Morgunblaðið - 31.07.2012, Blaðsíða 20

Morgunblaðið - 31.07.2012, Blaðsíða 20
20 UMRÆÐAN MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 31. JÚLÍ 2012 Ársalir fasteignamiðlun og fyrirtækjasala Ef þú vilt selja, leigja eða kaupa fasteign eða selja eða kaupa fyrirtæki í rekstri, hafðu samband. Ársalir FASTEIGNAMIÐLUN Engjateigi 5, 105 Rvk 533 4200 Ársalir ehf fasteignamiðlun 533 4200 og 892 0667 arsalir@arsalir.is Engjateigi 5, 105 Rvk Björgvin Björgvinsson, löggiltur fasteignasali Í hverjum pakka af Fjólu Lúxus salernispappír er ein rúlla vafin happamiða. Innan á miðanum kemur í ljós hvort heppnin sé með þér. Meðal vinninga: Auk fjölda annarra vinninga Flug og gisting fyrir 2 innanlands RÚLLU LEIKURINN Helga Kress á grein í síðasta Skírni, Unir auga ímynd þinni. Landið, skáldskap- urinn og konan í ljóð- um Jónasar Hall- grímssonar. Þar rekur hún í mörgum dæmum og fróðlegum hvernig Jónas kvengeri Ísland, eins og fyrirrennarar hans, Eggert Ólafsson og Bjarni Thor- arensen. Þetta er þakkarvert, en hér er jafneinhliða og villandi um- sögn og í grein Helgu frá 1985, sem ég ræddi í bók minni Seiðblátt haf- ið, 2008 (bls. 345-7, tilvísanir í bók- arlok). Helga sagði í greininni 1985 (bls. 27) að Ellen Moers nefni í Lit- erary Women frá 1976 myndmál smæðarinnar sem einkennandi fyrir kvennabókmenntir, og bendir á að í bókmenntum sínum samsami konur sig gjarnan því sem er lítið og minni-máttar, og séu litlir hlutir, svo sem blóm, fuglar og fiðrildi, mjög algengir í myndmáli kvenna þar sem þeir fái oft táknræna vídd. Þvert á móti þessu varar Moers við alhæfingum um sameiginleg ein- kenni á skáldskap kvenna og segir m.a. (bls. 262) að glæsilegar lýs- ingar kvenskálda á opnu landslagi ættu að stöðva næsta gagnrýnanda sem segi að allar skáldkonur séu inniverur, og næsta sálfræðing sem talar um „innra rými“. Moers legg- ur annars sérstaka áherslu á mynd- ir fugla í skáldskap kvenna, einkum finnst henni fuglar í búri áberandi hjá skáldkonunum sem hún fjallar um. Og í ljóði Huldu, Geðbrigði, lík- ir ljóðmælandi sér einmitt við fugl í búri til að sýna ófullnægju sína. Þetta tekur Guðni Elíasson upp í grein um skáldskap Huldu 1987, (bls. 76-8) og segir m.a.: Sjálfsvit- und Huldu tengist fremur smáfugl- um en ránfuglum og hún táknar oft frelsissviptingu sína með vængbroti, vængjaleysi eða einhverju slíku. Þó að önnur nýrómantísk skáld eigi til að nota líkingamál af þessu tagi […] er hér um sérstaklega kvenlegt lík- ingamál að ræða eins og Ellen Moers bendir réttilega á. Reyndar sagði Mo- ers (bls. 246) að því femínískari sem bók- menntaverk væri, þeim mun stærri, villtari og grimmari væru fugl- arnir sem þar birtust! Ránfuglar urðu vissu- lega nokkur tíska í ljóðum sumra ný- rómantískra skálda um 1900, tákn frelsis og þróttar. En því fer víðsfjarri að smáfuglar séu sérkenni kvenskálda. Í því fylgir Hulda sem oftar Þor- steini Erlingssyni, fræg kvæði með smáfuglum eru og eftir Pál Ólafs- son, Jónas Hallgrímsson og Stein- grím Thorsteinsson, sem einnig var átrúnaðargoð Huldu. Mér sýnast smáfuglar ekki síður áberandi í ljóð- um Sigurjóns Friðjóns-sonar en Huldu, raunar reyndist hann mun bundnari átthögum, búi og fjöl- skyldu en hún. Moers fjallar fyrst og fremst um enskar, franskar og bandarískar skáldkonur frá því seint á átjándu öld og fram á 20. öld. Hún fjallar lít- ið um skáldskap karla til sam- anburð-ar, og síst í myndmálskafl- anum. En heimsfræg saga eftir karlmann, frá miðri 19. öld byggist einmitt á þessari mynd fugls í búri, og leikur tæpast vafi á því að Hulda hefur þekkt Næturgalann eftir H.C. Andersen. Verður þetta atriði því ekki talið dæmi um „eilífkvenlegt“, óháð stað og stund. Auðvitað er Ellen Moers ekki neinn hæstiréttur um bókmennta- túlkun, en sé vitnað í rit, ber að fara rétt með niðurstöður þess, ekki að snúa þeim við. Mér þykir líklegt að Helga hafi frétt af því að hún var sökuð um rangfærslu í riti mínu fyrir nærri fjórum árum. Reyndar tók ég þetta mál aftur upp í greininni Skæðar kreddur í tímaritinu Stína (nóv- ember 2009). En allavega ber þeim sem skrifar fræðilega um efni að kynna sér hvað birst hefur um það nýlega. Samt ítrekar hún nú fyrri fullyrðingar. Fleira mætti telja, leyfði rými. En til þess að fræði- mannlega væri að farið í nú end- urtekinni fullyrðingu Helgu um að „myndmál smæðarinnar“ einkenni skáldskap kvenna, þá þyrfti hún að prófa það á skáldskap karla. Það gerir hún ekki, nema hvað hún sýn- ir að Jónas Hallgrímsson hefur þetta til að bera, og var þó karl- maður. En raunar er þetta áberandi hjá mörgum karlkyns skáldum, svo víða, að þessi kenning hennar fellur. Ekki er hér rúm fyrir langa upp- talningu, ég nefni bara dæmin: Sig- rúnarljóð Bjarna Thorarensen, Kvöld eftir Benedikt Gröndal, Laugardalur eftir Steingrím Thor- steinsson, Hallgrímur Pétursson eftir Matthías Jochumsson, Barma- hlíð eftir Jón Thoroddsen, Vorvísa eftir Grím Thomsen, Sólin birtist hlíðum eftir Sigurjón Friðjónsson, Draumur vefarans eftir Sigurð Sig- urðsson, Sjáland Jakobs Smára. Lesendur ættu auðvelt með að finna fleiri dæmi. Vissulega einkennist skáldskapur sumra karlkyns skálda af „mynd- máli stærðarinnar“, einhverju hrikalegu. Nefna mætti Matthías Jochumsson, Benedikt Gröndal og lærling hans Kristján Fjallaskáld. Einnig þeir hafa líka „myndmál smæðarinnar“, enda er engin and- stæða í þessu tvennu fólgin, skáld hafa einfaldlega eitthvað skynjan- legt í myndrænum lýsingum sínum. Helga Kress fer hér með kenn- ingu sem ekki stenst athugun, byggist á rangtúlkun, og sem er afturhaldsboðskapur; um að binda kvenskáld á bás formæðra þeirra. Haldi skáldkonur sig ekki við for- skriftir um „myndmál smæðar- innar“ og annað eftir því, þá teljist þær vera „karlkonur“, ekki tækar sem yrkjandi konur. Kvennabókmenntir og myndmál smæðarinnar Eftir Örn Ólafsson » Forðast ber að segja skáldum fyrir verk- um, konum sem körlum Örn Ólafsson Höfundur er bókmenntafræðingur, búsettur í Kaupmannahöfn. Síðustu vikurnar í maí sl. voru harðar deilur á Alþingi þegar Steingrímur J. Sig- fússon hélt til streitu kröfunni um ríkis- ábyrgð til að fjár- magna gerð Vaðla- heiðarganga. Fljótlega varð ráð- herranum heitt í hamsi þegar margir landsbyggðar- þingmenn töldu að á Eyjafjarðar- svæðinu og í sveitunum austan Vaðlaheiðar væru alltof fáir bílar í umferð til þess að innheimta veggjald á hvern bíl gæti staðið undir launum starfsmanna og fjár- mögnun ganganna. Nú leiðir tím- inn í ljós hvort meðalumferð í gegnum Vaðlaheiðargöng geti orðið enn minni heldur en umferðarspár segja til um fari svo að vegtollur á hvern bíl í göngunum undir heiðina verði fimm eða sex sinnum hærri en í Hvalfjarðargöngunum. Í kjöl- farið getur það orðið kveikjan að hörðum deilum á Alþingi þegar af- leiðingarnar lenda á ríkissjóði. Fram kom í grein Ögmundar Jónassonar, sem birtist í Morgun- blaðinu 30. maí sl., að göngin undir Vaðlaheiði ætti að fjármagna að hálfu úr ríkissjóði með jöfnum ár- legum greiðslum eftir að fram- kvæmdatíma lyki árið 2011 í 25 ár. Þá gleymdi ráðherrann að reikna út hvað meðalumferð á dag þarf að vera mikil í gegnum göngin til þess að 1000 króna veggjald á hvert ökutæki standi undir viðhaldi og rekstri ganganna. Nú festist Vega- gerðin í vítahring Vaðlaheið- arganga þegar meirihluti þing- manna viðurkennir þá staðreynd að brýnustu verkefnin á sunn- anverðum Vestfjörðum, Mið- Austurlandi og í Suðurkjördæmi skuli vera fremst í röðinni. Sjálf- gefið verður það ekki að Vegagerð- in geti brotist út úr þessari svika- myllu ef í ljós kemur að enn fleiri vegfarendur reyna að keyra um Víkurskarð eða Dalsmynni. Spurn- ingar vakna um hvort annað sam- gönguhneyksli við Eyjafjörð verði íslenskum skattgreiðendum ofviða fari svo að veggjald á hvern bíl í Hvalfjarðargöngunum verði um ókomin ár sex sinnum lægra en í Vaðlaheiðargöngum. Eftir hrunið 2008 skrapp fram- kvæmdafé til samgönguáætlunar saman um helming þegar fyrri framkvæmdaáætlanir urðu að engu. Fyrrverandi og núverandi þingmenn sem börðust fyrir jarð- göngum á Vestfjörðum, Norður- og Austurlandi í tíð Sturlu Böðv- arssonar, þáverandi samgöngu- ráðherra, ættu að gera hreint fyrir sínum dyrum og svara því hvort sala ríkiseigna hafi snúist upp í pólitískan skrípaleik. Sex manna þverpólitískur meirihluti umhverf- is- og samgöngunefndar hefur lagt fram bókun við af- greiðslu í báðum nefndum um að Vaðla- heiðargöng verði sett inn í samgönguáætlun til jafns við aðrar framkvæmdir sem hefði átt að ákveða á undan jarðgangagerð- inni í Héðinsfirði. Hér telur meirihlutinn ótví- rætt að þetta snúist um ríkisframkvæmd sem vonlaust sé að samþykkja án sam- hengis við almenna forgangsröðun jarðganga í landinu. Að öðrum kosti væri brotið gegn sann- gjörnum vinnureglum hvort sem stuðningsmenn Héðinsfjarðar- og Vaðlaheiðarganga kunna því vel eða illa. Meirihluti samgöngu og fjárlaga- nefndar styður tillöguna um að Dýrafjarðar og Norðfjarð- argöngum skuli forgangsraða framar en veggöngunum undir Vaðlaheiði. Þeir þingmenn sem hafa snúið baki við Vinstri grænum féllust á þessa tillögu. Of lengi hef- ur þetta mál verið í tómu klúðri að mati þeirra sem telja fullvíst að lagt hafi verið upp með arðsem- ismat Vaðlaheiðarganga á röngum forsendum. Þessari tillögu um að göngin undir heiðina fari inn á samgönguáætlun til jafns við önnur þarfari verkefni á Vestfjörðum og Mið-Austurlandi andmælti Stein- grímur J. Sigfússon þegar hann taldi það engu skipta hvort meðal- umferð á sólarhring væri of lítil í skarðinu milli Eyjafjarðar og Fnjóskadals til þess að vegtollur á hvern bíl geti staðið undir því að borga upp rándýrt samgöngu- mannvirki utan höfuð- borgarsvæðisins. Forsendurnar fyrir aukinni um- ferð allt árið í gegnum Vaðlaheið- argöng og lánamöguleikum hafa aldrei verið byggðar á traustum grunni. Því ber að fagna að meiri- hluti samgöngu- og fjárlaganefndar skuli viðurkenna að brýnustu verk- efnin séu Norðfjarðar- og Dýra- fjarðargöng sem þurfi að flýta og framkvæmdum við nýja brú yfir Ölfusá vegna tvöföldunar Suður- landsvegar. Vítahringur Vaðlaheiðarganga Eftir Guðmundur Karl Jónsson Guðmundur Karl Jónsson »Nú festist Vegagerð- in í vítahring Vaðla- heiðarganga þegar meirihluti þingmanna viðurkennir þá stað- reynd að brýnustu verk- efnin á sunnanverðum Vestfjörðum, Mið- Austurlandi og í Suður- kjördæmi skuli vera fremst í röðinni. Höfundur er farandverkamaður. - nýr auglýsingamiðill  569-1100finnur@mbl.is

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.