Helgafell - 01.10.1953, Side 71

BOKMENNTIR
69
menntun og menningu, sem hvorugt
gengur kaupum og sölum í sekkjum og
kössum.“* Allt ber aS sama brunni:
naenntunin og paenningin er ívaf og
uppistaða í bugsjón Benedikts þegar
hann ræSir um þaS viSskiptakerfi, er
bann hafSi svariS trú og hollustu, —
kaupfélagsskapinn. Þessari arfleifS
skilaSi Benedikt og kynslóS hans í
Þingeyjarþingi í hendur niSjunum. Og
því er ekki nema eSlilegt, aS mönnum
leiki forvitni á aS vita, hvernig búiS
er setiS.
VII
Þegar samvinnufélagsskapurinn á
Islandi keypti bókaútgáfuna NorSra
^yrir nokkrum árum og gerSist einn
^ikilvirkasti bókaútgefandi landsins,
þá
virtist íslenzk samvinnuhreyfing
loks vera kominn inn á þaS athafna-
syið, sem hinum þingeysku frumkvöSl-
Uín hennar hafSi veriS sérstaklega
bjartfólgiS. ÞaS hefSi skjótt veriS söSl-
a^ur hestur á AuSnum og riSiS á fund
1 Ofeigi í SkörSum til aS ræSa bókaút-
gáfu á kaupfélagsgrundvelli, ef þeir
félagar hefSu átt kost á aS hrinda slíku
fyrirtæki í framkvæmd. En þessir bók-
bneigðu menn hefSu án efa skoSaS
bug sinn vandlega áSur en þeir réSu
við sig, hvaSa bækur þeir mundu velja
61 útgáfu, hvaSa bækur þeir mundu
éfíta heppilegastar til aukinnar mennt-
unar og menningar, en ,,hvorugt geng-
ut kaupum og sölum í sekkjum og
kössuim.“
AS óreyndu máli var mikil ástæSa
hl aS fagna því, aS samvinnufélags-
® aPurinn tók aS sinna bókaútgáfu.
yrst og fremst mátti búast viS því,
... Tekið úr óprentaðri ritgerð eftir Bene-
dikt 1896.
aS bókaútgáfa, er samvinnufélagsskap-
urinn stæSi aS, mundi bera þess nokk-
ur merki, aS íslenzkur kaupfélagsskap-
ur var ekki stofnaSur af ólæsum lubb-
um, heldur menntuSum bændum, er
voru mjög vandfýsnir á bækur. En í
annan staS var þaS vitaS, aS íslenzkur
samvinnufélagsskapur er fjárhagslega
í slíkri vígstöSu, aS í bókaútgáfu þarf
hann ekki aS lúta um of sjónarmiSum
skjóttekins gróSa. Samband íslenzkra
sctmvinnufélaga hefur sannarlega ráS
á því aS haga bókaútgáfu sinni sam-
kvaemt menningarlegum sjónarmiS-
um. Slík bókaútgáfa gefur aS vísu ekki
ofsagróSa á einu andartaki, en hún
vinnur lesendur hægt og örugglega,
uppsker aS lokum sinn arS eins og öll
menning, sem er aS því leyti grasinu
lík, aS hún þarf tíma til aS vaxa.
Andleg og efnahagsleg skilyrSi sam-
vinnuhreyfingarinnar íslenzku lögSust
því á eitt um aS bókaútgáfa hennar
yrSi til menningarauka í landinu. Allt
virtist búiS í haginn til þess, aS sam-
vinnubókaútgáfan færi ekki niSur fyr-
ir ákveSiS mark gæSa í bókavali. Hin-
ir gömlu Þingeyingar höfSu jafnan
metiS mikils uppeldislegt gildi bóka,
í orSsins víSustu merkingu. NorSri
fetaSi þar í fótspor feSranna og lagSi
fraim sinn hlut til uppeldis íslenzkra
unglinga — bækurnar um Benna og
Beverly Gray.
Á vorum tímum hafa blöS og mynd-
skreytt tímarit orSiS skæSir keppinaut-
ar bókaútgáfu í gömlum stíl. Öllum er
enn í fersku minni ,,hazarblaSa“flóSi8
hér um áriS, þegar börn og unglingar
urSu alveg tryllt í þessi litskrúSugu
amerísku myndablöS, er fluttu gróf og
ruddaleg ,,ævintýri“. Þessi tegund
,,bókmennta“ kallast ,,comics ‘ í
Bandaríkjunum og hafa náS óhugnan-