Morgunblaðið - 02.06.2012, Síða 26

VIÐTAL
Ágúst Ingi Jónsson
aij@mbl.is
Sífellt fleiri nemendur á sama tíma
og opinber framlög hafa dregist
saman og tilkostnaður hefur aukist
mjög er veruleiki sem Slysavarna-
skóli sjómanna stendur andspænis.
Afleiðingarnar eru meðal annars
þær að Sæbjörgin hefur varla farið
úr höfn í Reykjavík frá hruni. Því
hafa sjómenn þurft að sækja í þenn-
an mikilvæga skóla sinn til Reykja-
víkur. Þeir virðast þó aldrei hafa
verið áhugasamari og öryggisvitund
þeirra hefur vaxið og dafnað.
„Margir þættir eru að baki þeirri
sprengingu sem orðið hefur í fjölda
nemenda í skólanum,“ segir Hilmar
Snorrason, skólastjóri Slysavarna-
skóla sjómanna, sem Slysavarna-
félagið Landsbjörg hefur rekið frá
árinu 1985. Starfið fer að mestu
fram um borð í Sæbjörgu, 38 ára
gömlu skipi sem kom hingað til
lands árið 1982 og sigldi milli
Reykjavíkur og Akraness undir
nafni Akraborgar fram til 1998 að
Hvalfjaðargöngin voru tekin í notk-
un. Ríkið gaf þá Slysavarnarfélaginu
Landsbjörgu skipið, sem kom í stað
eldri Sæbjargar, sem áður var varð-
skipið Þór og er núna verið að rífa í
brotajárn í Reykjanesbæ.
Héldu að þeir væru
hættir sjómennsku
„Aðstæður margra, sem héldu að
þeir væru hættir sjómennsku og
höfðu fundið störf í landi, breyttust
með hruninu og þeir flykktust aftur
á sjóinn,“ segir Hilmar. „Þeir þurftu
að rifja upp öryggisþættina og sóttu
fjölmargir námskeið hjá okkur. Á
sama tíma tóku gildi reglur um end-
urmenntun sjómanna á fimm ára
fresti og það jók á sókn í námskeiðin
okkar. Einnig var lögum breytt
þannig að smábátar féllu undir lög
um lögskráningu og smábátasjó-
menn voru þar með skyldaðir til að
sækja grunnmenntun í skólann og
síðan endurmenntun.“
Fleiri krónur hafa komið í kass-
ann með fjölgun nemenda og aukn-
um námskeiðsgjöldum, en Hilmar
segir að það vegi tæpast upp á móti
18% skerðingu á styrk ríkisins til
skólans samfara gífurlegum hækk-
unum á olíu og öllum öðrum tilkostn-
aði. Nú fær skólinn 60 milljónir
króna frá ríkinu, en fyrirtæki og
samtök útvegsmanna og sjómanna
hafa verið skólanum ómetanlegur
bakhjarl.
Hilmar segir æskilegt að Sæ-
björgin sigli á hafnir landsins og
námskeið séu haldin í sjávarpláss-
unum. Slíkt sé skilgreint sem eitt af
hlutverkum skólans, það sé mik-
ilvæg hvatning fyrir sjómenn og
minnki kostnað þeirra við að sækja
menntun um öryggismál. Hann seg-
ist vona að það geti orðið á næsta
ári, en viðurkennir að hann hafi átt
þann draum á hverju ári frá hruni að
staðan verði skárri á næsta ári.
Eitt fárra skipa á sjó
Hann segir olíukostnað vera
mestu hindrunina, en skipið sjálft sé
í ágætu standi. Þannig verði haffær-
isskírteini og öll leyfi klár fyrir hátíð
hafsins og sjómannadaginn um
helgina þegar sjóræningjar taka
völdin um borð í Sæbjörgu sem sigl-
ir um Sundin. Þá verður Sæbjörg
eitt fárra skipa á sjó.
Rúmlega 40 þúsund nemendur
hafa sótt námskeið Slysavarnaskól-
ans frá því að skólinn var sjósettur
árið 1985. „Árangurinn mælum við
ekki aðeins í fjölda þeirra sem sótt
hafa námskeiðin heldur höfum við
líka tölur sem sýna árangur svart á
hvítu,“ segir Hilmar. „Að vísu hvílir
sá skuggi yfir sjómannadeginum í ár
að fjórir íslenskir sjómenn hafa látið
lífið á sjó frá síðasta sjómannadegi.
Þeirra verður minnst með fjórum
stjörnum í fána sjómannadagsins við
sjómannamessu í Dómkirkjunni. Ár-
in 2008 og 2011 fórst enginn íslensk-
ur atvinnusjómaður á sjó og einn
hvort áranna 2009 og 2010.
Skráningar á slysum á sjó eru ná-
kvæmari hjá okkur en gengur og
gerist meðal annarra þjóða vegna
þess að í lögum njóta sjómenn
staðgengilslauna í ákveðinn tíma í
veikindum og eftir slys. Því er hvati í
kerfinu til að tilkynna öll óhöpp sem
verða, hvort sem þau leiða til fjar-
vista frá vinnu eða ekki. Þessum
skráningum hefur fækkað talsvert,
en því miður er það þannig að slys á
sjó eru oft mjög alvarleg.
Á vaktinni með sóma
Almennt er ég þeirrar skoðunar
að okkur hafi tekist vel til og að ör-
yggismál sjómanna séu almennt í
góðum farvegi á Íslandi. Á nám-
skeiðum okkar er fjallað um fjöl-
mörg atriði sem geta komið upp á en
umgjörðin, sem byggir á lögum,
reglum og þjónustu, er til að auka
mjög öryggi á sjó. Ég nefni þjálfun,
tilkynningaskyldu, veðurupplýs-
ingakerfi, skráningu, haffæris-
skírteini, björgunarbáta og -bún-
inga. Síðast en ekki síst hefur
öryggisvitund sjómanna aukist.
Ég óttaðist að úr henni drægi með
niðursveiflu í samfélaginu en þvert á
móti hefur meira verið lagt í þjálfun
sjómanna síðustu ár. Á alheimsvísu
hefur einmitt verið sterklega hvatt
til þess að draga ekki úr þjálfun þeg-
ar kreppir að. Þarna höfum við stað-
ið vaktina með sóma,“ segir Hilmar.
Hann segist hafa orðið þess
áskynja á ferðum sínum erlendis
hversu víða pottur sé brotinn og
margar erlendar þjóðir geti lært af
Íslendingum. Hilmar lofar sam-
starfið við Landhelgisgæsluna og
segist hafa heyrt það oftar en einu
sinni frá útlendingum hversu vel ís-
lenskir sjómenn séu í stakk búnir til
að taka á móti aðstoð þyrlu. Ef Ís-
lendingar séu um borð séu engin
vandkvæði í samskiptum.
Alltaf á öryggisvaktinni
 Aðsókn í Slysavarnaskóla sjómanna meiri en nokkru sinni  Gamlir sjómenn flykktust til fyrri
starfa eftir hrun  Olía og annar tilkostnaður hefur hækkað mjög og Sæbjörg fer varla úr höfn
Morgunblaðið/Styrmir Kári
Með hönd á stýri Hilmar Snorrason, skólastjóri Slysavarnaskóla sjómanna.
26 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 2. JÚNÍ 2012
Trésmiðja GKS ehf, Funahöfða 19, sími 577 1600, gks@gks.is, gks.is
Gæði - Kunnátta - Sveigjanleiki
Dreymir þig nýtt eldhús!
Hjá þaulvönum starfsmönnum GKS færðu sérsmíðað eldhús
og allar innréttingar sem hugurinn girnist.
Við bjóðum framúrskarandi þjónustu og gæðasmíði
alla leið inn á þitt heimili.
Skráð slys á sjómönnum
Samkvæmt skráningu Tryggingastofnunar og Sjúkraskrá Íslands
19
98
19
99
20
00
20
01
20
02
20
03
20
04
20
05
20
06
20
07
20
08
20
09
20
10
20
11
450
400
350
300
250
200
150
100
50
0
37
8
38
1
36
1
34
8
41
3
37
9
31
1 3
63
26
6
42
3
29
0
23
8 2
79
25
1
Fjöldi eftir árum
20
00
20
01
20
02
20
03
20
04
20
05
20
06
20
07
20
08
20
09
20
10
20
11
Nemendur í Slysavarnaskóla sjómanna
3.500
3.000
2.500
2.000
1.500
1.000
500
0
943
3.112
Árið 1937 var smíðað björgunar-
skip fyrir Slysavarnafélag Íslands í
Fredrikssund í Danmörku og tekið
í notkun í mars 1938. Skipið fékk
nafnið Sæbjörg og var við gæslu í
Faxaflóa á vetrarvertíðum en leigt
ríkissjóði til landhelgisgæslustarfa
og síldarrannsókna yfir sumar-
mánuðina. Skipaútgerð ríkisins og
Landhelgisgæslan ráku skipið í
fjölda ára, en 1967 fór Sæbjörg í
hringferð um landið á vegum
Slysavarnafélagsins. Eftir ferðina
var skipinu lagt og það síðan selt.
Árið 1951 fékk ríkissjóður afhent
varðskip frá Aalborg Værft A/S.
Skipinu var gefið nafnið Þór og var
notað sem varðskip til ársins 1983
að alvarleg vélarbilun varð í skip-
inu. Árið 1986 fékk SVFÍ skipið
keypt á eitt þúsund krónur til nota
fyrir öryggisfræðslu sjómanna.
Þessi Sæbjörg sigldi tíu sumur á
innanlandshafnir til námskeiða-
halds. Skipinu var lagt árið 1998.
Þriðju Sæbjörgina fékk Slysa-
varnafélag Íslands, nú Slysavarna-
félagið Landsbjörg, árið 1998 til að
leysa það eldra af hólmi. Þá gaf
ríkisstjórn Íslands félaginu ferjuna
Akraborg til nota fyrir starfsemi
Slysavarnaskóla sjómanna.
Sæbjargirnar þrjár
BJÖRGUNAR- OG ÖRYGGISMÁL SJÓMANNA
Björgunarskip Þriðju Sæbjörgina fékk
Slysavarnafélagið árið 1998.