Morgunblaðið - 25.09.2013, Blaðsíða 25

25
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 25. SEPTEMBER 2013
Fegursta orðið Leit hugvísindasviðs Háskóla Íslands að fegursta orði íslenskrar tungu hófst í anddyri skólans í gær þegar börn úr leikskólanum Hagaborg nefndu fegurstu orðin að þeirra mati.
Kristinn
Sú ágæta leik-
húskona, Charlotte Bö-
ving, ritaði nýlega
tímabæra hugvekju um
kvikmyndamenningu
Íslendinga og benti
meðal annars á þann
ljóta ósið að gefa ekki
upp réttan byrj-
unartíma kvikmynda-
sýninga, en láta áhorf-
endur sitja undir
stundarfjórðungs dembu af háværum
amerískum bang-bang-stiklum, þar
sem eina huggunin er að þetta kæfir
nokkurn veginn skrjáfið af óskilj-
anlegu poppkornsáti.
Stór hluti menntunar minnar fór
forðum tíð fram í kvikmyndasafninu
franska í París og við hjónin erum frá
gamalli tíð í hópi þeirra sem þykir
gaman og eðlilegt að fara í bíó, og við
höfum til dæmis gert okkur það að
reglu að sjá allar íslenskar myndir
sem á markað koma. En við erum í æ
fámennari hópi í bílósölunum, kannski
vegna bang-bang-stiklanna, sem ekki
höfða til minnar kynslóðar. Þeir fáu
sem enn fara í bíó eru yfirleitt komnir
vel á miðjan aldur, unga kynslóðin
leitar sinna mynda eftir öðrum leiðum
og er það lífsins gangur. En nú orðið
leitum við einna helst hinnar göfugu
kvikmyndalistar í Bíó Paradís.
En bíðum við! Það eru nokkur ár
síðan ég uppgötvaði það sem vegur á
móti þeirri eyðimörk sem val dreifing-
arfyrirtækja kvikmyndanna hefur
verið árum saman. RIFF! Kvik-
myndahátíð sem gleður okkur í
regndrunga haustsins.
Mér þykir satt að segja með ólík-
indum, hversu fjölbreyttur sá kostur
er sem boðið hefur verið upp á af
þessu tilefni undanfarin ár. Í fyrsta
lagi er maður minntur á hversu mikið
er framleitt af úrvalsefni sem aldrei
ratar inn í íslensk kvikmyndahús, frá
ýmsum löndum. Í ann-
an stað hversu ólík efni
þar eru til umfjöllunar
og hversu ólíkum list-
rænum aðferðum er
beitt. Í þriðja lagi að þar
er minnt á að kvik-
myndalistin, ekki síður
en aðrar listir, er þátt-
takandi í þeirri umræðu
sem stöðugt á sér stað
um skilyrði mannlífsins,
óréttlæti, heimsku,
græðgi, eða réttvísi og
mannúð. Í fjórða lagi hversu vel hef-
ur tekist til að höfða til allra aldurs-
hópa með ólíkan smekk og ólík sjón-
armið. Það blasir nefnilega við, þegar
maður sækir sýningar á RIFF, að
þangað ratar ungdómurinn; salirnir
eru yfirleitt fullir og ekki síst af ungu
fólki.
Ekki sakar það að forráðamenn
hátíðarinnar sýna okkur þá lág-
markskurteisi að kynna verkin með
íslensku heiti, en ekki á ensku líkt og
sumar sjónvarpsstöðvar og dreifing-
arfyrirtæki telja sér sæma.
Og nú er að bresta á enn ein
RIFF-hátíðin. Þessar línur eru skrif-
aðar í þakklætisskyni fyrir und-
anfarnar hátíðir og til að lýsa til-
hlökkun yfir því að eiga enn í
vændum að sjá vandaðar, metn-
aðarfullar myndir, sem er eitt af því
skemmtilegasta sem maður getur
tekið sér fyrir hendur í haustregninu.
Tilhlökkunar-
efnið RIFF
Eftir Svein
Einarsson
Sveinn Einarsson
»Mér þykir satt að
segja með ólík-
indum, hversu fjöl-
breyttur sá kostur er
sem boðið hefur verið
upp á af þessu tilefni
undanfarin ár.
Höfundur er fv. þjóðleikhússtjóri.
Meirihlutinn í
Reykjavík er áhuga-
laus um að taka
rekstur og útfærslu
þjónustunnar í
Reykjavík til skoð-
unar. Engu að síður
eru mörg teikn um að
slíkt sé algjörlega
nauðsynlegt til þess
að hægt verði að
veita lögbundna þjón-
ustu í næstu framtíð. Ljóst er að
ánægja með þjónustuna stenst
hvergi samanburð við önnur sveit-
arfélög og gagnrýni hags-
munaaðila er áberandi.
Óheillaþróun
Mikill skortur á þjónustu ein-
kennir málefni fatlaðra, aldraðra
og annarra sem þurfa aðstoð.
Ljóst er að mikil eftirspurn er
eftir þjónustu sem er þess eðlis að
notandinn getur ákveðið hvar,
hvernig og hvenær hún skuli veitt
í stað þess að hann sætti sig við
það skipulag sem hannað er á
skrifstofum borgarbatterísins.
Fatlaðir með mikla þjónustuþörf
hafa verið á biðlista eftir húsnæði
vegna þess að búseta í tilteknu
húsnæði hefur virst eina leiðin til
þess að þeim bjóðist nauðsynleg
þjónusta. Þessi óheillaþróun hefur
þrýst á um að útbúið sé sérstakt
húsnæði þar sem þjónusta við ein-
staklinga fylgir eftir tilskildum
reglum. Þetta kerfi krefst mikillar
uppbyggingar, er svifaseint og
mjög kostnaðarsamt og langir bið-
listar myndast. Það sama á við um
þjónustu á heimilum. Reykjavík-
urborg hefur ekki verið í stakk
búin til að mæta þeirri þörf af
nægilega mikilli skilvirkni, biðlist-
ar eru langir og notendur sem
vilja búa í eigin hús-
næði en engu að síð-
ur með þörf fyrir
þjónustu geta ekki
treyst því að borgin
stígi inn þrátt fyrir
mikla þörf. Dæmi
eru um að fólk hafi
þurft að bíða mán-
uðum saman eftir
stuðningsþjónustu
heim.
Burt með
biðlistana
Ávísanakerfi eins
og notað er í leikskólum borg-
arinnar þar sem fé fylgir barni
hefur reynst vel. Fé fylgir þannig
barni til þess skóla sem foreldrar
velja. Slíkt kerfi þar sem fé fylgir
þeim sem þurfa á þjónustu að
halda er gott fyrirkomulag. Þann-
ig geta notendur ákveðið sjálfir
hvert skuli leita og velja þá þjón-
ustuaðila sem þeir telja að sinni
best þörfum þeirra. Þannig má
einnig koma í veg fyrir að fólk
sitji fast á biðlistum eftir þjón-
ustu. Reyndar hefur þetta verið
notað í Reykjavík í ákveðnum til-
vikum en umsókn að slíku er ekki
aðgengileg né gilda um hana sér-
stakar reglur, þetta er því frekar
undantekning en hitt. Um leið og
ávísanakerfi er innleitt þarf ekki
lengur að bíða eftir því að um-
setnar stofnanir borgarinnar geti
séð um viðkomandi heldur má
leita til annarra þjónustuaðila
sem hafa áhuga á því að sinna
fólki á þeirra eigin forsendum.
Þeir aðilar sem sinna slíkri þjón-
ustu geta boðið fólki upp á fjöl-
breyttari þjónustu og veitt not-
endum meira val.
Aukum skilvirkni
þjónustunnar
Sumir trúa því að einkarekstur
sé af hinu illa því að aðilar vilji
græða í viðskiptum. Þeir trúa því
að aðeins hið opinbera geti veitt
góða þjónustu. Slíkar hugmyndir
eiga ekki við rök að styðjast og
nauðsynlegt er að láta þær ekki
koma í veg fyrir eðlilega framþró-
un. Stór hluti heilbrigðisþjónust-
unnar á Íslandi er rekinn af einka-
aðilum. Víða hefur gengið vel í
þeim efnum. Þrátt fyrir linnu-
lausan hræðsluáróður gegn því að
einkaaðilar taki að sér slíkan
rekstur er athyglisvert að síðustu
ríkisstjórn þótti engin ástæða til
að draga úr því fyrirkomulagi. Í
Svíþjóð hefur ávísunarkerfi reynst
vel. Nú þrýsta hagsmunasamtök á
um breytingar. Breytingar sem
hafa í för með sér að lögð sé
áhersla á sjálfsákvörðunarrétt
fólks, ekki sé lögð áhersla á hópa-
lausnir, dregið sé úr stofn-
anahugsun og miðstýringu. Lausn-
irnar eru til og hafa verið notaðar
með góðum árangri.
Meirihlutinn í Reykjavík sýnir
hins vegar enga tilburði til að
gera nauðsynlegar breytingar og
virðist hræddur, hræddur við að
breyta, hræddur við að útfæra
þjónustu á annan hátt til að auka
skilvirkni. Mjög nauðsynlegt er að
fá þeirri afstöðu breytt. Hlusta
þarf á kröfur notenda, gera breyt-
ingar svo hægt sé að koma til
móts við þær og tryggja betri
þjónustu í Reykjavík hratt og
örugglega.
Fé fylgi þörf – einnig
til aldraðra og fatlaðra
Eftir Áslaugu
Maríu
Friðriksdóttur
»Mikill skortur á
þjónustu einkennir
málefni fatlaðra,
aldraðra og annarra
sem þurfa aðstoð.
Áslaug María
Friðriksdóttir
Höfundur er borgarfulltrúi
Sjálfstæðisflokksins í Reykjavík.