Kjarninn - 31.07.2014, Qupperneq 11

04/09 nEytEnduR
Þessi auknu umsvif hafa gert það að verkum að ÁTVR
er smásölurisi á íslenska markaðnum í öllum samanburði.
Rekstrartekjur stofnunarinnar voru 27,4 milljarðar króna í
fyrra. Til að setja þetta í samhengi þá voru tekjur trygginga-
félaganna Sjóvá og Tryggingamiðstöðvarinnar samanlagt
um 28 milljarðar króna á árinu 2013, aðeins lítið eitt hærri en
tekjur ÁTVR.
Tekjur ÁTVR hafa vaxið mjög samhliða aukinni áfengis-
neyslu þjóðarinnar (seldum áfengislítrum hjá ÁTVR hefur
fjölgað úr 12,4 milljónum árið 1999 í 18,7 milljónir árið 2013).
Rekstrartekjur ÁTVR voru í heild 11,8 milljarðar króna
árið 1999 og þar af komu um sjö milljarðar króna til vegna
áfengis sölu. Í fyrra skilaði áfengissalan 18,2 milljörðum
króna. Hinir rúmu níu milljarðarnir sem skiluðu sér í
kassann komu til vegna sölu tóbaks.
peningarnir fara hvort sem er í ríkissjóð
En hvað verður um allar þessar tekjur? Þorri þeirra rennur
í ríkissjóð í formi áfengisgjalds, magngjalds tóbaks og
virðisaukaskatts, enda álögur á áfengi á Íslandi þær hæstu í
Evrópu að Noregi undanskildum.
Af þeim 21,5 milljörðum króna sem rennur í ríkissjóð af
brúttósölu ÁTVR er allt nema einn milljarður króna vegna
þessara gjalda og myndi því skila sér í ríkissjóð óháð því hver
söluaðili áfengis og tóbaks væri. Til viðbótar greiðir ÁTVR
ríkissjóði arð upp á rúman milljarð króna vegna frammistöðu
rekstrarins á árinu.
Þrátt fyrir þessu miklu umsvif stofnunarinnar, og ÁTVR
er skilgreind sem stofnun í lögum, þá er engin stjórn yfir
fyrirtækinu. Slík stjórn hefur ekki verið til staðar í nokkur
ár heldur heyrir stofnunin beint undir fjármálaráðherra.
Yfirstjórn fyrirtækisins, sem samanstendur af Ívari J. Arndal
forstjóra og framkvæmdastjórum, tekur þess í stað allar
ákvarðanir tengdar rekstri ÁTVR. Fyrirtækið sker sig þannig
úr í samanburði við önnur stór fyrirtæki í opinberri eigu,
eins og til dæmis orkufyrirtæki, þar sem eigandinn kemur
ekki að beinni stjórn þess. Það er nokkurs konar ríki í ríkinu.