Morgunblaðið - 21.11.2013, Blaðsíða 24

24 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 21. NÓVEMBER 2013
Áskrifendur Morgunblaðsins eru sjálfkrafa meðlimir í Moggaklúbbnum og njóta ýmissa fríðinda og tilboða.
Hægt er að fylgjast með hvað er í boði hverju sinni á moggaklubburinn.is og fá tilboðin send í tölvupósti með því að skrá sig á póstlistann.
Hafðu samband í síma 569 1100 eða askrift@mbl.is hafi Moggaklúbbskortið ekki borist þér.
Gildir sunnudaga til fimmtudaga.
Munið að framvísa Moggaklúbbskortinu.
Borðapantanir í síma 445 9500
2 FYRIR 1 AF MATSEÐLI
Á VEITINGASTAÐNUM
MADONNA TIL 1. DES.
FÁÐU ÞÉR ÁSKRIFT Á
EÐA Í SÍMA
Ákafi Sigurðar
Inga Jóhannssonar
sjávarútvegsráðherra
í að láta undan hót-
unum ESB í makríl-
deilunni hlýtur að
vekja ugg meðal
ESB-andstæðinga.
Píslarganga hans í
síðustu viku til Bruss-
el minnir orðið á hlið-
stæðar ferðir þáver-
andi sjávarútvegsráðherra sumarið
2012, þegar allt kapp var lagt á að
ná „samningum“ við ESB um mak-
ríl. En það var ein forsenda þess að
hægt væri að ljúka aðlögunarsamn-
ingum við ESB.
Að kyssa á vöndinn
Ég minnist umræðunnar frá því
fyrir rúmu ári þegar stjórnvöld
voru að bogna fyrir hótunum ESB í
makrílnum. Þá höfðu framsókn-
armenn á þingi stór orð um svik og
undirlægjuhátt ríkisstjórnar Jó-
hönnu og Steingríms gangvart
ESB. Ég sem ráðherra taldi lág-
marks hlutdeild okkar vera milli 16
og 17% af heildarveiði úr makríl-
stofninum. Tók ég þar mið af
magni og útbreiðslu makríls í ís-
lenskri lögsögu.
Að „þiggja“ nú frá ESB um
11,9% hlutdeild í makríl er um 30%
lækkun frá því sem nú er.
„Já við getum sagt að ekki sé
lengur gjá milli ESB og Íslands“
segir ráðherra í viðtali við Mbl. sl.
laugardag. ESB hefur þó ekki
dregið til baka samþykktir sínar og
hótanir um víðtækar viðskipta- og
refsiaðgerðir gegn Íslendingum.
Þeim vendi er áfram veifað.
Það býður enginn öðrum
Staðreyndin er sú að öll strand-
ríkin, sem hlut eiga að máli, eru
jafn rétthá og bera sömu skyldur.
Öllum ber að ná samningum en það
gerist ekki á þann hátt að einn
bjóði öðrum. Samt talar ráðherrann
um gott tilboð ESB:
„Ég met það svo að annarsvegar
þurfi Evrópusambandið að ná sam-
komulagi við Noreg og hinsvegar
þurfi Evrópusambandið og Nor-
egur að ná samkomulagi við Fær-
eyjar.“
Það er alveg ótrúlegur und-
irlægjuháttur í þessum orðum.
Þarna er gengist undir það að ESB
deili og drottni eins og lögregluvald
og aðrir beygi sig undir það. Með
sama hætti gætu Íslendingar sagt
við bjóðum ESB 20%.
Evrópusambandið hefur þegar
sett viðskipta- og löndunarbann á
Færeyinga vegna veiða þeirra á
síld í eigin lögsögu. Lögregluríkið
ESB vill deila og drottna yfir fisk-
veiðum á Norðurhöfum og sjáv-
arútvegsráðherra Íslands virðist í
auðmýkt taka við því sem að hon-
um er rétt.
Framseljanlegur kvóti
á makríl er rán
Ákafi sjávarútvegsráðherra í að
kvótasetja makríl er hluti af sama
meiði. Ekki er hægt að kvótasetja
deilistofn, fisktegund sem flakkar
um úthöfin og gengur milli lögsögu
ríkja án þess að um hann hafi verið
samið. Þetta veit ráðherrann og því
er lagt ofurkapp á að ganga að til-
boðum ESB eins og
það eigi að stjórna
ferð.
Makríllin er í afar
örri útbreiðslu og eng-
inn veit í raun hversu
stór stofninn er, en er
þó miklu stærri en áð-
ur var talið. Hitastig
sjávar breytist ört og
vistkerfið einnig. Það
liggur því ekkert á.
Veiðinni er nú stýrt
á allar gerðir báta
Um leið og ég gaf út reglugerð
um að allur makríll yrði veiddur til
manneldis lagði ég áherslu á að
flotinn, frá smábátum, færabátum,
ísfisktogurum og frystitogurum til
stærri vinnsluskipa fengju hlutdeild
í veiðunum. En nánast allur mak-
ríllinn hefur verið veiddur í ís-
lenskri lögsögu. Síðustu árin hefur
hann gengið á grunnslóð hringinn í
kringum landið. Í yfirlýsingu sem
ég gaf í upphafi við ákvörðun veiði-
heimilda á skip og útgerðir var
kveðið skýrt á um að sú úthlutun
skapaði ekki sérstakan rétt til
framtíðaraflaheimilda. Í því frum-
varpi sem ég lagði fram um fisk-
veiðistjórn var kveðið á um sér-
stakar reglur við skiptingu
veiðiheimilda úr nýjum veiðistofn-
um eins og makríl. Heimild til sér-
stakrar gjaldtöku fyrir veiðileyfi í
makríl var og er því miður ekki til
staðar.
Áform sjávarútvegsráðherra nú
um framseljanlegan kvóta á makríl
ganga þvert á þá stefnu sem ég
markaði í upphafi við stjórnun
makrílveiðanna, sem hefur reynst
farsæl og eftirmaður minn fylgdi.
Veiðar og vinnsla í örri þróun
Makrílveiðarnar og meðhöndlun
aflans hefur verið að þróast mjög
ört á síðstu 2-3 árum. Fyrst fór afl-
inn nánast allur til bræðslu, en fer
nú til manneldis. Sérstök kælitækni
og vinnsla er að þróast með hertum
kröfum og til að hámarka verðmæti
aflans. Makrílveiðarnar hafa skapað
mikið líf og fjölbreytni í sjáv-
arbyggðum vítt og breitt um land.
Vinnsluhús sem áður stóðu tóm yfir
sumartímann hafa fengið líf á ný.
Fjöldi skólafólks hefur fengið sum-
aratvinnu í heimabæjum við vinnslu
makríls.
Framseljanlegur kvóti á mak-
ríl – afturhvarf til fortíðar
Með framseljanlegum kvóta á
makríl er verið að bremsa af þessa
jákvæðu þróun undanfarin ár.
Framseljanlegur kvóti á makríl
mun fyrst og fremst gefa örfáum
fjársterkum útgerðum tækifæri til
að sópa til sín veðiheimildunum á
örfá verksmiðjuskip. Ég þekki
hinsvegar vel þann þrýsting sem
sjávarútvegsráðherra er þar að
bogna fyrir núna. Ég skora á Sig-
urð Inga Jóhannsson sjávarútvegs-
ráðherra að standa með þjóðinni,
standa með sjávarbyggðunum,
standa með einyrkjaútgerðinni,
standa með fjölþættum veiðum og
vinnslu á makríl. Að bogna fyrir
hótunum ESB og síðan setja mak-
rílinn í framseljanlegan kvóta er
eins og stórt rán gagnvart þjóðinni
og sjávarbyggðum vítt og breitt um
landið.
Makríllinn
og píslargangan
Eftir Jón
Bjarnason
Jón Bjarnason
» Lögregluríkið ESB
vill deila og drottna
yfir fiskveiðum á Norð-
urhöfum og sjávarút-
vegsráðherra Íslands
virðist í auðmýkt taka
við því sem að honum er
rétt.
Höfundur er fyrrverandi
sjávarútvegsráðherra.
Það sem af er skóla-
ári hafa margir for-
eldrar hringt í ráð-
gjafasíma Heimilis og
skóla og fengið leið-
sögn og hollráð er
varða uppeldis- og
skólamál. Meðal al-
gengra fyrirspurna til
okkar eru tilkynningar
um einelti, sam-
skiptaörðugleikar við kennara og
skólastjórnendur og vangaveltur um
netöryggi, aðbúnað og lögboðin rétt-
indi nemenda svo dæmi séu tekin.
Þeir foreldrar sem hringja eru oft og
tíðum búnir að vinna lengi í málum
barna sinna án úrlausnar. Búið er að
leita til kennara, skólastjórnenda
eða annarra sem málið varðar og
engin lausn í sjónmáli.
Hvað er til ráða?
Ráðgjafar samtakanna hlýða á
það sem gerst hefur og gefa ráðlegg-
ingar um næstu skref með velferð
barnsins að leiðarljósi. Lögð er
áhersla á að leysa málið sem næst
rótum þess, í nánasta umhverfi
barnsins, áður en því er vísað til að-
ila á borð við fræðsluyfirvöld við-
komandi sveitarfélags eða fagráð
eineltismála í grunnskólum. Mik-
ilvægi þess að allir þeir sem koma að
uppeldi barna séu vel upplýstir um
ýmsar hættur sem að þeim steðja og
eigi í góðum samskiptum sín á milli
kemur sífellt betur í ljós. Sé kergja
til staðar í samskiptum foreldra og
skólafólks eða ef viðhorf til alvar-
legra mála á borð við einelti ein-
kennast af vanþekkingu getur það
hamlað því að þeim sé komið í réttan
farveg og þá stofnað velferð barna
og ungmenna í hættu.
Verkfærakista foreldra
Tekið var mið af þeim málum sem
foreldrar bera upp í ráðgjafar-
símtölum við skipulagningu For-
eldradags Heimilis og skóla en hann
verður haldinn í þriðja sinn í
Hjálmakletti – Menntaskóla Borg-
arfjarðar í Borgarnesi föstudaginn
22. nóvember nk. Okkar von er sú að
sem flestir foreldrar muni geta nýtt
sér þá fræðslu sem þar verður í boði.
Þrátt fyrir að skólar og aðrar upp-
eldisstofnanir beri vissulega mikla
ábyrgð og hafi skyldur gagnvart
börnum þá bera foreldrar höfuð-
ábyrgð á börnum sínum. Þá er rétt
að benda á að þeim fylgir 18 ára
ábyrgð og gríðarlega mikilvægt er
að slaka ekki á taumnum þegar
börnin fara í framhaldsskóla. Þvert
á móti er full ástæða til að vera vel á
verði þegar að þeim tímamótum
kemur. En foreldrar fá ekki full-
komna foreldrahæfni í sængurgjöf
með barninu. Ef foreldrar ætla að
vernda börn sín fyrir hættum og
slæmum áhrifum og sinna uppeldinu
af kostgæfni er nauðsynlegt að vera
vel upplýstur og nýta sér þau tæki
og tól sem bjóðast. Tölum saman og
hlustum á börnin okkar.
Er barnið þitt í vanda?
Hvert geta foreldrar leitað?
Eftir Sólveigu
Karlsdóttur og
Björn Rúnar Eg-
ilsson
»Ráðgjafar samtak-
anna hlýða á það
sem gerst hefur og gefa
ráðleggingar um næstu
skref með velferð barns-
ins að leiðarljósi.
Sólveig
Karlsdóttir
Höfundar eru verkefnastjórar hjá
Heimili og skóla og SAFT.
Björn Rúnar
Egilsson
- með morgunkaffinu