Morgunblaðið - 25.07.2013, Blaðsíða 25

MINNINGAR 25
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 25. JÚLÍ 2013
þér hver þú ert,“ sagði Miguel
de Cervantes rithöfundur eitt
sinn. Þessi fleygu orð komu upp
í hugann þegar mér barst and-
látsfrétt Heimis Þorleifssonar,
sagnfræðings og menntaskóla-
kennara, sem hefur um árabil
verið einn af mætustu félögum í
Rótarýklúbbi Seltjarnarness.
Þar lágu leiðir okkar saman
fyrir fjölmörgum árum og tók-
ust með okkur góð kynni.
Heimir var alla tíð sannur Rót-
arýfélagi og virkur þátttakandi
í starfsemi klúbbsins. Heimir
var forseti klúbbsins 1983-1984
og skilaði því starfi vel eins og
öllum þeim störfum og verk-
efnum sem hann tók að sér á
lífsleiðinni. Klúbburinn útnefndi
Heimi heiðursfélaga fyrr á
þessu ári.
Heimir naut þess ætíð að
mæta á fundi til að blanda geði
við félaga sína og gesti klúbbs-
ins. Þrátt fyrir að vera hæglát-
ur og orðvar maður hafði hann
gaman af því að lauma út úr sér
gullvægum gildishlöðnum setn-
ingum með sínum mjúka húmor
sem engan meiddi. Heimir hafði
sterkar skoðanir á mikilvægum
málum en fór ætíð mjög vel
með þær eins og góðum Rót-
arýfélaga ber að gera. Við Rót-
arýfélagarnir í Nesklúbbnum
tökum nærri okkur að sjá á bak
svo traustum og heilsteyptum
félaga, sem glímdi lengi við
þann sjúkdóm sem að lokum
lagði hann að velli.
Fyrir hönd Rótarýklúbbs
Seltjarnarness sendi ég Stein-
unni og Kristrúnu okkar inni-
legustu samúðarkveðjur nú
þegar Heimir heldur á friðsælli
lendur annars heims. Með hon-
um er genginn gegnheill Rót-
arýfélagi.
Daniel Teague,
forseti Rkl.
Seltjarnarness.
Heimir Þorleifsson var einn
helsti máttarstólpi íslenskrar
sagnfræði. Hann var fremstur
meðal jafningja í hópi sögu-
kennara. Kennslubókahöfund-
ur, höfundur sagnfræðirita og
stjórnarmaður í Sögufélagi, síð-
ast forseti þess um árabil.
Heimir var maður stéttvís og
um hríð varaformaður BHM.
Heimir annaðist ritun árbókar
Íslands í Almanaki hins ís-
lenska þjóðvinafélags um
þriggja áratuga skeið. Auk þess
sat Heimir í stjórn Þjóðvina-
félagsins til dauðadags.
Heimir var alls staðar góður
félagi. Þjóðvinafélag naut
starfskrafta hans og dugnaðar í
ríkum mæli og er því skarð fyr-
ir skildi. Jafnmikilvirkir og
framtakssamir menn eru ekki á
hverju strái og verður hans
saknað af félögum í stjórn Þjóð-
vinafélagsins. Jafnframt flytj-
um við ekkju Heimis, frú Stein-
unni Einarsdóttur, og dóttur,
Kristrúnu Heimisdóttur, dýpstu
samúðarkveðjur.
Ólafur Ásgeirsson,
forseti Hins íslenska
þjóðvinafélags.
Heimir Þorleifsson, fyrrver-
andi menntaskólakennari, hefur
nú kvatt þennan heim eftir erf-
ið veikindi undanfarin misseri.
Heimir hóf kennslu í sögu við
Menntaskólann í Reykjavík
1961 og kenndi þar í fjölmörg
ár. Samhliða kennslu var hann
mikilvirkur höfundur fræðirita
og bóka á sínu sviði. Má þar
sérstaklega minnast á Sögu
Reykjavíkurskóla í fjórum bind-
um, sem kom út á árunum
1975-1984. Þær bækur eru afar
mikilvægt, en oft vanmetið,
framlag til þjóðarsögunnar.
Heimir hóf snemma vinnu við
að útbúa kennsluefni í sinni
grein. Svo vel tókst til að enn
er stuðst við kennslubækur
hans, bæði í sögu fornaldar og
þó einkum bókina Frá einveldi
til lýðveldis, sem er ein besta
kennslubók um þetta tímabil Ís-
landssögunnar. Heimir var
metnaðarfullur, vandvirkur og
samviskusamur í öllu sem hann
tók sér fyrir hendur og bera
kennslubækur hans þess glöggt
vitni. Ekki aðeins tókst honum
að fjalla þar um viðkvæm
ágreiningsefni þjóðmálanna á
sanngjarnan hátt, heldur ritaði
hann vandaðan texta á fallegri
íslensku. Það er vanmetið hve
mikilvægt það er að nemendur
lesi þess háttar texta því nóg er
af flatneskjunni.
Ekki þurfti að starfa lengi
með Heimi í MR til að sjá að
hann hafði á sinn kyrrláta hátt
afar jákvæð áhrif á skólastjórn-
endur við úrlausn viðkvæmra
mála í skólanum. Samvinna
Heimis og hins skapríka rekt-
ors, Guðna Guðmundssonar, var
náin og Guðni mat mikils til-
lögur hans og ráðleggingar.
Heimir var alla tíð afar áhuga-
sasmur um þjóðmál líðandi
stundar og ýtti hann undir um-
ræður um þau á kennarastof-
unni í MR. Oft hækkuðu menn
róminn í hita umræðunnar til
að koma sjónarmiðum sínum á
framfæri. Heimir hækkaði aldr-
ei róminn og var öfgalaus og
raunsær í öllu sem hann lagði
til málanna. Jafnan kom í ljós
að mat hans á málefnum var
réttara en okkar hinna sem
hærra höfðum.
Heimir, Steinunn og Krist-
rún urðu fyrir miklum harmi er
Einar sonur þeirra hjóna lést
langt fyrir aldur fram, eða að-
eins rúmlega þrítugur. Þau
báru þann harm af æðruleysi.
Síðustu árin voru Heimi erfið
vegna veikinda. Hann glímdi
við þá erfiðleika af aðdáunar-
verðri skapfestu. Þó var jafnvel
enn aðdáunarverðara að sjá
hvernig Steinunn og Kristrún
tókust á við það mikla álag sem
veikindum Heimis fylgdi.
Mér þykir vænt um að hafa
þekkt og ungengist Heimi Þor-
leifsson og fjölskyldu hans.
Árni Indriðason.
Með Heimi Þorleifssyni er
genginn traustur sagnfræðing-
ur, kennari og velunnari Sögu-
félags. Hann var í hópi þeirra
sagnfræðinga sem hófu fræði-
leg vinnubrögð í fagi sínu til
vegs og virðingar um miðja síð-
ustu öld. Í rannsóknum á liðinni
tíð skyldi stuðst við áreiðanleg-
ar heimildir og hlutlægni höfð
að leiðarljósi. Þessa sér stað í
hinum fjölmörgu sagnaritum
Heimis. Vönduð heimildavinna
einkennir þau og þær stað-
reyndir sem raktar eru verða
tæpast vefengdar. Og varla var
Heimir Þorleifsson ginnkeyptur
fyrir þeirri skoðun sem sett
hefur mark sitt á sagnfræði-
rannsóknir undanfarna áratugi
að engum sé mögulegt að segja
satt og rétt frá því sem gerðist,
að við séum öll börn okkar tíma
og bundin okkar fordómum. Að
mati Heimis var hlutlægni
markmið sem hægt var að ná
þótt vissulega væri hann ekki
skoðanalaus í skrifum sínum.
Heimir Þorleifsson var um
árabil kennari í sögu við
Menntaskólann í Reykjavík.
Sögukennarar skólans hafa
löngum verið íhaldssamir og
skárra væri nú ef það væri ekki
að mörgu leyti ágætt í fagi eins
og sagnfræði. Heimir reyndist
mér vel og hvatti mig til dáða
fyrir stúdentspróf. Eflaust réð
þá einhverju að þeim föður
mínum, Jóhannesi heitnum Sæ-
mundssyni, hafði verið vel til
vina. Pabbi kenndi lengi íþróttir
við MR og um helgar léku þeir
Heimir saman badminton í hinu
örsmáa leikfimihúsi skólans.
Börnin fengu að fljóta með og
svo var skipt í lið í fótbolta, þeir
á móti okkur. Eitt atvik festist
mér í minni: „Trixið!“ kallaði
Einar Heimisson, leiðtoginn og
sá elsti okkar megin, og við
Kristrún systir hans og Patrek-
ur bróðir minn hlupum eftir
ákveðnu plani í átt að marki.
Alltaf man ég hvað þeim fannst
mikið til um þetta, stoltum
feðrunum sem brostu í kamp-
inn. Þau Heimir og Steinunn
kona hans bjuggu börnum sín-
um ástríkt menningarheimili og
glöddust yfir ótvíræðri vel-
gengni þeirra. Þungt áfall
dundi yfir þessa nánu fjöl-
skyldu þegar Einar féll frá
sumarið 1998, bráðungur en
samt búinn að geta sér gott orð
í heimi fræða og lista.
Árið 1979 settist Heimir í
stjórn Sögufélags og forseti
þess var hann frá 1988 til 2001.
Undir forystu hans festi félagið
kaup á húsi í Fischersundi og
jukust umsvif þess nokkuð.
Mikil vinna hvíldi á herðum
Heimis, annarra stjórnarmanna
og Ragnheiðar Þorláksdóttur,
starfsmanns félagsins. Í sögu
félagsins verður þessara ára ef-
laust minnst sem velmektar-
tíma þótt róðurinn hafi stund-
um verið þungur, þá sem
endranær. Við fráfall Heimis
Þorleifssonar færi ég Steinunni,
Kristrúnu og öðrum ættingjum
samúðarkveðjur fyrir hönd
Sögufélags. Sjálfur þakka ég
líka góð kynni og minnist
Heimis með hlýhug.
Guðni Th. Jóhannesson,
forseti Sögufélags.
Við fráfall Heimis Þorleifs-
sonar vakna margar ljúfar
minningar frá samkennaraárum
okkar við MR 1969-́76. Heimir
var þá orðinn deildarstjóri í
sögu og félagsfræði við skólann
og bók hans Mannkynssaga
BSA – Fornöldin kennd þar.
Fyrsta kennaraárið mitt við
MR var síðasta ár Einars
Magnússonar í rektorsembætt-
inu. Við tók Guðni Guðmunds-
son sem var ásamt Heimi
áhugasamur um að þróa þjóð-
félagsfræðival við MR. Margar
stundir voru lagðar í verkefnið
og þjóðfélagsfræði-valið fór af
stað 1970, “án allrar auglýs-
ingamennsku“ eins og Guðni
lagði áherlsu á. Tókst með okk-
ur Heimi náið samstarf sem
aldrei bar minnsta skugga á. Í
því komu eiginleikar Heimis vel
fram, hann var einstaklega
verkmikill maður, höfundur
fjölda ritverka og mikill félags-
málamaður, fylginn sér á ljúf-
mannlegan hátt. Heimir var
þannig gerðar að honum féll
aldrei verk úr hendi, en alltaf
án asa.
Hér staldra ég aðeins við
eina bók Heimis, enda sú bóka
hans sem ég kynntist best. Þeg-
ar bók hans Frá einveldi til lýð-
veldis – Íslandssaga eftir 1830
kom út vakti hún mikla athygli.
Þar var öll framsetning með
nútímalegum hætti, ítarefni sett
í sér ramma og gert hátt undir
höfði, t.d. æviágrip og myndir.
Teikningar og kort vöktu áhuga
lesenda, en Heimir var einstak-
lega fundvís á efni sem gat
kveikt áhuga og orðið hvatning
til lesturs. Bókin varð strax af-
ar vinsæl, bæði meðal nemenda
og kennara. Það var mjög
skemmtilegt sem kennari að
upplifa hrifningu og áhuga
nemenda í MR á bókinni sem
var svo “öðruvísi“ en íslenskar
kennslubækur í sögu sem þeir
höfðu lesið áður. Var hún mikið
nákvæmnisverk og að baki lá
tímafrek heimildavinna svo sem
öll önnur ritverk hans bera
einnig vitni um. Þau munu
halda nafni hans á lofti um
ókomin ár.
Kennsla í nútímasögu í MR
var innan kjarna námsefnis til
stúdentsprófs. Þar lagði Heimir
áherslu á að allir nemendur,
ekki einungis þeir sem tóku
þjóðfélagsfræðivalið, fengju
kennslu um Stjórnarskrá Ís-
lands, stjórnmál og stjórnmála-
flokka, uppbyggingu íslenska
samfélagsins o.fl. Í umræðu
dagsins, vill stundum gleymast
að lengi hefur þetta fyrirkomu-
lag haldist í MR og víðar og sá
hópur sem hefur lesið og lært
um íslensku stjórnarskrána til
stúdentsprófs er orðinn fjöl-
mennur og lætur ekki segja sér
hvað sem er um hana.
Oft voru hressilegar umræð-
ur í sögu- og þjóðfélagsfræði-
herberginu undir súðinni í MR,
ekki síst eftir að Vilmundur
Gylfason bættist í hópinn. Þá
reyndi ósjaldan á ljúfmennsku-
og leiðtogahæfileika deildar-
stjórans Heimis við að ná yngri
mönnunum niður á sameigin-
legan flöt, t.d. við að útbúa
próf.
Mörg síðari árin hittumst við
Heimir sjaldan, helst í laugum
og einu sinni hér vestan hafs er
þau Steinunn voru á slóðum
Vestur Íslendinga. En í þau
skipti sem leiðir lágu saman var
alltaf gott að rifja upp árin í
MR. Það er með miklu þakklæti
sem ég minnist látins vinar,
samstarfs- og velgjörðarmanns.
Kæru mæðgur, Steinunn og
Kristrún: Við Anna sendum
ykkur innilegustu samúðar-
kveðjur héðan frá Winnipeg.
Guð blessi minningu Heimis
Þorleifssonar.
Hjálmar W.
Hannesson.
Látinn er merkur Seltirning-
ur, Heimir Þorleifsson, mennta-
skólakennari og sagnfræðingur,
sem stundum hefur verið
nefndur „sagnfræðingur Sel-
tjarnarness“ í kjölfar þess að
hann skrifaði Seltirningabók
sem kom út 1991. Seltirninga-
bók er vandað sagnfræðirit um
sögu Seltjarnarness rétt eins og
aðrar bækur og rit sem hann
samdi á sinni fræðimannstíð.
Bók Heimis er að mestu um
byggð og mannlíf á Seltjarn-
arnesi frá miðri 19. öld og fram
til aldamótaársins 1900. Sel-
tjarnarneshreppur hinn forni
náði frá Gróttu, sem þá var
breitt nes en ekki eyja, að Ell-
iðaám og austur með þeim til
fjalla. Hreppurinn náði þvert
yfir nesið, frá Kollafirði suður í
Skerjafjörð. Jörðin Kópavogur
var í Seltjarnarneshreppi og
það var Reykjavík vitaskuld
einnig. Nú eru bæjarmörk Sel-
tjarnarness og Reykjavíkur um
Eiðisvík að norðan og Lamb-
astaðamýri að sunnan.
Heimir varð við ósk bæjar-
stjórnar að Seltirningabók yrði
birt í rafrænu formi og að mág-
ur hans, Guðmundur Einarsson,
fyrrverandi bæjarfulltrúi, muni
sjá um yfirfærslu mynda og
setji inn nýjar myndir samtím-
ans.
Heimir var í hópi traustra
Nesbúa og lét bæjarlífið sig
varða. Það fór ekki á milli mála
þegar rætt var um bæjarlífið og
málefni þess, að Heimir hafði
hógværar en sterkar skoðanir á
sögu og framþróun mannlífsins
í samfélaginu. Seltirningabók er
Nesbúum mikilvæg heimild um
liðna tíð þegar hér var ein öfl-
ugasta og verðmætasta verstöð
landsins. Enn má sjá merki um
gamlar varir meðfram strönd
Nessins þar sem hlaðnir tein-
æringar liðins tíma tóku land í
öllum veðrum og færðu lands-
mönnum björg í bú.
Það er mikil eftirsjá að
Heimi Þorleifssyni sem átti sér
traustan sess í menningar- og
mannlífinu í bænum okkar við
Flóann. Hann var einstaklega
hugprúður og gegnheill ein-
staklingur sem við munum
sakna mikið. Við drúpum höfði
með þakklæti í huga fyrir hans
verðmæta menningar- og sögu-
lega framlag til okkar. Fyrir
hönd bæjarstjórnar og starfs-
manna Seltjarnarneskaupstaðar
færi ég Steinunni Einarsdóttur,
eiginkonu Heimis, og Krist-
rúnu, dóttur hans, innilegar
samúðarkveðjur á sorgar-
stundu. Megi hann nú njóta
þess að vera mættur á grænar
grundir eilífðarinnar.
Ásgerður
Halldórsdóttir
bæjarstjóri.
Þar sem englarnir syngja sefur þú
sefur í djúpinu væra.
Við hin sem lifum, lifum í trú
að ljósið bjarta skæra
veki þig með sól að morgni.
(Bubbi Morthens)
Góð og elskuleg vinkona til
margra ára er fallin frá, hún
Þóra vinkona. Við nutum þess
alla tíð að rifja upp tímann þegar
við Þóra hittumst fyrst. Hún að
koma í sveitina með rútunni rétt
um fermingu, alein autur að
Varmadal á Rangárvöllum. Þeg-
ar rútubílstjórinn hafði stoppað
og bent henni á sveitabæinn þar
sem hún átti eftir að dvelja
næstu þrjú sumrin, arkaði Þóra
af stað með töskuna. Það var ein-
mitt þá sem við hittumst fyrst,
hún Reykjavíkurstelpan og ég
sveitastelpan, jafngamlar. Við
urðum strax góðar vinkonur og
höfum haldið sambandi alla tíð
síðan, mismikið eftir tímabilum í
okkar lífi, hún búsett í Reykjavík
og ég á Selfossi. Minningarnar
og hlátrarnir eru margir þegar
við minnumst þessa tíma. Ég
þakka Þóru fyrir allt og allt, tím-
ann í sveitinni, böllin sem við
fórum saman á, heimsóknirnar
til ykkar Alla og ekki hvað síst
símtalanna og jólapakkanna
gegnum árin. Takk, elsku Þóra.
Ég sendi Láru systur þinni,
Þóra Filippía
Árnadótttir
✝ Þóra FilippíaÁrnadótttir
húsmóðir fæddist í
Reykjavík 11. júní
1936. Hún lést á
heimili sínu 11. júlí
2013.
Útför Þóru fór
fram frá Fríkirkj-
unni í Reykjavík 23.
júlí 2013.
börnum, tengda-
börnum og fjöl-
skyldum mína
dýpstu samúð.
Margrét
Óskarsdóttir.
Elsku Þóra mín.
Nú ertu búin að
fá hvíldina sem þú
sagðir mér að þú
þráðir svo mikið. Þú
saknaðir Alla þíns og fannst
þetta allt sem undan var gengið
svo ótrúlega ótrúlegt. Mig óraði
ekki fyrir því að kallið myndi
koma svona fljótt. Ég er svo
þakklát fyrir spjallið okkar og
bíltúrinn með Kristínu þinni
tæpum hálfum mánuði áður en
þú kvaddir. Þú varst svo aldeilis
hissa á okkur kjellunum að
nenna að standa í því að koma
suður og eiga bjútístund með
þér. Við náðum líka að syngja
saman og áttum yndislega góða
stund. Hún verður mér dýrmæt
og ég mun geyma hana í hjarta
mínu. Mér fannst þú vera eins og
brothættur lítill fugl og þegar ég
kvaddi þig fannst mér ég þurfa
að fara ofur varlega við það að
taka utan um þig og knúsa þig.
Þú varst okkur þakklát fyrir
komuna og baðst okkur að fara
varlega yfir heiðina heim. Ég bið
góðan Guð að styrkja og styðja
elsku Kristínu mína, syni, systk-
ini hennar og fjölskyldur. Það er
stórt að missa foreldri sitt, en
þegar þau fara bæði með svo
stuttu millibili er sorgin marg-
föld og virðist óyfirstíganleg.
Sofðu, hvíldu sætt og rótt,
sumarblóm og vor þig dreymi!
Gefi þér nú góða nótt
guð, sem meiri’ er öllu’ í heimi.
(G. Guðm.)
Kristrún Ollý Smáradóttir.
✝
Innilegar þakkir til allra þeirra fjölmörgu sem
sýndu okkur samúð, hlýju og vináttu
við andlát og útför okkar elskulega sonar,
bróður, mágs og frænda,
SIGURDÓRS HALLDÓRSSONAR,
Hamrabyggð 7,
Hafnarfirði.
Halldór Gunnlaugsson, Bára Fjóla Friðfinnsdóttir,
Skarphéðinn Halldórsson, Birta Dögg Birgisdóttir,
Birgir Smári Skarphéðinsson,
Emil Árni Skarphéðinsson.
✝
Elskulegur eiginmaður minn, faðir, tengda-
faðir, afi og bróðir,
JÓN SIGURVIN SIGMUNDSSON,
trésmiður,
Fellsmúla 17,
lést mánudaginn 22. júlí á Landakotsspítala.
Jarðarförin fer fram frá Háteigskirkju
þriðjudaginn 30. júlí kl. 13.00.
Helga Kristinsdóttir,
Sigurbjörg Jónsdóttir, Hilmar Þór Hauksson,
Sigmundur Jónsson, Nanna Guðrún Yngvadóttir,
Reynir Jónsson, Bentína Þórðardóttir,
Hörður Sigmundsson,
barnabörn.
Morgunblaðið birtir minning-
argreinar endurgjaldslaust
alla útgáfudaga.
Skil | Þeir sem vilja senda Morg-
unblaðinu greinar eru vinsamlega
beðnir að nota innsendikerfi
blaðsins. Neðst á forsíðu mbl.is
má finna upplýsingar um inn-
sendingarmáta og skilafrest.
Einnig má smella á Morgunblaðs-
lógóið efst í hægra horninu og
velja viðeigandi lið.
Skilafrestur | Sé óskað eftir birt-
ingu á útfarardegi þarf greinin að
hafa borist á hádegi tveimur virk-
um dögum fyrr (á föstudegi ef út-
för er á mánudegi eða þriðju-
degi).
Þar sem pláss er takmarkað get-
ur birting dregist, jafnvel þótt
grein hafi borist innan skilafrests.
Minningargreinar