Helgafell - 01.11.1954, Side 30

28
HELGAFELL
endurhljómur og stæling þess sem hann hafði gert á undan, og svipaða sögu
munu segja ýmsir fleiri í hópi okkar sem einu sinni vorum kallaðir hinir yngri
höfundar og sakaðir um klám og guðlast og ég veit ekki hver ósköpin. . . .“
Fleiri vicna þarf ekki við, og má nú láta útrætt um hina merkilegu scraum-
hvarfabók Bréf til Láru.
5
Þeir, sem lesa bækur Þórbergs og ritgerðir, hljóta að taka eftir því, hve
nákvæmur hann er í frásögn, emkum þegar ræðan snýst um hann sjálfan.
Hér að framan var tilfærð frásögn hans af því, er hann „missti heilsuna á
nokkrum augnabhkum'*. Það gerðist nótt eina í septembermánuði árið 1914.
En hann er nú stundum drjúgum nákvæmari en þetta. A einum stað segir
frá örlagaríku atviki úr lífi hans, og að því hefur hann svo hljóðandi for-
mála:
„Það var miðvikudaginn 15. maí, og það var árið 1912. Loft léitskýjað
fram efcir degi, þá hálfskýjað, og skýjað með kvöldmu. Norðvestankul, síðan
gola, svo aftur kul. Andkalt. Sólskin. Vaknandi vor yfir veröldinni.
Klukkan liðlega átta hrekk ég upp frá ókláruðum draumi. . . .“
Vera má, að þessi nákvæmm um tíma, veðurfar og sitthvað fleira eigi
rætur að rekja til þess, að Þórbergur hefur haldið dagbók allt frá bví hann
komst til vits og ára. Sá, sem ekki heldur dagbók, segir hann, týnir ævidög-
unum jafnóðum og þeir líða, og að vonum blöskrar honum slíkur fáráðlings-
háttur. En nákvæmni Þórbergs sprettur af djúpstæðri eðlishneigð, og frá þeirri
sömu uppsprettu er einnig dagbókarhaldið runnið. Það er hneigð hans til fræði-
mennsku, rannsókna, vísinda. Hefði Þórbergur á unga aldri átt kost á lang-
skólanámi, er ekkert líklegra en að hann hefði gerzt vísindamaður á einu sviði
eða öðru. En myndum við þá hafa farið á mis við þá ánægju, sem hinn snjalli
og skemmtilegi rithöfundur hefur veitt okkur? Og myndum við hafa grætt á
þeim skiptum?
I bókum sínum hefur Þórbergur víðar en á einum stað lýst þessari ástríðu
sinni til rannsókna og tilrauna þegar á barnsaldri. Hann fékkst við alls konar
mælingar, gerði veðurathuganir, fann upp áhald til að mæla veðurhæð, eyddi
mikilli orku í að smíða sér tímamæli, þar sem hann hafði ekki efni á að eign-
ast klukku. Hann braut heilann um eðlisfræði, sökkti sér niður í uppfinning-
ar og fann stærðfræðisetningu Pýþagórasar, þegar hann var þrettán ára. Ekki
ólaglega af sér vikið! Enda bætir hann við: „Eftir það datt engum í hug, að
ég væri með öllum mjalla“.
Og því fer fjarri, að þessi hneigð hafi elzt af honum með árunum, þó nú