Morgunblaðið - 02.06.2012, Blaðsíða 41

Morgunblaðið - 02.06.2012, Blaðsíða 41
Það verður æ ljósara að höftin á verslun með verðbréf í erlendri mynt verða þjóðinni erfiðari með hverjum deginum og hafa marg- víslegar slæmar afleiðingar fyrir efnahag landsins. Því skal ekki mótmælt að höftin höfðu ýmsa kosti fyrir okkur, þegar þeim var komið á. Þau voru viðbrögð við neyðarástandi. Nú eru aukaverk- anirnar hins vegar að koma í ljós, hið langvinna sjúkdómsástand sem hægt og bítandi vinnur á heilbrigði efnahagslífsins. Þær hömlur sem lagðar hafa verið á fjárfestingar Íslendinga erlendis geta ekki leitt til annars en ófarnaðar innanlands þegar fram í sækir. Þetta kann að hljóma ankannalega í ljósi þess, að því er stíft á loft haldið að efnahagslífið sé í brýnni þörf fyr- ir erlenda fjárfestingu. En ef grannt er skoðað kemur þó í ljós að báðar þessar fullyrðingar eiga vel við og haldast í hendur. Heilbrigt efnahagslíf, þ.e. ábatasamur at- vinnurekstur, keppir um ódýrt fjármagn vegna umsvifa sinna. Fjármálafyrirtæki keppa eftir vel reknum fyrirtækjum í viðskipti vegna þess að líklegt má telja að þau standi bæði undir viðunandi vaxtagreiðslum og endur- greiðslu lánanna. Lífeyrissjóðirnir sækjast eft- ir að kaupa skuldabréf slíkra fyrirtækja og eignast jafnvel hlut í þeim. Þeir líta kosti sína gagnrýnum augum og velja fjárfestingar í samræmi við það. En hvernig eru aðstæðurnar núna í fjárfest- ingarumhverfi lífeyrisssjóðanna? Á meðan almenningur leggur í lögbundinn skyldusparnað í lífeyrissjóðunum eru þeim settar skorður við fjárfestingum með því að hefta þá við fjárfestingar hjá ís- lenska ríkinu, íslenskum fyr- irtækjum eða í húsnæði á Íslandi. Það má orða það þannig að pen- ingar hlaðast upp sem koma þarf í lóg til að standa undir skuld- bindingum lífeyrissjóðanna við eigendur sína. Í raun er of- framboð á íslensku fé til lang- tímafjárfestinga hér á landi. Ein afleiðing þessa kann að verða sú, að stjórnendum lífeyrissjóðanna daprist sýn á gæði fjárfestinga sinna, að skerpan dofni og fjár- fest verði í slakari verðbréfum en við eðlilegar kringumstæður. En afleiðingarnar ganga ekki bara í eina átt, þær ganga í báðar áttir. Hætt er við að íslenskt at- vinnulíf verði einnig fyrir barðinu á lausatökum fjármála- fyrirtækja vegna minna aðhalds og gagnrýnislausra lánveitinga. Lífeyrissjóðirnir annars vegar og atvinnureksturinn hins vegar munu snúast um möndul gjald- eyrishaftanna í nýjum hruna- dansi. Það sjónarmið er mik- ilvægt, að súrsun hugarfarsins, sem fylgja mun einhæfu vali fjárfestinga, meira og minna stýrðu af pólitískum sjón- armiðum, sú súrsun mun spilla smám saman heilbrigði efnahagslífsins eða öllu heldur koma í veg fyrir þann bata, sem við þörfnumst svo sárlega. Það er lífsnauðsyn að þessari þróun verði snúið við. Það verður ekki gert nema hleypa fjárfestum að nýju að fjárfestingakostum er- lendis. Það verður bæði gott fyrir rekstur at- vinnulífsins og lífeyrisþega framtíðarinnar og þar með allan almenning. Það er skynsamlegt að hefja þessa vegferð hjá lífeyrissjóðunum. Eftir Sigurbjörn Sveinsson » Súrsun hug- arfarsins, sem fylgja mun einhæfu vali fjárfestinga, mun spilla smám saman heilbrigði efna- hagslífsins. Sigurbjörn Sveinsson Höfundur er læknir. Afnám gjaldeyris- hafta hefjist hjá lífeyrissjóðunum 41 MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 2. JÚNÍ 2012 Tekið á Þær eru ekki eftirbátar karlanna konurnar á sjónum eins og sjá má á kvennaliði World Class sem æfði sig í gær fyrir kappróður á sjómannadaginn og reru færeyskum báti. Ómar Nýlega var í Hæstarétti stað- festur úrskurður Héraðsdóms Reykjavíkur þar sem lögmanni var gert skylt að láta skattrann- sóknarstjóra í té yfirlit yfir nöfn og kennitölur kvenna sem til hans höfðu leitað eftir lög- fræðiaðstoð vegna gallaðra brjóstapúða. Byggðist nið- urstaða réttarins á nýlegri heimild í 94. gr. laga nr. 90/2003 um tekjuskatt þar sem öllum er skylt að láta skattayfirvöldum í té allar upplýsingar og gögn sem þau óska eftir. Sérstaklega er tekið fram í þessu ákvæði, sem kom í lögin 2009, að ákvæði annarra laga um trúnaðar-og þagnarskyldu víki fyrir því. Á Íslandi og flestum öðrum ríkjum sem vilja kenna sig við mannréttindi og vilja hafa í heiðri grunn- reglur réttarríkisins er í stjórnarskrá ákvæði um friðhelgi einkalífs fólks. Þessi regla, sem ætlað er að verja einstaklinga gegn yfirgangi stjórnvalda hverju sinni, er mikilvægasta mannréttindaákvæði stjórnarskrárinnar. Svo mikilvæg að sett hafa verið í lög ákvæði um trúnaðar- og þagnarskyldu ýmissa starfs- stétta, svo sem lögmanna, sem hafa upplýs- ingar um viðkvæm einkamálefni fólks. Meira að segja hafa verið sett sérstök lög um per- sónuvernd og stofnun sett á laggirnar til að framfylgja þeim lögum. Í kjölfar ofangreinds dóms er eðlilegt að spyrja sig hvort stjórnarskrárvernd einkalífs- ins gagnvart ríkisvaldinu sé engin orðin. Það er ekki nýtt í tíð núverandi stjórnvalda að friðhelgi einkalífsins sé í löggjöf látin víkja fyrir „hagsmunum“ ríkisvaldsins (sem stjórn- málamenn á hverjum tíma kalla almanna- hagsmuni, líka í alræðisríkjum). Um það eru fjölmörg dæmi og fleiri slík lög í bígerð. Hins vegar er merkilegt að dómstólar telji að stjórnarskrárvarinn réttur um friðhelgi einkalífs skuli víkja fyrir lagaákvæði því sem skattayfirvöld byggja heimild sína á í máli þessu. Það er mikilvægt fyrir fólk að geta leitað til lögmanna vegna sérþekk- ingar þeirra. Að öðrum kosti er flestum einstaklingum ekki mögulegt að leita réttar síns gagnvart öðrum einstaklingum eða ríkisvaldinu. Þess vegna hef- ur löggjafinn sett sérstök lög um lögmenn þar sem trúnaðar- og þagnarskyldan er mikilvægur þáttur og í raun forsenda þess að fólk geti leitað til þeirra. Það er því undarlegt að löggjafinn skuli afnema trúnaðar- og þagn- arskylduna og veita skatta- yfirvöldum ótakmarkaða heimild til að fá aðgang að viðkvæmum upplýsingum um skjólstæðinga þeirra. Og það er skelfilegt að dómstólar skuli meta stjórn- arskrárverndaða friðhelgi einka- lífs svo lítils, að þeir leggi bless- un sína yfir löggjöf af þessu tagi. Er það virkilega svo að fólki finnist almennt í lagi að skattayfirvöld fái ótakmarkaðar upplýsingar hjá lögmönnum um viðkvæm einkamálefni fólks við rannsókn á því hvort læknir úti í bæ hafi skotið ein- hverjum krónum undan skatti? Hvað er þá því til fyrirstöðu að skattayfirvöld fái aðgang að gögnum í vörslu skipaðra verjenda sak- aðra manna? Samkvæmt dómi Hæstaréttar er ekkert því til fyrirstöðu. Það er eins og allir séu sofandi á verðinum yfir þessum mik- ilvægu einstaklingsréttindum. Og það er í raun ótrúlegt að nokkrum manni skuli finn- ast hagsmunir skattayfirvalda vega þyngra en hagsmunir þeirra kvenna sem hér um ræðir. Í því hugarfari sem ræður nú ríkjum hér á landi er augljóst að augað á veggnum í frægri sögu Orwells lifir góðu lífi. Ein- staklingurinn og réttindi hans skipta engu máli þegar hagsmunir ríkisvaldsins eru ann- ars vegar. Og það er óþolandi fyrir fólk sem þarf á þjónustu lögmanna að halda að rík- isvaldið geti, þegar því sýnist svo, krafið þá um afhendingu upplýsinga og gagna um einkamálefni þess. Erfitt er að trúa því að ís- lendingar vilji búa í slíku samfélagi. Eftir Brynjar Níelsson » Það er mik- ilvægt fyrir fólk að geta leit- að til lögmanna vegna sérþekk- ingar þeirra. Brynjar Níelsson Höfundur er hæstaréttarlögmaður, Augað á veggnum
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.