Morgunblaðið - Sunnudagur - 21.10.2012, Blaðsíða 36

Morgunblaðið - Sunnudagur - 21.10.2012, Blaðsíða 36
36 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 21.10. 2012 Græjur og tækni áratug. Þær hafa lítið breyst í gegnum tíðina, en núverandi vél er þó þriðja upp- færslan. Ekki þekki ég fyrri gerðir en sú sem ég reyndi skilaði frábæru kaffi, reyndar var fyrsti bollinn ævintýralega góður. Það er þó kúnst að laga kaffi í vélinni, maður þarf að velja gott kaffi og mala það rétt og svo er að skammta rétt í greipina. Það skiptir líka máli að vera með nógu góða þjöppu, helst úr málmi, því sú sem fylgir vélinni er úr plasti og óspennandi. Sáraeinfalt er að sýsla með vélina, sýnist mér, bara að sinna almennu viðhaldi og hreinlæti. Hún er ekki gefins, kostar í kringum 100.000 kr., og kallar í raun á meiri kaup, því skynsamlegt er að fá sér almennilega þjöppu og svo almennilega kaffikvörn til að tryggja sem mest gæði á kaffinu. Íslendingar eru kaffiþyrst þjóð og hafa verið um aldir.Málið er bara það að það sem kallaðist kaffi forðum,bleksvart og rammt, hefur vikið fyrir allskyns kaffi- drykkjum. Ekkert slær svo út rétt lagaðan espresso. Almennilegan espresso fær mað- ur nánast aðeins á kaffihúsum, því þar hafa menn græjur til að ná upp réttum þrýstingi og rétt- um hita, aukinheldur sem starfs- menn gæta að því að kaffið sé rétt brennt og malað fyrir hvern bolla. Ef gera á svo gott kaffi heima er vitanlega hægt að kaupa sér milljónavél, en það má líka komast af með minna, til að mynda með Rancilio Silvia. Ítalska fyrirtækið Rancilio er með helstu framleiðendum á kaffivélum fyrir veitingahús, en framleiðir líka eina gerð af heim- ilisvélum, Silvia-vélarnar, sem komu fyrir á markað fyrir rúmum GOTT KAFFI KOSTAR SITT Græja vikunnar * Rancilio-vélin er með einnketil, koparketil, og rafknúna dælu til að tryggja að þrýstingur sé sem jafnastur. Hún nær allt að 15 BAR þrýstingi og ræður því vel við að halda um 9 BAR þrýstingi sem skilar besta kaffinu. * Hönnunin er frekar einföld,útlitið eilítið gamaldags, finnst kannski einhverjum en aðrir segja eflaust: Klassískt. Hún er klædd burstuðu ryðfríu stáli, 34 x 23,5 x 29 sm að ummáli og 14 kíló að þyngd. Vatnsgeymirinn er tveggja lítra. Greipin er 5,8 sm. ÁRNI MATTHÍASSON * Stjórn á vélinni er einföld;hnappur til að kveikja á vélinni og gaumljós sem gefur til kynna að hitatstigið sé nógu hátt, og síðan hnappar til að velja kaffivatn í greipina, gufu um viðeigandi stút eða heitt vatn um stútinn fyrir te eða ámóta. EF GERA Á ALMENNILEGAN FYRSTA FLOKKS ESPRESSO ER EINS GOTT AÐ HAFA ALMENNILEGA KAFFIVÉL TIL ÞESS ARNA OG FYRSTA FLOKKS KVÖRN. ÞÁ BORGAR SIG LÍKA AÐ HORFA EKKI Í SKILDINGINN 39 stökkhæðin í km. Farþegaflugvélar fljúga að jafnaði í 10 km hæð. Heimsmet. 36,5 km sem Baumgartner sveif áður en hann opnaði fallhlífina. Heimsmet. 2,5 klukku- stundir sem tók að ná réttri hæð. 262 sekúndur sem Baumgartner var í frjálsu falli. 10 mínútur sem liðu frá því að Baumgartner stökk þar til hann stóð á jörðinni. 1.342 km/klst hámarks- hraði sem Baumg artner náði. (Mach 1,24.) Heimsmet. 1.110 km/klst hljóðhraði í heiðhvolfi. Það tók Felix Baumgartner tvær og hálfa klukkustund að svífa upp í 39 kílómetra hæð í helíum-fylltum loftbelg. Það er um það bil fjórum sinnum hærra en hæðin sem farþegaþotur fljúga í. Þegar þangað var komið hoppaði hann út. Fyrir Baumgartner var gufuhvolfið næstsíðasti áfangastaðurinn á ferð sem hófst fyrir fimm árum þegar undirbúningur hófst fyrir svokallað heiðhvolfsstökk. Nú átti hann einungis eftir síðasta spottann á þessari leið. Frá heiðhvolfinu til jarðar. Það tók Felix Baumgartner fjórar mínútur og tuttugu og tvær sekúndur í frjálsu falli að komast nógu nálægt jörðu til að geta opnað fallhlífina. Það tók hann svo tæpar sex mínútur í viðbót að svífa til jarðar. Á leið sinni niður bætti hann met Joe Kittinger sem átti hæsta stökk sögunnar, sett 1960 þegar hann stökk úr loftbelg í 31 km hæð. Baumgartner varð jafnframt fyrstur manna til þess að rjúfa hljóðmúrinn án aðstoðar vélknúins farartækis þegar hann þaut til jarðar á 1342 km/klst. hraða. En hvernig fer maður að því að hoppa úr loftbelg í 39 km hæð, falla til jarðar á hljóðhraða og lifa það af? LOFTBELGURINN Baumgartner sveif til himna í risavöxnum loftbelg sem fylltur var með helíum. Belgurinn var gerður úr örþunnu plastefni (polyethylene) sem er einungis 0,02 mm þykkt. Óuppblásinn var belgurinn um 1800 kg og 16 hektarar að flatarmáli (rúmlega 25 fótboltavellir). Uppblásinn var belgurinn 850 þúsund rúmmetrar og teygði sig rúmlega 200 metra upp í loftið. KARFAN Hylkið er rúmlega tveir metrar í þvermál, rúmir þrír metrar á hæð. Það vegur rúm 1300 kg. Það er gert úr fjórum lögum. Innst er þrýstihólf úr trefjablöndu sem þolir þann loftþrýstingsmun sem er á milli yfirborðs jarðar og himinhvolfanna. Í hólfinu var haldið 8 psi loftþrýstingi (jafngildir um 5000 m yfir sjó) til að ekki þyrfti að halda þrýsting á búning Baum- gartner á leiðinni upp. Utan um þrýstihólfið er grind úr léttri álblöndu og svo einangrandi lag af froðu sem verndar hylkið gegn kulda, en hitastigið nær -60°C í háloftunum.Yst er epoxíhúðuð trefjablanda. LENDING Baumgartner kom til jarðar tæpum þremur tímum eftir að ferðalagið hófst, og tilkynnti að hann hygðist leggja ofurhugaskóna á hilluna. Hann lenti 37 km frá staðnum sem hann tók á loft frá. STÖKKIÐ Strax eftir að hann yfirgaf loftbelginn byrjaði Baumgartner að snúast í loftinu. Lítil loft- mótsstaða í svo þunnu lofti gerði honum erfitt að ná stjórn á fallinu Snúningurinn var hættulegur þar sem miðflóttaaflið þrýstir blóðinu út í útlimina, og að lok- um út um augun ef hann varir of lengi. Baumgartner sagði á blaðamannafundi eftir stökkið að hann hefði hugleitt að opna bremsufallhlífina til þess að stöðva snúninginn, þótt það hefði þýtt að hann myndi ekki ná hljóðhraða á leiðinni niður. Hann náði stjórn á líkama sínum áður en til þess kom. HVERNIG FER MAÐUR AÐ ÞVÍ AÐ SENDA MANN 39 KÍLÓMETRA UPP Í LOFTIÐ OG LÁTA HANN FALLA TIL JARÐAR? Sveinn Birkir Björnsson sveinnbirkir@gmail.com Felixólógía
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64

x

Morgunblaðið - Sunnudagur

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið - Sunnudagur
https://timarit.is/publication/1078

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.