Helgafell - 01.03.1942, Side 26

12
HELGAFELL
Finnast einnig furðumörg dæmi þessa. AuSur hin djúpúSga, sonardóttir
Bjarnar bunu, ættföSur hinna mörgu fornskálda, ,,var vegskona mikil“.
Hún nam öll Dalalönd. AuSi er skipaS í röS hinna valdamestu og göfugustu
landnema. ÞorgerSur, ekkja Ásbjarnar Bjarnarsonar hersis, frænda AuSar,
nam Oræfasveitina alla. Sonardóttir ÞorgerSar var hofgySja, svo aS ætla
má, aS vegur kvenna í þeirri ætt hafi veriS mikill, enda finnum viS líka hof-
gySju í Hvammi, ættaróSali AuSar, og þó eru aSeins fimm kvenprestar
kunnir úr fornsögu okkar. Ríflegt landsvæSi í Rangárþingi nam ÁsgerSur
Asksdóttir hersis, amma skáldsins Njáls á Bergþórshvoli. Hún kom út meS
bróSur sínum, en hann nam samt land aS ráSi ÁsgerSar. MeS bræSrum og
náfrændum komu einnig út Ljót á LjótarstöSum og Þórunn, mágkona Ás-
gríms Ulfssonar hersis. BáSar gerSust konur þessar sjálfstæSir landnemar.
Þá er að nefna Steinunni hina gömlu, ekkju hins hersborna Herlaugs,
bróSur Skalla-Gríms. Hún vildi ekki land þiggja aS gjöf, ,,en gaf fyrir heklu
flekkótta enska og vildi kaupa kalla“. SíSan gaf hún fóstra sínum og frænda
af landnáminu. í landnámi Skalla-Gríms byggSu fjórar konur: Arnbjörg á
Arnbjargarlæk, Þórunn í Þórunnarholti, Þorbjörg stöng í Stangarholti og
ÞuríSur spákona, systir hennar, í Gröf. MeS landnámskonum má líklega telja
GeirríSi í Borgardal, ömmu kunnáttukonunnar GeirríSar í MávahlíS, móSur
skáldsins Þórarins svarta. ViS ísafjarSardjúp eru nefndar tvær landnáms-
konur: ÞuríSur sundafyllir og Þuríður rúmgylta. Má segja, að frásagnir um
landnám þeirra séu næsta merkilegar. Önnur nam land með syni sínum, en
hin með eiginmanni. Þuríður sundafyllir hefur verið víðkunn, og mikils
metin völva. Sagt er, að hún hafi með seið gert ,,hvert sund fullt af síld“,
eitt sinn, er hallæri var á Hálogalandi. ,,Hún setti Kvíarmið á Isafjarðar-
djúp og tók til á kollótta af hverjum bónda í ísafirði“. Sonur Þuríðar sunda-
fyllis var skáldið Völu-Steinn. Hefur hann sjálfsagt borið nafn eftir móður
sinni. Frá Þuríði rúmgyltu var komið skáldið Ólafur bjarnylur, sem í vísu
einni er kallaður Bjargeyjarson' Síðasta, en ekki ómerkasta, dæmið í upp-
talningu landnámskvenna er Arndís hin auðga, móðir Þórðar í Múla. Hann
var við móður sína kenndur. Arndís var dóttir landnámsmannsins í Saur-
bænum, Steinólfs hins lága Hrólfssonar hersis, en valdi þó sjálfri sér land-
nám í Hrútafirði. Bjó hún í Bæ næst eftir Bálka, ættföður skáldanna
Hólmgöngu-Bersa og Bjarnar Hítdælakappa. Benda frásagnir mjög til þess,
að venzl hafi verið milli þessarar skáldaættar og þeirra mæðgina Arndísar
og Þórðar, en ekki er nú kunnugt, hvernig þeim ættarböndum hefur verið
háttað.
Við veittum því athygli, að Ljót landnámskona bjó á Ljótarstöðum,
Þorbjörg stöng í Stangarholti, Arnbjörg að Arnbjargarlæk og Þórunn í Þór-
unnarholti. Upp í hugann skýtur nú mörgum hliðstæðum úr elztu byggðar-
sögu landsins. Auður djúpúðga byggði fyrst að Auðartóftum. Langholts-