Morgunblaðið - Sunnudagur - 27.01.2013, Qupperneq 14

14 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 27.1. 2013
A
rnar Jónsson leikari
fagnaði sjötugs-
afmæli sínu á dög-
unum. Hann er í
hópi þekktustu og
reyndustu leikara þjóðarinnar en
hann steig fyrst á svið barn að
aldri. Hlutverkin á ferlinum eru
fjöldamörg en þessa dagana leikur
hann í Macbeth eftir Shakespeare
og Jónsmessunótt eftir Hávar Sig-
urjónsson. Framundan eru svo æf-
ingar á leikritinu Hvörfum sem
fjallar um Guðmundar- og Geir-
finnsmálið en þar er Sjón höfundur
texta og Rúnar Guðbjartsson leik-
stýrir.
Arnar er fyrst spurður hvenær
áhugi hans á leiklist hafi vaknað.
„Faðir minn var áhugaleikari á Ak-
ureyri og um tíma formaður leik-
félagsins og heima seldi mamma
miða á sýningarnar. Kornungur
var ég farinn að þvælast í leikhús-
inu og ætli ég hafi ekki fyllst löng-
un til að verða leikari við að horfa
á föður minn leika Georg í Músum
og mönnum. Ég grét úr mér augun
og leiksýningin hafði þau áhrif að
ég hef líklega ekki jafnað mig
enn.“
Þú lékst í Hans og Grétu hjá
Leikfélagi Akureyrar tólf ára gam-
all og lékst síðan í allnokkrum sýn-
ingum. Var ekkert erfitt fyrir ung-
an dreng að fara á svið?
„Mér fannst þetta bara skemmti-
legt. Ég man hvenær ég fann fyrst
sterklega fyrir vellíðan á leiksviði.
Það var í Pabbanum eftir Clarence
Day sem Jónas heitinn Jónasson
setti upp. Ég lék elsta soninn og
pabbi lék föðurinn. Mér leið ákaf-
lega vel á sviðinu og fann að þarna
ætti ég heima. Þá vissi ég að ekki
yrði aftur snúið.
Þegar ég fór í fimmta bekk í
menntaskóla fékk ég blóðsjúkdóm.
Hornhimnan varð gul og menn
héldu því að ég væri kominn með
gulu. Ég var sendur suður og var á
spítala í þrjár vikur. Þessi sjúk-
dómur lýsti sér meðal annars í því
að miltað, sem venjulega er 400
grömm, stækkar og þegar það loks
var tekið úr mér var það orðið þrjú
kíló. Þá var veikindunum líka lokið.
Það höfðu gengið sögur um að ég
væri með banvænan sjúkdóm
þannig að það voru ýmsum von-
brigði að þessi ungi og efnilegi
leikari skyldi ná fullum bata. Hitt
hefði verið svo dramatískt.
Eftir að hafa jafnað mig á veik-
indunum ætlaði ég að vinna með
Leikfélagi Akureyrar en þegar ég
fór suður til að ná í handrit hitti ég
Jónas Jónasson sem hvatti mig til
að fara í inntökupróf í Þjóðleikhús-
inu sem þá stóðu yfir. Hann sagði
mér að þar vantaði stráka. Ég óð
inn og áður en ég vissi af var ég
magalentur á sviði Þjóðleikhússins
og fór ekki norður aftur.“
Ekkert fyrir flokkspólitík
Þú gerðir leikarastarfið að lífs-
starfi. Þetta er fremur illa launað
starf. Var ekki stundum erfitt að
koma fjárhagnum heim og saman?
„Jú, maður fór hausinn hvað eft-
ir annað! Mér bauðst reyndar fast-
ráðning hjá Þjóðleikhúsinu en á
þeim tíma voru stofnanir nokkuð
sem ég vildi helst ekki koma ná-
lægt.“
Var það ekki óskynsamlegt?
„Að sjálfsögðu. Ég vann í leik-
húsum og með leikfélögum og við
Þórhildur áttum þátt í að stofna
Leiksmiðjuna og héldum henni úti
þar til við þorðum ekki lengur út í
búð af því reikningurinn var orðinn
svo hár og þá var sjálfhætt. Við
fórum til Akureyrar og stofnuðum
Alþýðuleikhúsið árið 1975. Það var
aldrei tími til að hugsa sig mikið
um. Við vorum að búa til leikhús.
Materíalisminn var ekki á dag-
skrá.“
Var það pólitík?
„Að hluta til, en uppeldið lék þar
líka stórt hlutverk. Við Þórhildur
vorum alin þannig upp að hlutir
skiptu ekki öllu máli. Það sem
skipti máli væri að eiga í sig og á
og hafa þak yfir höfuðið en hin
andlegu verðmæti væru mikilvæg-
ari.“
Eiginkona þín, Þórhildur Þor-
leifsdóttir, er leikhúsmanneskja
eins og þú og hefur starfað sem
leikstjóri. Hún er þekkt fyrir
sterkar skoðanir og er óhrædd við
að segja þær. Hefur þú líka sterk-
ar þjóðfélagsskoðanir?
„Við Þórhildur höfum þroskast
mikið saman. Til að byrja með var
ég miklu pólitískari og róttækari
en hún. Sat á háskólatröppunum
og var hent inn í Síðumúla fyrir að
mótmæla NATÓ. Ég hef aldrei
verið fyrir flokkspólitík. Ég vil
hafa frelsi til að höggva til hægri
og vinstri og inn á miðju ef mér
sýnist svo. Ég vil ekki vera hand-
bendi eins né neins. Þegar Alþýðu-
leikhúsið var stofnað vildu margir
gera það miklu pólitískara en það
var okkar skoðun að leikhús-
pólitíkin ætti að vera efst á blaði.
Stærsti styrkurinn sem Alþýðuleik-
húsið fékk var ekki frá Dagsbrún,
sem styrkti okkur um 10.000 krón-
ur, heldur frá manni vestur í bæ
sem hringdi í mig og bað mig að
koma til sín. Hann sagðist ekki
vera sammála okkur í pólitíkinni en
bætti við: Þið eruð vonarneistinn í
íslensku leikhúsi. Þið eruð það sem
máli skiptir núna og mig langar til
að hjálpa ykkur. Hann rétti mér
200.000 krónur. Þetta var Ragnar í
Smára.
Ég áttaði mig snemma á því að
það breytti engu fyrir listina hverj-
ir væru við völd, ef þeir skildu ekki
nauðsyn þess að veita nægilegt
fjármagn til lista og inn í skóla-
kerfið. Við værum að mörgu leyti
betur stödd í dag ef fólk fengi
listauppeldi frá barnsaldri. Fólk
væri víðsýnna ef það hefði kynnst
listum fyrr á ævinni. Ég er sann-
færður um að þá hefðu margir tek-
ið annan kúrs í lífinu. Mér finnst
eins og skólakerfið hafi njörvast
niður í heildarlausnir sem henta
ekki nema einhverju broti ein-
staklinga og áherslan er á allt aðra
hluti en ætti að vera. Þar ætti að
vera alveg jafnmikil áhersla á listir
eins og á stærðfræði eða málfræði.
Þannig væri best hægt að búa
nemendur undir flókið líf.“
Slys og missir
Þú hefur örugglega átt gott líf en
það hefur ekki verið áfallalaust.
„Lífið er mikið búið að lemja á
manni. Ég lenti í alvarlegu slysi og
varð fyrir miklum missi, en slíkt er
oft hluti af lífinu.“
Segðu mér frá slysinu.
Ekki
handbendi
eins né neins
ARNAR JÓNSSON LEIKARI VARÐ SJÖTUGUR
Á DÖGUNUM, EN HANN HÓF FARSÆLAN LEIKFERIL
SINN BARN AÐ ALDRI. Í VIÐTALI RÆÐIR HANN
UM LEIKLIST, LISTAUPPELDI OG PÓLITÍK. HANN SEGIR
EINNIG FRÁ ALVARLEGU SLYSI OG SÁRUM MISSI.
Kolbrún Bergþórsdóttir kolbrun@mbl.is
* „Þegar maður er í hjólastól þáeru það litlu sigrarnir á hverjum degi sem halda manni gangandi, eins
og til dæmis það að geta einn daginn
farið í bað án aðstoðar. Afleiðingarnar
af svona slysi eru margvíslegar, jafnt
andlega sem líkamlega. “
Svipmynd