Helgafell - 01.10.1953, Qupperneq 78

76
HELGAPELL
roði í stað heildarsvips? í fjórða lagi er það byggingarefnið sjálft
og byggingartæknin. Ef slíkt hús ætti ekki að vekja hvers manns
forundran og aðhlátur, yrði að sjálfsögðu að byggja það úr því
eíni, sem stílinn hefur mótað: úr timbri. En væri þá slíkur efnis-
viður talinn nógu varanleg minning staðarins og nógu öruggur
til geymshi þeirra fáu en dýrmætu muna, sem okkur hafa bjarg-
azt úr Skálholti? Ég er hræddur um að okkar ágæti þjóðminja-
vörður mundi hugsa sig um tvisvar. Og byggingartæknin? Eru
íslenzkir húsameistarar og smiðir það vel að sér í norrænni
kirkjubyggingarsögu, að þeir treysti sér til þess að gera slíkri
stælingu skammlaus skil? Ég er hræddur um að þeir mundu líka
hugsa sig um tvisvar.
í fimmta lagi eru það staðarhúsin. Þau yrðu að sjálfsögðu
að fylgja kirkjunni að stíl. Ef svo væri ekki, væri sjálfum grund-
velli þessarar stælingarhugmyndar kippt burt. En hvernig ætti
að fara að því að byggja ný staðarhús „frá dögum Brynjúlfs"?
Þar eigum við svo litlar heimildir, að við ekkert fast er að styðj-
ast. En setjum þó svo, að það væri allt með felldu. Mundu þá
ekki nútíma þægindi, rafmagn, útvarp, vatnssalerni, stórir glugg-
ar, miðstöðvarkerfi, eldhús og aðrar aðstæður til nútíma um-
gengnishátta og verktækni, stangast dálítið broslega á við slík-
an byggingarstíl? Eða mundi nokkur klerkur eða bóndi una lífs-
þægindum 17. aldar? Ég er hræddur um að þeir mundu líka velta
nokkuð vöngum. Þannig mætti halda áfram að telja.
Þó virðast mér þetta næsta smámunir hjá hugmyndinni í
heild. Hvað er það raunverulega, sem um er að ræða? Er ekki
rétt skilið hjá mér, að með „endurreisn" Skálholts sé samtíð
okkar að gjalda þessum þjóðsögulega merkisstað virðingu sína
og afmá þau merki eymdar og hirðuleysis, sem nú blasa við
sjónum? Sé svo, þarf ekki að fara neinar krókaleiðir að þeim
framkvæmdum. Þessi öld á að mæla á sínu eigin máli, koma
fram eins og henni er eiginlegt, en ekki skjótast undir pilsfald
brynjúlfsaldar og reyna að láta hana tala fyrir sig dauða. Við
eigum að nota þá verktækni, sem við kunnum bezta, þá list, sem
við eigum fegursta og þann byggingarstíl, sem við getum mót-
að hreinastan. Stæling og eftirherma er alltaf virðingarsnauð,
notkun hennar, nema til gamans, er öruggasti vottur menning-
arlegrar uppgjafar andspænis verkefni.