Morgunblaðið - Sunnudagur - 21.10.2012, Page 14

Morgunblaðið - Sunnudagur - 21.10.2012, Page 14
14 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 21.10. 2012 J ón Steinar Gunnlaugsson hef- ur látið af embætti hæsta- réttardómara. „Ég er ánægð- ur með að vera hættur störfum,“ segir hann. „Ástæðan er fyrst og fremst sú að mér varð ekki ágengt við að bæta starfsemi Hæstaréttar með því að vinna þar. Það kom mér reyndar á óvart að það skyldi ekki ganga betur en raun ber vitni en ég lít á þessa lausn úr starfi sem tæki- færi til að vinna áfram að betrum- bótum á þessari þýðingarmestu stofnun lýðveldisins.“ Þýðir þetta að þú ætlir að skrifa bækur um Hæstarétt? „Það má vel vera. Ég mun byrja á að skrifa grein í lögfræðitímarit um hvað ég tel að þurfi til að við Íslendingar eignumst raunveruleg- an Hæstarétt sem getur gegnt því hlutverki sem slík stofnun á að gegna. Á þetta skortir að mínu mati töluvert og ég hef áhuga á að gera grein fyrir sjónarmiðum mínum um hvað þurfi að gera til að bæta úr. Þetta er fyrsta verkefnið sem ég hef hugsað mér að ráðast í.“ Hefurðu hugsað þér að skrifa ævisögu þína? „Ég hef frá ýmsu að segja af starfsferli mínum og hver veit nema mér gefist tækifæri til að gera grein fyrir því í bók. Ég hef verið duglegur við að varðveita minningar og á fjölmargar úrklippubækur og sjónvarpsupptökur sem snúa að ferlinum og á því heilmikinn efnivið sem hjálpar mér við að rifja upp at- burði. Sumt af því er vel frásagnar- innar virði. Mér dettur til dæmis í hug Hafskipsmálið, þar sem ég var meðal verjenda, og málið sem ég flutti fyrir Magnús Thoroddsen, þá- verandi forseta Hæstaréttar, sem dómsmálaráðherra höfðaði á hendur honum til embættismissis. Þjóðfél- agið lék á reiðiskjálfi meðan á rekstri þessara mála stóð. Nefna mætti mörg fleiri dæmi.“ Finnst þér gaman að skrifa? „Já, það hefur alltaf átt vel við mig – en líka að tala, Kolbrún!“ Dómari hafði í hótunum Þú segir að það verði að betrum- bæta Hæstarétt. Hvað er það sem þér finnst að megi betur fara? „Ég get nefnt örfá atriði hér í þessu viðtali. Til að æðsti dómstóll þjóðarinnar geti þjónað hlutverki sínu má hann ekki vera endalaust upptekinn af smámálum. Hann má heldur ekki starfa deildaskiptur eins og Hæstiréttur Íslands gerir. Til að málunum fækki er nauðsyn- legt að stofna millidómstig sem annast myndi málskot í smærri málum. Tólf dómarar sitja í Hæstarétti og þeir fjalla um flest mál í fjórum þriggja manna deildum. Hvað á sá dómari að gera sem fær til með- ferðar mál ásamt tveimur öðrum og sér að hálfum mánuði áður hafa þrír aðrir dómarar við réttinn kom- ist að niðurstöðu um sama sakarefni sem hann er ósammála. Er þá kom- ið fordæmi? Hvernig geta þrír af tólf hæstaréttardómurum kveðið upp dóm sem kallast getur for- dæmi? Það er ekkert vit í því. Ef þrír dæma gætu níu aðrir dómarar verið ósammála þeim. Ég tel að breyta þurfi reglum um skipun dómara og vil einnig fækka dómurum við réttinn umtalsvert, til dæmis niður í fimm. Það er skilyrði að mínu mati að þeir dæmi allir í öllum málum. Þannig myndast for- dæmi. Í því felst fyrirheit um að sömu menn muni komast að sömu niðurstöðu um sama sakarefni ef á það reynir í nýju máli. Að forminu til væri hægt að hnekkja fordæm- inu en þar yrði samt á brattann að sækja.“ Þú segist ætla að skrifa um Hæstarétt, en hefurðu hugsað þér að skrifa einhvers staðar um sam- skipti milli hæstaréttardómara? „Ég hef áhuga á því, já.“ Finnst þér það rétt? „Já, mér finnst það rétt. Ég er bundinn ákveðnum trúnaði og mun virða hann. En það er nauðsynlegt sjálfs mín vegna og vegna stofnana þjóðfélagsins að segja frá ýmsu sem gerðist í tengslum við það þegar ég var skipaður dómari fyrir átta árum og hvernig ég tel að atburðir sem þá urðu hafi sett mark sitt á starfs- umhverfi mitt við réttinn.“ Tóku aðrir hæstaréttardómarar þér illa? „Þegar ég sótti um embætti hæstaréttardómara var Hæstiréttur umsagnaraðili um þá sem sóttu um. Ýmsir af dómurum Hæstaréttar höfðu hvatt mig til að sækja um dómarastarfið en þegar ég loks sótti um það árið 2004 var komið annað hljóð í strokkinn hjá þessum sömu mönnum. Kannski töldu þeir að hinn fyrirferðarmikli Davíð Oddsson, persónulegur vinur minn, vildi hafa afskipti af dómstólunum og að skipan mín væri liður í þeirri áætlun hans. Hvílíkur hugarburður! Ef til vill byggðist andúð þeirra líka á gagnrýni sem ég hafði haft uppi á dómaraverk þeirra. Þetta sumar reyndu einhverjir dómaranna að fá aðra til að sækja um stöðuna til að hindra að ég yrði skipaður. Einn þeirra hafði meira að segja í hót- unum við mig og sagði að ég yrði skaðaður með umsögn Hæstaréttar ef ég drægi ekki umsókn mína til baka! Umsögnin sem átta dómarar af níu veittu um umsækjendur þetta sumar var svo barnalega hlutdræg gegn mér að öllum sem til þekktu varð ljóst að hér var verið að mis- beita umsagnaraðild réttarins til að reyna að tryggja að skipaður yrði lögfræðingur sem yrði hinum þókn- anlegur. Mér fannst þetta bera þess vott að við réttinn hafi starfað dóm- arar sem voru farnir að líta á sig sem eins konar eigendur hans og aðrir með minni burði hafi fylgt þeim í blindni. Þetta var ljótur leik- ur og andstæður lögum. Ég kom inn í Hæstarétt í því skyni að láta til mín taka og hafði hugmyndir um hvað betur mætti fara. Ég fann fyrir mótbyr og and- úð annarra dómara og ákvarðanir voru teknar án aðildar minnar. Þar sannaðist að mínum dómi sú regla að sá sem gert hefur öðrum vísvit- andi rangt hefur eftir það oft til- hneigingu til að réttlæta háttsemi sína í samskiptum við hann. Svo mættu menn á fundi og lögðu fram tillögur um það sem þeir höfðu þeg- ar ákveðið sín á milli. Þetta eru vitaskuld ólíðandi vinnubrögð sem engin ástæða er til að þegja um. Hér verð ég svo að bæta því við að mér finnst nýir dómarar sem skipaðir hafa verið á eftir mér hafa haft of ríka tilhneigingu til að vilja „falla í kramið“ hjá þeim sem fyrir sitja og láta sem þeir eigi réttinn. Þeir ættu frekar að leita styrks í sjálfum sér.“ Skylda að skila sératkvæði Hefur aldrei þvælst fyrir þér í starfi að sjálfstæðismenn eins og Davíð Oddsson og Baldur Guðlaugs- son eru vinir þínir? * Þetta sumar reyndu einhverjir dóm-aranna að fá aðra til að sækja umstöðuna til að hindra að ég yrði skipaður. Einn þeirra hafði meira að segja í hótun- um við mig og sagði að ég yrði skaðaður með umsögn Hæstaréttar ef ég drægi ekki umsókn mína til baka! Svipmynd

x

Morgunblaðið - Sunnudagur

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Morgunblaðið - Sunnudagur
https://timarit.is/publication/1078

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.