Helgafell - 01.10.1953, Blaðsíða 19

PÁLL ÍSÓLFSSON
17
Þannig er þessu varið hjá öllum skáldum og á öllum tímum. Skal hér
aðeins nefnt eitt erlent dæmi. I byrjun „Fausts“ lætur Goethe Faust segja:
Habe nun, ach! Philosophie,
Juristerei und Medizin,
und leider! auch Theologie
durchaus studiert, mit heissem Bemiih’n.
Da stehe ich nun, ich armer Tor,
und bin so klug als wie zuvor;
heisse Magister, heisse Doktor gar,
und ziehe schon an die zehen Jahr,
herauf, herab und quer und krumm,
meine Schiiler an der Nase herum,
und sehe dass wir niehts wissen können!
Og nokkru síðar:
Vom Eise befreit sind Strom und Báche
durch des Friihlings holden, belebenden Blick —
Af þessu sjáum vér, að hér eru nokkur skipti um skap og geðblæ
Fausts. í fyrri tilvitnuninni er Faust kominn á fremsta stig örvæntingar,
hann hefur verið' háskólakennari í 10 ár og hefur komizt að þeirri niður-
stöðu, að hann viti ekkert, en óslökkvandi þrá eftir þekkingu á eðli og
tdgangi iífsins kvelur huga hans. Skapöldur hans streyma fram eftir hátt-
bundnu lagi (Knittelvers) og vér hrífumst með. En í seinni tilvitnuninni
skiptir um: hugur hans verður trega og söknuði blandinn, hann minnist
æsku sinnar, vorleysinganna, er hin mildu öfl komanda sumars leystu úr
læðingi blundandi fræ vetrar og hann ákallar nú drottin í sárri neyð og
biður hann hjálpar.
Þessi skapbrigði birtast í breyttum raddblæ, sem er í fullkomnu sam-
ræmi við hugarástand skáldsins. Vér skynjum skapbrigðin frá örvæntingar-
billum hugleiðingum um sitt gagnslausa líf, að því er Faust finnst, til mjúk-
sarra endurminninga um endurnýjun lífsins með' vorleysingum og vaxandi
sol og \rér verðum að skipta um göngulag, renna inn í farveg hins breytta
viðhorfs Fausts, ef vér viljum verða honum samferða og skilja eðli hans
°» innstu þrá. En jafnskjótt og vér höfum gert það, skynjum vér til fulln-
nstu það, sem á eftir fer.
Hugur vor fagnar, og áfram streymir hin mikla elfa þessa stórfellda
skáldrits-----
Fornskáldunum íslenzku var þetta einnig ljóst og þess vegna hefja þeir
mál sitt með því að kveða sér hljóðs:
Hljóðs biðk allar
helgar kindir,