Helgafell - 01.03.1942, Blaðsíða 55

BÓKMENNTIR
41
í stað þeirra nokkuS af hæpnum bók-
um, ,,sagnfræSilegs“ efnis, svo-
nefndum blaSamannabókum. VerS-
ur ekki annaS sagt meS sanni, en aS
margt hafi veriS gefiS út mjög sæmi-
legra bóka, þótt lítiS hafi veriS um
ga'gnmerka bókmenntaviSburSi.
Ekki verSur minnzt svo á bækur árs-
ins, aS ástæSulaust geti þótt aS drepa
á fyrirbrigSi, sem gætt hefur æ meira
meS hverju ári undanfariS í íslenzkri
útgáfustarfsemi og mest þó síSastliSiS
ár, bókmenningu allri og bóksölu til ó-
þurftar og óhagræSis, en þaS er ann-
ríkiS og öngþveitiS í prentsmiSjunum
fyrir jólin. Stafar þetta aS sjálfsögSu
aS mestu af því, aS bókaútgáfan er
ekki komin á nægilega öruggan skipu-
lagsgrundvöll hjá útgáfufyrirtækjun-
um. Bókunum er oft og tíSum flaustr-
aS af í prentsmiSjunum fyrir jólin, eins
og lagasetningu undir þinglausnir, án
þess, aS nægilegur tími gefist til þess
aS ganga fyllilega frá prófarkalestri og
leiSréttingum, en harSast virSist þessi
asi þó hafa komiS niSur á heftingu
og bandi bókanna 1941. Þrátt fyrir
vaxandi skrumauglýsingar um vand-
aSa bókagerS, ,,skrautútgáfur“ o. þ. h.
og töluverSa viSleitni í þá átt aS full-
nægja tízkukröfum um útlit bóka, er
óhætt aS fullyrSa, aS ytri frágangur
þeirra hefur yfirleitt veriS meS lakasta
móti á árinu sem leiS, og liggur fyrst
og fremst til þess sú orsök, er þegar
hefur veriS greind. Ein afleiSing henn-
ar er og sú, aS oft er undir hælinn lagt,
hvaSa bækur komast út á jólamarkaS-
inn og hverjar ekki, og getur slíkt leitt
til þess aS góS bók fari á mis viS mak-
Iega sölu, en önnur lakari njóti góSs
markaSar fram yfir verSleika. Ur þessu
verSa útgáfufyrirtækin aS bæta meS
því aS ákveSa ársútgáfu sína fyrirfram
meS hæfilegum fyrirvara og dreifa
bókasölunni jafnar á áriS, fyrst og
fremst meS endurreisn haustmarkað-
arins.
,,Jólaritdómarnir“ gjalda hins mikla
annríkis í prentsmiSjunum á síSustu
stundu eigi síSur hremmilega en ,,jóla-
bækurnar“ sjálfar. Oftast munu þeir
vera skrifaSir eftir pöntunum höfunda
eSa útgefenda, aS bókunum sjálfum lítt
lesnum, svo aS ekki sé fastar aS orSi
kveSiS. Segja má, aS séra Bjarni Jóns-
son hafi í rauninni komiS aSalefni þeirra
flestra fyrir í snilldarlegri setningu í
jólaritdómi eftir sjálfan sig í vetur, um
bækling eftir konu, sem hér verSur
ekki nafngreind, er hann komst aS orSi
á þessa leiS: ,,N. N. (þ. e. höfund
bæklingsins) langar mjög til þess aS
þessi bóþ seljist fyrir jólin“.
í þessu og næstu heftum Helgajells
mun verSa getiS bóka, frumsaminna
og þýddra, frá árinu sem leiS, án þess
þó, aS um tæmandi upptalningu, hvaS
þá um rökstudda dóma um hverja ein-
staka bók, geti orSiS aS ræSa, enda
hafa fæstar þeirra borizt tímaritinu enn
sem komiS er, af eSlilegum ástæSum.
Og þar sem bækur þær, sem hér
verSur getiS fyrst um sinn, eru flestar
orSnar nokkurra mánaSa gamlar og
sumar uppseldar, verSur minna hirt um
aS rekja efni þeirra, en viS ætti um ný-
útkomnar bækur.
Helgafell væntir þess, aS bókaútgef-
endur sendi því bækur sínar til um-
sagnar framvegis, og mun telja þaS
skyldu sína aS gera hverri umtalsverSri
bók nokkur skil, eftir því sem rúm
leyfir. Þó aS því sé mæta vel ljóst, aS
íslenzk bókmenntagagnrýni standi skör
lægra en bókmenntirnar sjálfar, og
telji þar brýna þörf umbóta, treystir
þaS sér ekki til aS gefa önnur fyrirheit
en þau, um væntanlega hlutdeild sína í
því efni, aS þaS muni gera sér far um
aS meta bækur eftir gildi þeirra, frem-
ur en höfundum, þýSendum, kostnaS-
armönnum og prentsmiSjum, svo sem
nú er orSinn mikill siSur í þessu landi.