljúga til Míl-
anó til að versla á via Linate.““
Lanchester skrifar að eftir þetta
samtal hafi hann búið til mæli-
kvarða yfir fráleit fyrirhrunsfyrir-
bæri þar sem 0 eigi við um full-
komna ráðdeild í fjármálum og 10
eigi við um gengilbeinur í Reykja-
vík, sem telji eðlilegt að þær hafi
efni á að fara í helgarinnkaupa-
ferðir til Mílanó.
Útilegur tóku við af
innkaupum í Mílanó
Um tíma fyrir kreppu rofnuðu öll tengsl
milli veruleika og væntinga.
INNLENT
Karl Blöndal
kbl@mbl.is
Enn er staðan sú rúmum þremur ár-
um eftir hrun að fjöldi Íslendinga
nær ekki endum saman og þó hafa
útgjöld heimila að meðaltali dregist
saman um 17 af hundraði á undan-
förnum tveimur árum. Samkvæmt
nýrri könnun Hagstofunnar eru út-
gjöld heimila í lægsta tekjufjórð-
ungnum sjö hundraðshlutum hærri
en tekjurnar. Hjá heimilum í næsta
tekjufjórðungi má nánast engu
muna að tekjurnar séu lægri en út-
gjöldin. Þetta þýðir að stór hluti
heimila í landinu þarf annaðhvort að
taka lán eða ganga á sparnað til þess
að eiga fyrir útgjöldum.
Ljóst er að síðarnefndi kosturinn
hefur orðið fyrir valinu hjá mörgum.
Til marks um það er hvað margir
hafa þurft að grípa til þess ráðs að
taka út lífeyrisséreignarsparnað
sinn á undanförnum árum. Á fyrstu
sjö mánuðum ársins höfðu rúmlega
56 þúsund einstaklingar sótt um að
taka út að meðaltali eina milljón
króna. Alls hljóðaði upphæðin upp á
60,2 milljarða króna.
Þessar úttektir eru oft skamm-
góður vermir og duga á endanum
jafnvel ekki til þess að viðkomandi
haldi sínu. Pétur Blöndal alþingis-
maður benti á þennan brest í sept-
ember: „Þegar fólk er búið að taka út
séreignarsparnaðinn sinn og borga
af lánum þá er kröfuhafinn búinn að
fá sparnaðinn og ef aðgerðin dugar
ekki til að bjarga fólki frá gjaldþroti
þá er sparnaðurinn farinn.“
Til marks um það hvað margir
standa tæpt er fjöldi þeirra, sem eru
í vanskilum. Samkvæmt tölum
Creditinfo voru tæplega 26 þúsund
einstaklingar í vanskilum 1. október.
Af þeim voru tæplega 17 þúsund
skráðir með árangurslaust fjárnám
vegna þess að „engar eignir eða ekki
nægilegar eignir hafa fundist til að
tryggja kröfur“.
Á sínum tíma var sett á verð-
trygging til þess að vernda eignir
fólks í óðaverðbólgu. Þá hækkaði
verðlagið í gríð og erg og launin eltu
þannig að úr varð vítahringur. Með
verðtryggingunni héldu fjár-
skuldbindingar verðgildi sínu.
Nú er hins vegar komin upp sú
staða að fjárskuldbindingarnar
halda verðgildi sínu en launin sitja
eftir. Samkvæmt upplýsingum Hag-
stofunnar hækkaði launavísitalan
reyndar um 17,8% að jafnaði frá
2007 til 2010, en það segir ekki alla
söguna. Í Vísbendingu var bent á að
þegar rýnt væri í tölur ríkisskatt-
stjóra sæist að frá 2007 til 2010
hefðu framtalin laun aðeins hækkað
um 5,3% og lækkað um 4,0% frá
2008. Í töflu kom fram að á
höfuðborgarsvæðinu höfðu laun
meira að segja lækkað um einn af
hundraði frá 2007 til 2010. Annars
staðar hækka laun, en þó hvergi um-
fram 17,8% hækkun launavísitöl-
unnar nema í Vestmannaeyjum þar
sem laun hafa hækkað um 31% á
þessu tímabili og er sú sérstaða birt-
ingarmynd þess hvað sjávarútvegur-
inn sker sig úr í íslensku atvinnulífi
þessa dagana.
Um miðjan mánuð fjallaði Seðla-
bankinn um skuldir heimila og fyr-
irtækja og áætlaði að þær væru um
314% af landsframleiðslu og hefðu
lækkað um rúma eina landsfram-
leiðslu frá því að þær náðu hámarki
um mitt ár 2009. Skuldir heimilanna
urðu mestar um 1.940 milljarðar
króna 2009 og námu þá um 129% af
landsframleiðslu. Talið er að nú nemi
þær 107% af áætlaðri landsfram-
leiðslu, að því er fram kemur hjá
Seðlabankanum.
Vitaskuld er gott að skuldir heim-
ilanna fari lækkandi, en sá ávinn-
ingur bliknar við hliðina á eignatjón-
inu, sem almenningur hefur orðið
fyrir í kjölfar hrunsins. Ríkisskatt-
stjóri birti í sumar tölfræði byggða á
niðurstöðum álagningar opinberra
gjalda á tekjur einstaklinga. Þar
kemur fram að skuldir hafi lækkað
um rúma 14,4 milljarða króna milli
áranna 2009 og 2010. Eignir lands-
manna hafa hins vegar rýrnað um
338,2 milljarða króna á sama tíma.
Það er ískyggileg rýrnun og áhrifa
þessara skakkafalla mun lengi gæta.
Aðþrengdur almenningur
gengur á eignir sínar
 Tekjulægsta fjórðung landsmanna vantar 7% upp á að tekjur dugi fyrir útgjöldum
Morgunblaðið/Ómar
Undirstaðan Tekjur standa í stað
nema þá helst í fiski.
Eignir gufa upp Skuldir
heimilanna hafa minnkað frá
ári til árs, en það bliknar í
samanburði við þá eigna-
rýrnun, sem átt hefur sér
stað hjá almenningi.
Morgunblaðið/Kristinn