Morgunblaðið - 01.12.2012, Blaðsíða 32

32
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 1. DESEMBER 2012
É
g held að fólk víðast hvar í heim-
inum hafi meiri skilning á
ástandinu í Palestínu í dag en
nokkru sinni fyrr,“ sagði dr. Mu-
stafa Barghouti í gær, þegar ég
ræddi við hann um nýafstaðna atkvæðagreiðslu
um áheyrnarstöðu Palestínu hjá Sameinuðu
þjóðunum. Barghouti var staddur hér á landi í
tilefni 25 ára afmælis Félagsins Ísland-
Palestína en það voru félagið sjálft, Alþjóða-
málastofnun Háskóla Íslands og utanríkisráðu-
neytið sem stóðu að heimsókn hans.
Barghouti hefur víða komið við og lengi bar-
ist fyrir mannréttindum palestínsku þjóð-
arinnar og ég spurði hann hvort honum þættu
sjónarmið Palestínumanna fá að heyrast í er-
lendum fjölmiðlum. Hann svaraði spurningu
minni á þann veg að hann væri ekki viss um að
þeir hefðu fullan skilning á stöðu mála. Hann sagði að
þrátt fyrir að fjölmiðlar segðu oftast rétt frá smáatrið-
unum, þá væru frásagnir þeirra yfirleitt hliðhollar Ísr-
aelum og fréttir sagðar frá þeirra sjónarhorni.
„Ef við tökum t.d. Gaza sem dæmi, þá er það alltaf skiln-
ingur fólks að Hamas sé að ráðast á Ísrael og að Ísrael sé að
verja sig. Sannleikurinn er sá að Hamas er aðeins að svara
stöðugum árásum frá Ísrael. Það eru svo mörg brot sem
Ísraelar fremja sem aldrei er sagt frá,“ sagði Barghouti.
Hann nefndi annað dæmi, nýumsamið vopnahlé milli
Ísraela og Hamas-liða, en Barghouti segir Ísraela þegar
hafa brotið fimm sinnum gegn vopnahléinu og að tveir hafi
látið lífið og þrjátíu særst síðan því var komið
á. Um þetta hafi hvergi verið skrifað eða sagt
frá í fjölmiðlum.
„Þetta mun halda áfram þar til að, eftir ein-
hvern tíma, Hamas skýtur eldflaug, eða álíka,
og þá munu berast fréttir af því að Hamas hafi
skotið á Ísrael,“ segir hann.
Barghouti segir evrópska fjölmiðla mun
skárri en þá bandarísku hvað þetta varðar en
vandamálið sé m.a. fólgið í því að fjölmiðlar í
löndum á borð við Ísland, Danmörk og Hol-
landi, svo einhver dæmi séu nefnd, reiði sig að
miklu leyti á fréttaveitur þegar kemur að er-
lendu efni og að fréttir þeirra, t.d. AFP, AP og
Reuter, séu yfirleitt sagðar útfrá sjónarhóli
Ísraela og í afar fáum tilvikum útfrá sjónarhóli
Palestínumanna.
Það var mjög forvitnilegt að heyra hvernig
maður, sem hefur verið beinn þátttakandi í þeim átökum
sem hafa verið í sviðsljósi fjölmiðla í áratugi, upplifir
fréttaflutning heimspressunnar. Hann var ekki harðorður,
heldur lýsti hann því einfaldlega hvernig honum virtust
hlutirnir ganga fyrir sig.
Ég ætla ekki að dæma um það hvort Barghouti hefur
fullkomlega rétt fyrir sér varðandi fjölmiðla en það er hins
vegar sorgleg staðreynd að þeim gefast alltof mörg tilefni
til að segja fréttir af stríðum, átökum og dauðsföllum. Það
væri mun skemmtilegra að geta sagt frá gleði, sátt og
samlyndi. Ég held að um það geti allir verið sammála.
holmfridur@mbl.is
Palestína, Ísrael og fjölmiðlar
Auk þess er Þorleifur ekki í vafa
um að við þróun rafrænnar kosningar
aukist kosningaþátttaka fólks til muna.
„Þá getum við kosið miklu, miklu, oft-
ar, þá er kominn grunnur til að kjósa
um hvaðeina og hvenær sem er á til-
tölulega öruggan hátt.“
Kostnaðarsamt í upphafi
Í athugasemdum við frumvarpið
kemur fram að ef það verði að lögum
muni það leiða til nokkurs kostnaðar
m.a. vegna undirbúnings, innleiðingar
og útfærslu tæknilegra atriða. Gert er
ráð fyrir að kostnaðinum verði mætt
m.a. úr fjárveitingu frá ríkinu sem fell-
ur undir verkefni á sviði upplýsinga-
samfélagsins.
„Það er ákveðinn stofnkostnaður í
þessu, eins og að smíða kosningakerfi,
gera kjörskrána rafræna o.fl. Eftir það
er kostnaðurinn óverulegur miðað við
pappírskosningarnar,“ segir Þorleifur.
Hann bendir á að kostnaður á lands-
vísu við síðustu sveitarstjórnarkosn-
ingar hafi verið í kringum 240 millj-
ónir.
„Við stígum varlega til jarðar og
viljum gera tilraunir og læra af þeim
áður en við höldum áfram að gera allar
kosningar rafrænar,“ segir Þorleifur.
Öll sveitarfélög geta sótt um að vera
tilraunasveitarfélög í verkefninu sem
tekur til fimm ára og stefnt er að því að
það taki yfir eitt kjörtímabil. Gert er
ráð fyrir að lögin taki gildi 1. janúar
2013.
Rafrænar íbúakosn-
ingar auka lýðræði
Morgunblaðið/Ómar
Kosningar Heyrir þetta brátt sögunni til? Rafrænar íbúakosningar eru á
teikniborðinu og munu jafnvel leysa pappírinn alfarið af hólmi.
Stjórnarmeiri-hlutinnreynir varla
að fela vinnu-
brögðin sem hann
beitir í árásum
sínum á stjórn-
arskrána. Þó er til málamynda
látið eins og unnið sé á eðlileg-
an hátt að því að koma í gegn
frumvarpi um nýja stjórn-
arskrá. Nýjasta dæmið um
þann ljóta sýndarleik eru um-
sagnarbeiðnir nefnda þingsins
í framhaldi af ósk stjórnskip-
unar- og eftirlitsnefndar um
að aðrar nefndir þingsins gefi
álit sitt á frumvarpi að nýrri
stjórnarskrá.
Stjórnskipunar- og eftirlits-
nefnd þingsins sendi fyrir fá-
einum dögum beiðni til ann-
arra nefnda þingsins um að
þær fjölluðu um málið og ósk-
aði svara fyrir 10. desember.
Þessi stutti frestur um svo
viðamikið grundvallarmál er
vitaskuld með öllu óboðlegur.
Engu að síður tóku hinar
nefndirnar þátt í leiknum og
sendu beiðni um álit til ýmissa
samtaka og sérfræðinga sem
höfðu þar með örfáa daga til
að veita álit sitt eða undirbúa
sig fyrir að mæta fyrir við-
komandi nefnd og ræða frum-
varpið.
Allt er þetta með miklum
ólíkindum og hefur þegar vak-
ið hörð viðbrögð. Björg Thor-
arensen, prófessor við laga-
deild Háskóla Íslands, svaraði
beiðni efnahags- og viðskipta-
nefndar, sem er aðeins ein
þeirra nefnda sem hafa sent
henni beiðni um álit, þannig að
ekki verður misskilið. Í svari
sínu sagði Björg:
„Ég er um þessar mundir að
brjótast í gegnum fyrstu
beiðnina sem barst í fyrradag
frá allsherjar- og mennta-
málanefnd, er að setja niður í
snarhasti athugasemdir um
tuttugu og eina grein í I. og II.
kafla frumvarpsins og hef á
meðan vikið til hliðar brýnum
verkefnum við yfirferð prófa
og ritgerða í háskólanum.
Ég spyr, er í alvöru ætlast
til þess að hægt sé að vinna
vandaðar umsagnir til þing-
nefnda á þessum fordæma-
laust stutta fresti við meðferð
Alþingis á frumvarpi til nýrr-
ar stjórnarskrár, fresti sem á
sér tæpast hliðstæður í með-
ferð venjulegra lagafrum-
varpa jafnvel um smámál?
Þótt ég kasti öllum öðrum
verkefnum frá, efast ég um að
mér tækist að útbúa ásætt-
anlega greiningu á þessum at-
riðum. Þó er víst, að þrátt fyr-
ir að málið sé komið svo langt
sem raun ber vitni liggur slík
greining hvergi fyrir og er
mjög brýn. Þetta
frumvarp um
grundvallarreglur
stjórnskipunar-
innar verðskuldar
af óskiljanlegum
ástæðum ekki
sömu meðferð og önnur frum-
vörp, smá og stór, sem eru
send út um víðan völl til um-
sagnar með rýmri frestum.“
Björg lætur ekki staðar
numið við þetta en heldur
áfram og spyr hvort rétt sé
skilið „að ekki verði leitað
neinna umsagna um frumvarp
til nýrrar stjórnarskrár nema
í formi fyrirspurna eins og
þessarar frá fastanefndum og
með því að kalla eftir at-
hugasemdum frá almenningi“.
Hún spyr einnig út í tíma-
frestina og hvort ályktað verði
af þeim „að í raun sé ekki ver-
ið að óska eftir vönduðum og
ítarlegum álitum og breyt-
ingatillögum sem geti hugs-
anlega haft einhver áhrif til
breytinga“.
Þá spyr hún að því hvort
efnahags- og viðskiptanefnd
eða aðrar fastanefndir muni
geri „beinar breyting-
artillögur á efni frumvarpsins
með skýringum eftir umfjöll-
un sína um málið eða aðeins
senda stjórnskipunar- og eft-
irlitsnefnd almenna umsögn“.
Björg segist í bréfinu muni
gera sitt besta til að láta uppi
rökstutt álit og segir að það sé
orðið samviskuspursmál fyrir
sig og örugglega fleiri „að láta
ekkert færi ónotað til að koma
að athugasemdum, a.m.k. við
brýnustu atriði við þessar erf-
iðu aðstæður í þeirri von að
það kunni að hafa einhver
áhrif. En undir niðri er ég
uggandi um að í raun standi
ekki til að hnika neinu í þessu
frumvarpi sem m.a. forsætis-
ráðherra heldur fram að hafi
hlotið efnislegan gæðastimpil í
lögtæknilegri yfirferð“.
Allt frá upphafi þessa máls
hefur verið augljóst að annað
en áhugi á að bæta stjórn-
arskrána hefur rekið rík-
isstjórnina áfram í þeim
breytingum sem hún reynir nú
að knýja í gegn. Enginn sem
les bréf Bjargar Thorarensen
getur velkst í vafa um að
ástæður breytinganna eru
ekki stjórnarskrárumbætur
heldur eitthvað allt annað.
Útilokað er að fordæmalaus
vinnubrögð af þessu tagi væru
viðhöfð ef ætlunin væri að
vinna að almennum end-
urbótum á stjórnarskránni.
Slíkar endurbætur myndu
krefjast vandaðra vinnu-
bragða en ekki þeirrar árásar
sem stjórnarskrá lýðveldisins
má nú þola.
Árás ríkisstjórn-
arinnar á stjórn-
arskrána á sér enga
innlenda hliðstæðu}
Fordæmalaus
vinnubrögð
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjórar:
Davíð Oddsson Haraldur Johannessen
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Útgefandi:
Óskar Magnússon
„Hugsunin er að svara kalli tím-
ans í lýðræðismálum. Íbúarnir
eru tilbúnir að stíga skref í
þessa átt. Íslendingar eru með
einna mestu tölvunotkun og
tölvufærni í heimi. Þar sem Ís-
lendingar þurfa á því að halda
nota þeir rafræna kosti í ríkum
mæli, til dæmis eru rafræn skil
á skatti yfir 97%. Við erum
framar flestum þjóðum hvað
þetta varðar, ef ekki öllum,“
segir Þorleifur Gunnlaugsson,
varaborgarfulltrúi VG.
Hann segir jafnframt að í slík-
um rafrænum íbúakosningum
þurfi að vera örugg auðkenning
á netinu og unnið sé að því.
Stefnt er að því
að búa til einn
miðlægan
gagnagrunn
sem öll sveit-
arfélögin geta
nýtt sér.
Svar við kalli
tímans
RAFRÆNIR KOSTIR NÝTTIR
Þorleifur
Gunnlaugsson
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
FRÉTTASKÝRING
Þórunn Kristjánsdóttir
thorunn@mbl.is
Íbúar geta kosið rafrænt í íbúa-kosningum ef frumvarp, semlagt hefur verið fram, verðursamþykkt á alþingi. „Hugsunin
er sú að allar kosningar í framtíðinni
verði rafrænar. Við erum að stíga
fyrsta skrefið í þá átt með þessu til-
raunaverkefni,“ segir Þorleifur Gunn-
laugsson, varaborgarfulltrúi VG. Hann
var formaður nefndar um eflingu sveit-
arstjórnarstigsins sem skilaði tillögu
um þetta efni sem varð til þess að ný
nefnd var skipuð um rafræna stjórn-
sýslu og rafrænt lýðræði. Hann er jafn-
framt formaður þeirrar nefndar.
Í frumvarpinu er lagt til að ráð-
herra geti heimilað sveitarfélögum, að
beiðni þeirra, að íbúakosningar fari ein-
göngu fram með rafrænum hætti og
kjörskrá verði rafræn.
Á þessu stigi er ekki gert ráð fyrir
að sveitarstjórnarkosningar verði með
rafrænum hætti.
Í sveitarstjórnarlögum er kafli um
samráð sveitarfélaganna við íbúa. Þar
er kveðið á um að sveitarfélögum beri
að hafa ákveðið samráð við íbúa.
Ákveðinn fjöldi íbúa getur farið fram á
kosningu um tiltekin málefni og verða
sveitarfélögin að verða við því.
Sveitarfélögin standa frammi fyrir
því að kostnaður þeirra eykst við íbúa-
kosningu.
Aukið íbúalýðræði
„Þetta er jákvætt fyrir sveitar-
félögin og íbúana að boðið sé upp á raf-
rænar kosningar. Þetta er framtíðin.
Þetta er bæði þægilega og hagkvæm-
ara fyrir sveitarfélögin,“ segir Anna
Guðrún Björnsdóttir, sem situr í nefnd-
inni fyrir hönd Sambands íslenskra
sveitarfélaga.
Hún segir að þetta geti auðveldað
sveitarfélögunum til muna að kanna
vilja og afstöðu íbúanna til einstakra
mála. „Þetta er eitt af þeim tækjum
sem stuðla að íbúalýðræði,“ segir Anna.
Jafnframt bendir hún á að hér eins og
annars staðar sé krafa frá íbúum að
fylgjast með og hafa áhrif, ekki bara í
kosningum heldur líka á milli kosninga
og telur rafræna íbúakosningu komi til
móts við þær þarfir.
Þorleifur tekur í sama streng og
segir að markmiðið sé „að auðvelda lýð-
ræði og taka niður kostnað. Þetta eru
fyrst og fremst þægindi fyrir íbúana“.
Pistill
Hólmfríður
Gísladóttir