Morgunblaðið - 09.01.2013, Blaðsíða 4

4 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 9. JANÚAR 2013
BAKSVIÐ
Ingveldur Geirsdóttir
ingveldur@mbl.is
Ár er síðan PIP-brjóstapúðamálið
var í hámæli. Það var í árslok 2011
sem kom í ljós að franska fyrirtækið
Poly Implant Prothese notaði ódýr-
ara silíkon, svokallað iðnaðarsilíkon,
í brjóstapúða sem það framleiddi. Í
ársbyrjun 2012 kom í ljós að PIP-
brjóstapúðarnir hefðu verið fluttir
inn og notaðir hér á landi í á annan
áratug af Jens Kjartanssyni lýta-
lækni.
Heilbrigðisyfirvöld ákváðu í byrj-
un febrúar í fyrra að bjóða öllum
þeim konum sem höfðu fengið PIP-
púða ígrædda hér á landi, en þær eru
um 440, upp á ókeypis ómskoðun á
brjóstum til að sjá ástand púðanna
auk þess að greiða kostnað við að
fjarlægja leka púða í aðgerð á Land-
spítalanum (LSH).
350 konur fóru í ómskoðun hjá
Leitarstöð Krabbameinsfélagsins á
tímabilinu 2. febrúar til 31. maí. Alls
voru 208 af konunum með leka púða.
Brottnámsaðgerðirnar á LSH hófust
20. febrúar og lauk þeim um miðjan
desember síðastliðinn. 140 konur
komu í aðgerð til að láta fjarlægja
PIP-púðana samkvæmt upplýsing-
um frá LSH. Aðeins var hægt að fá
púðana fjarlægða á spítalanum, nýir
voru ekki settir í um leið. Konurnar
sem vildu það þurftu sjálfar að
greiða fyrir aðgerð á einkastofu.
Silíkonið lak um líkamann
PIP-púðarnir sem voru fjarlægðir
úr íslenskum konum komu í mörgum
tilfellum út í mauki. Kona sem fór í
aðgerð og Morgunblaðið birti viðtal
við í mars 2012 sagði sér hafa verið
stórlega létt að vera laus við þetta úr
líkamanum. Hún hafði fengið púðana
um tíu árum fyrr hjá Jens Kjartans-
syni. Í ómskoðun kom í ljós að þeir
voru báðir sprungnir og silíkonið úr
öðrum hafði lekið um stórt svæði.
Púðarnir komu í henglum út úr kon-
unni.
Þessi kona er nú tæpu ári síðar
enn að glíma við eftirköst PIP-
brjóstapúðana. „Eftir aðgerðina
upplifði ég rosalega mikinn létti á
bringunni og áttaði mig á því hvað ég
var búin að vera með mikið af verkj-
um. Engu að síður fékk ég mikla
beinverki í bringuna eftir aðgerðina,
sérstaklega öðrum megin. Svo ég
pantaði mér tíma hjá Krabbameins-
félaginu. Þar var ég tekin í mjög
góða rannsókn og það kemur í ljós að
ég er með silíkon sem hefur lekið út
fyrir, farið í handarkrikanna og er nú
í eitlunum. Mér var tjáð eftir aðgerð-
ina að allt hefði verið hreinsað en svo
kemur þetta í ljós í ómskoðuninni,“
segir konan sem blaðamaður ræddi
við í gær. „Þetta er búið að vera
rosalega erfitt, því ennþá veit ég
ekki hverjar afleiðingarnar eru eða
verða eða hvort þær verða einhverj-
ar,“ bætir hún við.
Að sögn lækna er ekki gott að
hreinsa silíkon úr eitlum og var
henni ráðlagt að láta það eiga sig
nema það færi að angra hana enn
meira. „Ég ákvað að bíða og sjá en
það koma upp bólgur annað slagið í
handarkrikanum. Heimilislæknir
ráðlagði mér að fara til lýtalæknis og
fá álit hjá honum. Það verður næsta
skref hjá mér,“ segir konan. Ekki er
útilokað að hún sé með silíkon víðar í
líkamanum. „Ég er í sjúkraþjálfun út
af hægri olnboganum og það gæti
tengst þessu en ég veit það ekki. Eft-
ir þeim upplýsingum sem ég hef
fengið á þetta að vera hættulaust, t.d
ekki krabbameinsvaldandi, en þetta
hefur valdið mér miklum óþægind-
um.“
Konunni finnst meiri merki á lík-
ama sínum eftir brottnámsaðgerðina
en áður, segir örin vera mun meira
áberandi og ljótari, en aðallega séu
það merkin á sálinni sem séu erfið.
Þetta mál hafi tekið bæði á líkama og
sál.
Silíkonleifar fundust í fleiri
Hópur kvenna sem voru með PIP-
púða heldur sambandi og segir kon-
an mjög margar þeirra vera reiðar
og finnast málið hafa verið þaggað
niður. Þeim finnist vanta endalok
enda sé málið ekki búið fyrir þeim.
Spurð hvort aðrar konur hafi fundið
fyrir svipuðum eftirköstum og hún
segir hún það vera. Silíkonleifar hafi
fundist í þeim nokkrum.
Eitt af því sem konan vinnur nú í
er að fá að sjá læknaskýrsluna sína
hjá Jens lýtalækni. „Ég hef marg-
sinnis óskað eftir því að fá hana af-
henta en ekki fengið. Það virðist sem
hún sé ekki til og ég er ekki sú eina
sem hefur lent í því. Það virðist vera
að það hafi ekki verið haldin skýrsla
um suma sjúklinga.“
Konunni finnst vanta eftirfylgni á
málinu og segir utanumhaldið ekki
neitt. „Það er ekki hugsað út í hvað
við erum að ganga í gegnum núna og
ekki hugsað út í ástæðuna af hverju
við fengum púðana upphaflega. Það
eru margar konur sem sitja eftir
með lýti á líkamanum og sár á sál-
inni.“
Með silíkon í eitl-
um í handakrika
 Með lýti á líkamanum og sár á sálinni eftir PIP-púðamálið
Ljósmynd/Landspítali
Falsaðir Púðarnir sem voru fjarlægðir úr konunni. Báðir láku en sá hægri
var verr farinn. Konunni líður einmitt verr hægra megin í líkamanum.
Ár er síðan upp komst um falsaða silíkonbrjóstapúða franska fyrirtækisins Poly Implant Prothese
„Ég held að við getum fullyrt að PIP-
málið hafi vakið athygli og bætt
þekkingu stjórnvalda og almennings
á að ígræddir íhlutir í mannslíkam-
anum eru aðskotahlutir sem geta haft
aukaverkanir í för með sér,“ segir
Geir Gunnlaugsson landlæknir,
spurður hvort við
höfum dregið lær-
dóm af PIP-
brjóstapúðamál-
inu.
„Það hefur líka
hjálpað stjórn-
völdum og al-
menningi til auk-
ins skilnings á
mikilvægi þess að
fylgjast með að
skráningu á íhlut-
um sé fylgt betur eftir, þannig að það
sé hægt að vita hvar íhlutirnir eru í
því tilviki sem galli í vöru kemur
fram.
Í þriðja lagi held ég að sú viðleitni
embættisins á liðnum árum að fá
upplýsingar um rekstur einkarekinna
starfsstöðva, og þau vandamál sem
embættið hefur verið að kljást við til
að ná í þessar upplýsingar, hafi opin-
berast í þessari umræðu. Ég vona að
það ríki í dag meiri skilningur á mik-
ilvægi þess að upplýsingum sé safnað
um allt sem snertir heilbrigðisþjón-
ustu í landinu, óháð þeim sem veitir
þjónustuna,“ segir Geir.
Mikilvægt að fá upplýsingar
Landlæknisembættið óskaði eftir
því í janúar 2012, þegar PIP-málið
kom upp, að fá upplýsingar frá lýta-
læknum um umfang brjóstastækk-
unaraðgerða og til að afla upplýsinga
um tíðni leka, hversu margar fyll-
ingar hefðu verið fjarlægðar og fjölda
endurísetninga. Persónuvernd kom
hins vegar með leiðbeinandi álit um
að lýtalæknar bæru ábyrgð á þeim
persónuupplýsingum sem þeir hafa
skráð og að þeir mættu ekki miðla
þeim til landlæknis.
„PIP-málið leiddi til að Persónu-
vernd kom með álit um rétt land-
læknis til að fá ákveðnar upplýsingar
frá sjálfstætt starfandi sérfræð-
ingum. Það álit getur bent til þess að
lagaramminn varðandi aðgengi upp-
lýsinga sé ekki nægilega skýr. Vel-
ferðarráðuneytið hefur verið að vinna
í samstarfi við okkur að því að skoða
þennan þátt sérstaklega og lagt fram
tillögu að lagabreytingu. Það hlýtur
að teljast mikilvægt fyrir samfélagið
að það embætti sem hefur með eft-
irlit með heilbrigðisþjónustu að gera
hafi aðgang að þeim upplýsingum
sem það telur sig þurfa til að geta
fylgst með þjónustunni og fram-
kvæmd hennar.“
Geir segir að það megi draga ýms-
an annan lærdóm af þessu máli sem
snerti ekki eingöngu Ísland heldur
allt evrópska eftirlitskerfið varðandi
eftirfylgd með gæðum íhluta og
framleiðslu þeirra.
Spurður hvort hann telji PIP-
málinu lokið svarar Geir að því ljúki
ekki svo lengi sem einstakar konur
hafa þessa púða enn í brjóstum sér.
Hann býst samt ekki við frekari eft-
irköstum.
Honum finnst þær konur sem voru
með PIP-púða hér á landi hafa fengið
viðeigandi meðferð. „Mér finnst við-
brögð íslenskra stjórnvalda gagnvart
þessum konum hafa verið eins góð og
umfangsmikil og hægt var að krefj-
ast. Þau voru meiri en gerðust í ná-
grannalöndum okkar,“ segir Geir.
ingveldur@mbl.is
Vandamál
embættisins
opinberuðust
 Má draga lærdóm af PIP-málinu
PIP-púðar
» Allir brjóstapúðar sem er
heimilt að nota verða að vera
með svokallaða CE-merkingu.
PIP-púðarnir voru með slíka
merkingu en fyrirtækið svindl-
aði á framleiðslunni.
» Um 400 konur fengu PIP-
púða hér á landi. 350 þeirra
mættu í ómskoðun og 208
konur af þeim greindust með
sprungna púða.
Geir
Gunnlaugsson
Morgunblaðið/Brynjar Gauti
Eitt af því sem PIP-málið varpaði
ljósi á er að ekki er til heildstæð skrá
yfir lækningatæki hér á landi. Helga
Þórisdóttir, settur forstjóri Lyfja-
stofnunar, segir að frumvarp þess
efnis liggi fyrir á þingi. Um leið og
það fær samþykki verði eftirlit með
lækningatækjum hert.
„Við vorum að vonast til þess að
lækningatækjafrumvarpið yrði sam-
þykkt fyrir jól. En þá kom upp að
það hafði ekki verið lokið vinnu við
að hreinsa tollflokkana svo það tafð-
ist en verður vonandi tekið upp um
leið og þing kemur saman aftur,“
segir Helga og bætir við að eftirlit
með lækningatækjum hafi ekki verið
nægilega gott hér á landi. „Það hef-
ur engin skráning átt sér stað á
lækningatækjum, það er allt öðru-
vísi en með lyfjageirann þar sem
rekjanleiki er til staðar. Hér hefur
ekki átt sér stað nægilegt eftirlit.“
Opnaði augu stjórnvalda
Ef frumvarpið verður samþykkt á
þinginu verður sett eftirlitsgjald á
lækningatæki í tollinum sem fer í að
greiða fyrir vinnu við skráninguna á
tækjunum. Þá fær Lyfjastofnun
fjármagn til að manna stöðugildi
sem færi í það eftirlit. Rekjanleika
lækningatækja, en sílikonpúðar falla
meðal annars undir þann flokk, yrði
þá komið á.
Spurð hvort henni finnist PIP-
málið hafa breytt einhverju svarar
Helga að það hafi opnað augu stjórn-
valda fyrir nauðsyn þess að hafa eft-
irlit með þessum málaflokki.
ingveldur@mbl.is
Vonandi bætt úr skrán-
ingu lækningatækja
AFP
Sílikonpúði Rekjanleiki lækn-
ingatækja er ekki til staðar.
 Lyfjastofnun
bíður eftir Alþingi
Eitt fjall á mánuði með FÍ
Skráðu þig inn – drífðu þig út
Kynningarfundur 10. janúar kl. 20
í sal FÍ Mörkinni 6 – allir velkomnir
Umsjónarmenn verkefnis eru hinir einstöku
fjallabræður Örvar og Ævar Aðalsteinssynir.
Sjá nánar á www.fi.is