Helgafell - 01.10.1953, Qupperneq 41

STEPHAN G. STEPHANSSON
39
öll armæða sjósóknarinnar hverfur. Ógn og fegurð, líf og magn sjávarins
opinberast honum af þvílíkum styrk og innileik, að honum verður að ævi-
langri minningu, óþrotlegum brunni líkinga og lifandi mynda, líf af lífi
sjálfs hans. Svo snemma hefur honum tamizt sú íþrótt, er honum varð
síðar að list, að gegna önnum „sjálfsmennsku-þrælsins“ á við hvern „meðal
maura-þjón“, en hafa huga sinn jafnframt óbundinn og frjálsan, lifa hvern
strangan starfsdag öðrum fæti í heimi fegurðar, skáldskapar og listar.
Frægast dæmi þess ætla ég að sé það, er hann yrkir annað eins snilldar-
kvæði og Avarp til Norðmanna, jafnframt því sem hann keppist við að
hlúa að kartöflum í garðinum sínum. Þetta gerðist 4. júlí 1905. Sá dagur
ætti seint að fyrnast í sögu íslenzkra bókmennta.
Lífið býr börnum sínum ýmsar þrautir, en leggur þeim líka marga líkn.
Stephan átti sjálfsagt við að búa skort margra þarflegra hluta í uppvexti.
En æskunni, heilbrigðri og óspilltri, er sú list léð, að skapa sér sinn eiginn
heim við hæfi. Sá heimur kemur svo sem ekkert við hinu hversdagslega,
ytra lífi. Fátækt og skortur eða allsnægtir koma lítt við þá sögu. Drengur-
mn á Kirkjuhóli býr ef til vill yfir miklu auðugra lífi í hugarheimi sínum
en sonur nágrannans á höfuðbólinu. Líklega er hann skóaður verr og klædd-
ur og ekki eins vel nestaður í hjásetuna. En töfrar gróandi vors orka á hann
af engu minna krafti af þeim sökum, ef til vill miklu dýpra fyrir bragðið,
dýpra en hann sjálfur fái skilið, þó hann reyndi. Hvað koma sokkaplögg
eða skór manninum við, fimm, sex ára gömlum eldhuga? Og áður en hann
veit sjálfur af, stendur hann hálfklæddur, berfættur í morgundögginni, úti
1 hlaðvarpanum, svipast hugfanginn um í ljóma morgunsins, hlustar eftir
söng fuglanna og skimar eftir því, hversu græni liturinn breiðist út frá
hænum yfir túnbalann. Yfir honum og allt í kringum hann er niður leys-
ingar, kliður syngjandi vatna. Og áður en varir er hann sjálfur horfinn inn
1 heild þessa vaknandi, gróandi og fagnandi lífs, sjálfur hljómandi strengur
a hörpu vorsins, eða það er orðið hluti af sjálfum honum. Hver veit, hversu
sh'k undur gerast. Vorsólin heit og hrein ljómar innan úr hugskoti sjálfs
hans, fuglasöngurinn og leysingarniðurinn ómar þaðan og gróðuranganin
fyllir alla veru hans ljúfum unaði. Dýrð og yndi þessarar stundar gleymist
aldrei. Hvert mannsbarn í íslenzkri sveit hefur einhvern tíma lifað þvílíka
stund með nokkrum hætti, og sjálfsagt blessuð borgarbörnin líka, hvers
konar uppljómun sem þeim kann nú að hlotnast. En enginn hefur sett
henni þvílíka minningu sem sonur hjónanna í Víðimýrarseli í kvæði sínu
um vikatelpuna, þó þar sé að vísu breytt um svið og atriði sjónarspilsins
onnur en fyrrum. Hann kallar þetta hjartnæm morgunljóð skáldbarns.
Skyldi hann hafa kannazt við slíkt frá sjálfum sér?
Skáldbarn? Auðvitað, öll börn eru skáld, þó þau sé ekki öll jafn snjöll,
li'ernur en fullorðnu skáldin. En hvernig fer svo með skáldið, þegar bernsk-
an þrýtur, þegar það allt í einu rankar við sér í nýjum heimi, heimi unglings-
áianna? Stephan er 9 ára, er hann flytzt að Víðimýrarseli. Það hefur orðið
'onunr drjúg lífsreynsla, er hann varð að hverfa frá Kirkjuhóli, faðir hans