Morgunblaðið - Sunnudagur - 30.06.2013, Page 52

Morgunblaðið - Sunnudagur - 30.06.2013, Page 52
52 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 30.6. 2013 Félagar kammerhópsins Stillu hvetja tónlist- arunnendur til að bregða sér austur fyrir fjall á sunnudag, en þá heldur Stilla tónleika í Sel- inu á Stokkalæk og hefjast þeir klukkan 15. Hópurinn mun þá endurflytja hluta af efnis- skrá sem flutt var í Salnum í mars síðast- liðnum, með frönskum sönglögum, auk þess sem valinkunn íslensk sönglög eru á dag- skránni. Flytjendur á tónleikunum eru Lilja Eggerts- dóttir sópran, Halla Marinósdóttir messó- sópran, Birgir Karl Óskarsson tenór, Krist- ján Jóhannesson barítón, fiðluleikararnir Sólrún Gunnarsdóttir og Margrét Soffía Ein- arsdóttir, Anna Hugadóttir víóluleikari og Gréta Rún Snorradóttir sellóleikari. KAMMERHÓPUR Í SELINU SÖNGLÖG STILLU Félagarnir í kammerhópnum Stillu flytja sönglög við strengjaundirleik á tónleikunum. Á efnisskrá Björns eru meðal annars lög eftir Bítlana, The Police, Deep Purple og AC/DC. Morgunblaðið/Ómar Björn Thoroddsen gítarleikari kemur fram á Gljúfrasteini, aleinn og óstuddur, á tónleikum sem hefjast klukkan 16 á sunnudag. Eru það fimmtu stofutónleikar sumarsins í húsi skáldsins. Undanfarna þrjá áratugi hefur Björn verið einn af atkvæðamestu djasstónlistarmönnum landsins og hlotið ýmsar viðurkenningar. Á síðustu misserum hefur hann í auknum mæli borist inn í alþjóðlega gítarhringiðu og leikið með heimskunnum gítarleikurum á borð við Philip Catherine, Tommy Emmanuel og Leni Stern. Á tónleikunum á sunnudag leikur Björn tónlist úr öllum áttum, á sinn hátt. GÍTARLEIKUR Á GLJÚFRASTEINI BJÖRN ALEINN Anna Frank lést 15 ára gömul í útrýmingarbúðum nasista en einstök dagbók hennar lifir og fjöldi gesta heimsækir árlega safnið sem starfrækt er í minn- ingu hennar í Amsterdam. Síðust ár hefur hinsvegar verið tekist hatrammlega á um arfleifð Önnu Frank í réttarsal í Hollandi, og lyktaði átökunum í liðnni viku með því að dómari skipaði safninu í Amsterdam að skila þúsundum skjala tengdum Önnu og föður hennar, til stofn- unar í Sviss sem tengd er fjölskyldunni. Skila á um 10.000 myndum og ljósmyndum sem stjórnendur Anna Frank House í Amst- erdam töldu vera þar til varanlegrar varð- veislu. Stofnunin í Sviss fer með höfund- arréttinn að dagbókinni og er talið að hún hyggist opna Frank-fjölskyldumiðstöð í Frankfurt í Þýskalandi. ARFLEIFÐ ÖNNU FRANK SKILI SKJÖLUM Anna Frank Eiríkur Smith hefur árum saman verið einn virtasti og vinsælastilistmálari þjóðarinnar. Í raun má segja að þeirri hylli hafihann náð fyrir alvöru upp úr 1975, þegar hann fór að takast á við ákveðnar tilvistarlegar spurningar og vinna í meiri raunsæisstíl en áður. Hafnarborg hefur á liðnum árum sett upp þrjár sýningar þar sem fjallað hefur verið um afmörkuð tímabil á ferli Eiríks og nú er þessi tími, árin 1962 til 1982, til skoðunar. Sýningin nefnist „Til- vist“. Upp úr 1968 mátti greina hjá Eiríki áður óþekktan áhuga á fígúra- tífu málverki, einkum fyrir tilstuðlan áhrifa frá popplist. Með tím- anum urðu verk Eiríks raunsærri í stíl en efnislega leitaði listamað- urinn æ meira inn á við með hugleiðingum um tilvist mannsins í alheiminum. Fígúrur í náttúrunni andspænis hrörnandi mannanna verkum eru áberandi og endurspegla togstreitu á milli hins líkamlega og hins andlega. Í kringum 1980 seldust verk Eiríks geysivel og má segja að þau hafi orðið almenningseign, í þeim skilningi að fjölmargir sáu sér fært að festa kaup á verkum eftir hann. Fá verk frá þessu tímabili eru þó í eigu opinberra safna og á það einnig við um Hafnar- borg, sem þó varðveitir yfir 300 verk eftir listamanninn. Fyrir vikið er stór hluti verkanna fenginn að láni. VERK EIRÍKS SMITH FRÁ ÁRUNUM 1968-1982 Tilvistarlegar spurningar Ónefnt verk eftir Eirík, frá árinu 1972. Hér má enn sjá þætti úr abstrakt- málverkum áratuganna á undan en myndefnið er orðið þekkjanlegra. Farfuglar, frá árinu 1980, er eitt þekktasta verk Eiríks Smith frá þessu tímabili enda sjá það margir á Hótel Holti, þar sem það hangir alla jafna. SJÁ MÁ MÖRG AF ÞEKKTUSTU MÁLVERKUM EIRÍKS SMITH Á SÝNINGU SEM VERÐUR OPNUÐ Í HAFNARBORG. Menning É g var að kenna nemendum í fræði og framkvæmd við Listaháskóla Íslands þegar þessi bók fór að þrengja sér upp á mig. Ég sá í hendi mér að svona reynslujátn- ingar gætu verið gagnlegar fyrir nemendur. Þegar ég var byrjaður að skrifa sýndi ég ein- um af mínum mörgu efnilegum nemendum handritið, sem fannst þetta spennandi, og góð- um vini mínum sem er fyrrverandi prófessor í félagsfræði, sem fannst þetta áhugavert og sá í þessu tengingu við samfélagið. Það gladdi mig því það er mín einlæga skoðun að leik- húsið sé af samfélaginu fætt og eigi að gjalda þá skuld til baka. Ég varð því sannfærður um að bókin ætti erindi við fleiri en bara leik- húsfólk,“ segir Sveinn Einarsson leikstjóri, rithöfundur og fyrrverandi leikhússtjóri til tuttugu ára, fyrst hjá Leikfélagi Reykjavíkur í Iðnó og síðan Þjóðleikhúsinu, um bókina Af sjónarhóli leikstjóra sem gefin er út af Bók- menntafræðistofnun Háskóla Íslands. Að sögn Sveins er bókin hugsuð sem fyrsta bókin í nýrri ritröð þar sem íslenskir leik- stjórar miðla af reynslu sinni. „Það gladdi mig mjög að Bókmenntafræðistofnun ætli að gera úr þessu ritröð, því mér fannst kominn tími til að rétta aðeins hlut leikstjóra hérlendis. Það er eins og fáir gagnrýnendur á Íslandi geri sér grein fyrir hvað leikstjórinn sem slíkur er miðlægur í öllu leikhúsi á 20. öld. Að Jóni Við- ari Jónssyni, Ólafi Jónssyni og Ásgeiri Hjart- arsyni undanskildum þá er sjaldan að gagn- rýnendur greini sýningar út frá heildarsýn í túlkun hópsins sem leikstjórinn ber höf- uðábyrgð á,“ segir Sveinn sem var einn stofn- enda Félags leikstjóra á Íslandi árið 1972 ásamt á þriðja tug annarra leikstjóra, en þeirra á meðal voru Jón Sigurbjörnsson, Benedikt Árnason, Gísli Alfreðsson, Stefán Baldursson, Gísli Halldórsson, Bríet Héðins- dóttir, Brynja Benediktsdóttir, Baldvin Hall- dórsson og Helgi Skúlason. „Fljótlega bættist hörkulið í hópinn, þeirra á meðal Kjartan Ragnarsson, Þórhildur Þorleifsdóttir, Þórhall- ur Sigurðsson og María Kristjánsdóttir,“ segir Sveinn og tekur fram að upptalningin sín gæti verið enn lengri. „Íslenskir leikstjórar hafa oft verið tregir að tala um verk sín og sumir haft á orði að verkin eigi bara að tala fyrir sig sjálf, en mér finnst nauðsynlegt að koma þessum fróðleik á framfæri í bókarformi,“ segir Sveinn og bætir við: „Þessi bók er ekki frumleg að neinu leyti nema því að þetta er í fyrsta sinn sem þetta er gert á Íslandi. Þegar ég var að lesa leik- húsfræði í Stokkhólmi og París las ég margar svona bækur enda var það partur af mínu námi að kynna mér hvernig leikstjórar ynnu,“ segir Sveinn og tekur fram að hann sakni þess mikið að leikhúsfræði sé enn ekki kennd sem sérstök námsbraut við HÍ. „Enda eru há- skólar annars staðar á Norðurlöndum löngu búnir að koma sér upp slíkum námsbrautum.“ Treysta þarf innsæinu Í Af sjónarhóli leikstjóra fjallar Sveinn um fjórtán valdar uppfærslur sínar frá árunum milli 1968 og 2008, en á löngum ferli eru upp- setningar hans ríflega hundrað og í nokkrum löndum. Má þar nefna á fimmta tug sjónleikja á sviði, tíu óperusýningar auk ýmissa kabar- etta, samsettra dagskráa, sjónvarpsverka og sviðsettra leiklestra. Aðspurður hvernig hann hafi valið þær sýningar sem fjallað er um í bókinni segist Sveinn hafa haft fjölbreytnina efst í huga. „Sýningarnar sem ég segi frá end- urspegla væntanlega fjölbreytni í verkefnavali, enda fannst mér skemmtilegast að vera ekki alltaf í sama hjólfari heldur vildi ég takast á við ólíkar tegundir leikrita og leikstíla,“ segir Sveinn og rifjar upp að hann hafi m.a. sett upp klassísk verk, íslensk verk, fram- úrstefnuverk, óperur, barnaleikrit og revíur. Meðal þeirra verka sem Sveinn hefur tekist á við og fjallað er um í bókinni eru sígild leikrit á heimsvísu, þ.e. Antígóna Sófóklesar, Aft- urgöngur og Pétur Gautur eftir Ibsen, Fedra eftir Racine og Hamlet Shakespeares. Af ís- lenskum leikritum sem Sveinn segir frá svið- setningum sínum á eru Galdra-Loftur Jó- hanns Sigurjónssonar, eigin leikgerð á Kristnihaldi undir Jökli eftir skáldsögu Hall- dórs Laxness, Útilegumennirnir eftir Matthías Jochumsson og Gullna hliðið eftir Davíð Stef- ánsson. Jafnframt fjallar hann um uppfærslu sína á Amlóða sögu, spunaverki á hamletskum grunni sem Bandamenn sýndu víða um heim, framúrstefnuverkinu Yvonne Búrgundarprins- essa eftir Gombrowicz og óperunum Cavall- eria Rusticana eftir Mascagni og I Pagliacci eftir Leoncavallo. Athygli vekur að stíllinn á köflum bók- arinnar er nokkuð ólíkur og því liggur beint við að spyrja Svein hvað valdi. „Við Trausti Ólafsson, ritstjórinn minn, ræddum það tals- vert hversu akademísk bókin ætti að vera, en það var tvennt sem ég vildi alls ekki. Annars vegar vildi ég ekki hafa neinar tilvitnanir því leikstjóri vinnur sýningar aldrei akademískt heldur sjálfkvæmt. Leikstjórinn þarf þannig alltaf að treysta innsæi sínu og hugmyndaflugi á æfingum, en getur rökstutt hlutina eftir á. Hins vegar vildi ég fá leyfi til að hafa ólíka stíla á köflunum sem kallast á við það að mað- ur nálgast verkin alltaf á forsendum þeirra sjálfra og því með ólíkum hætti. Mér fannst mikilvægt að bókin endurspeglaði þetta,“ seg- ir Sveinn, en sem dæmi má nefna að lokakafli bókarinnar byggist að mestu á dagbók- arskrifum Sveins á uppsetningartíma óper- anna Cavalleria Rusticana og I Pagliacci sem sýndar voru saman haustið 2008. Leikhús án leikskálda er vont „Ég valdi að fjalla um þessa óperusýningu í bókinni af því að þetta var síðasta stóra upp- færslan mín. Sýningin var óður til listanna og því viðeigandi lokapunktur. Með henni vildum við draga fram hvernig leiklistin í öllum sínum formum, líka óperunni, getur glatt og bætt mannlífið,“ segir Sveinn. Hér liggur beint við SVEINN EINARSSON RÍÐUR Á VAÐIÐ Í NÝRRI RITRÖÐ BÓKMENNTAFRÆÐISTOFNUNAR HÍ „Skrifin halda mér lifandi“ AF SJÓNARHÓLI LEIKSTJÓRA NEFNIST FYRSTA BÓKIN Í NÝRRI RITRÖÐ ÞAR SEM ÍSLENSKIR LEIKSTJÓRAR MIÐLA AF REYNSLU SINNI. Í BÓKINNI RIFJAR SVEINN EINARSSON UPP VINNU SÍNA VIÐ 14 VALDAR SÝNINGAR Á 40 ÁRUM. Silja Björk Huldudóttir silja@mbl.is

x

Morgunblaðið - Sunnudagur

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Morgunblaðið - Sunnudagur
https://timarit.is/publication/1078

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.