Helgafell - 01.11.1954, Page 56

54
HELGAFELL
urminningu Ásmundar um vatnsber-
ana þjóðkunnu. Verzlunarmannafélag
Reykjavíkur, sem er gamalt félag og
á margan hátt ástfólgið íbúum þessa
bæjar, enda um margt merkilegur fé-
lagsskapur. lagði fram stórfé til þess að
heið'ra minningu hins gagnmerka for-
ustumanns, og ber vissulega að þakka
þá framtakssemi og rausn. Hefði sann-
arlega mátt • vel takast um árangur
svo góðs hugar. Skúli var afhjúpaður
eins og vera bar að viðstöddu miklu
fjölmenui og hátíðlegri viðhöfn í ræð-
um og sönglist, sem var náttúrlega
varpað á öldum ljósvakans um byggð
og ból. Vatnsberinn var afhentur bæn-
um að engum fulltrúa hans viðstödd-
um, aðeins listamanninum og nokkr-
um úr hópi gefendanna. Þessar mvnd-
ir eiga sammerkt í því, að vera helg-
aðar minningu mikilla afreksmanna
síns tíma, án þess að hægt væri að
hafa til fullnustu not af fyrirmvnd-
um um ytra sköpulag. Það er engin
mynd til af Skúla fógeta svo vitað sé
og mjög ófullkomin lýsing á útliti
hans. Hinsvegar er margt vitað um
líf hans og starf, baráttu og afrek.
Vatnsberarnir voru aftur á móti marg-
ir, eins og kunnugt er, og því mjög
óeðlilegt að velja. einhvern einn þeirra
til þess að „sitja fyrir“, jafnvel þó
hann væri tiltækur ennþá.
Áður fyrr var það venja að gera
mjög nákvæmar eftirlíkingar af mönn-
um til þess meðal annars að missa
ekki með öllu af þeim úr hópi þess
fólks, sem þótti vænt um þá og vildi
þann veg freista að lengja líf þeirra
og áhrif. Margt þessara verka eru
ótvíræð listaverk, jafnvel sum ineðal
beztu verka. sinna tíma, gædd lífi og
varanlegu innihaldi, „sem aldrei má-
ist úr gildi“, en önnur eru ljósmyndir
kSÍns tíma, og ef ekki væru til aðrar
heimildir um „manninn á bak við
þær“ værum við oft furðulitlu nær um
hann, því að „ekki eru allar ástir í
andliti fólgnar“. Sumir listamenn fyrri
tíma höfðu einhverra hluta vegna ekki
æfinlega, eins og síðar varð, áttað sig
nógu vel á því hve andlitslag var oft
þýðingarlítið atriði til mannlýsinga
og breidd brjósts og herða í furðu-
litlu hlutfalli við lífskraft og andlegt
atgervi. Jafnvel hæð ennis og dýpt
augnastæða sagði einatt sorglega litið
um skapgerð og gáfur. Það rriun ef
til vill hafa valdið miklu um þá bvlt-
ingu, er varð í myndlist, þegar horfið
var að nokkru frá þessu listformi, að
slíkar myndir reyndust oft svarafáar
um menni'na sjálfa, á það, sem fólk
þráði að vita um þá meðan þeir voru
ofar moldu og í dagsins önn.
Mynd sú sem við höfum nú eignazt
af Skúla fógeta, og komið hefur verið
fyrir við eina af fjölfömustu götum
bæjarins, er sögð gerð í líkingu ein-
hvers lifandi ættingja hans. Þó þess-
konar virinubrögð væru kölluð góð
vísindi út af fvrir sig, stendur allt
óhaggað að þvi leyti, að við vitum
ekki mjög mikið um úlit Skúla, en
aftur á móti furðumargt um afrek
hans, sem gjarna mætt.i í heiðri halda.
Mundi víðtæk rannsókn á lífi hans
og starfi hafa orðið mvndItöggvaran-
um notadrýgra við verk sitt en blóð-
rannsókn, þó unnt hefði verið að koma
henni við. Þó mvnd þessi sé vafa-
laust gott verk, en engan veginn lé-
legt eins og sumir vilja halda fr'am,
þá verður ekki sagt að hún segi okk-
ur mikið um þennan rómaða afreks-
mann. Guðmundur frá Miðdal hefur,
einkum hér áður, gert mörg ágæt lista-
verk, enda gæddur ríkum gáfum og
lífskrafti svo af ber, en fjölhæfni hans
Og óteljandi áhugamál virðast hafa