Morgunblaðið - 21.11.2013, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 21. NÓVEMBER 2013
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Iðulega er rættum hve Alþinginjóti lítils
trausts og er þá
vitnað til skoð-
anakannana. Með
Alþingi er samt ekki
endilega átt við „fyr-
irbærið“ Alþingi
heldur líklega fremur efsta lag
hinnar skipulögðu stjórnmálabar-
áttu, sem þar situr hverju sinni.
Það eru stjórnmálamenn samtím-
ans sem njóta svo takmarkaðs
trausts, ef marka má mælingar.
Mælingar á því trausti sem
Bandaríkjamenn segjast bera til
síns þingheims eru síst gæfulegri
en hinar íslensku. Um þessar
mundir, eftir nokkrar ógöngur
Obama forseta við að koma á
breyttri skipan í heilbrigðis-
málum, nýtur hann ekki trausts
nema um 40 prósenta landa sinna.
En þótt slíkt fylgi forseta þyki
ekki gott þar vestra er það samt
myndarlegt mjög sé það borið
saman við það litla traust sem er á
Bandaríkjaþingi. En hvorki
Bandaríkjamenn né Íslendingar
eru að senda þau skilaboð að þjóð-
þingin mættu sigla sinn sjó fyrir
þeim.
Þrátt fyrir mælingarnar eru
stofnanirnar sem slíkar örugglega
í hávegum hafðar, sem lykilþáttur
lýðræðislegrar stjórnskipunar.
Mælingarnar segja einfaldlega að
þeir sem skipi löggjafarþingin á
mælingarstundinni séu flestir
fjarri því að rísa undir þeim kröf-
um sem landsmenn gera til við-
komandi stofnana, svo þýðing-
armiklar og virðulegar sem þær
eru. En þá má spyrja um, hverjar
séu helstu ástæður þess að þing-
mennirnir fái svo illa útreið. Lík-
legasta skýringin gæti verið sú að
tölurnar endurspegli almenna
óánægju fólks með sinn hag um
þessar mundir. Almenningur hef-
ur jú átt síðasta orðið um hverjir
skuli skipa þingbekkina og
skammt er frá kosningum. Hann
getur því kennt sjálfum sér um,
ekki satt? Að hluta til, en ekki að
öllu leyti. Það er stillt upp fyrir
hann kostum og hver kjósandi tel-
ur sig vafalítið hafa valið skásta
kostinn af þeim sem stóðu til boða.
Og kjósandanum er vorkunn. Skil
stjórnmálanna eru óljósari en áður
var.
Hugsjónir eiga ekki upp á pall-
borðið og viðri frambjóðendur
eitthvað þvílíkt eru stimplarnir
ekki langt undan. Þeir, sem ekki
fylgja ekki hinni almennu, al-
mennt orðuðu stefnu almennra
stjórnmálaflokka og helst þeirra
sem almennastir eru innan þeirra,
sjá fljótt glitta í öfgastimpilinn. Og
raunar þá oftast þann til hægri.
Stjórnmálafræðingar og frétta-
skýrendur eru ekki fundvísir á
öfgastimpilinn til vinstri. Um
kandidata fyrir þann stimpil er
gjarnan sagt að þar fari fólk með
„óvenju ríka réttlætiskennd“.
Nú þykir fínast að
í stjórnmálaumræðu
geti menn ekki áttað
sig á hvaðan hver
komi, nema það sé
beinlínis tekið fram.
Í hinni „lausnamið-
uðu“ umræðu eru
skilin æði mjó. Og
þar sem átakalínur gætu verið
skýrari er reynt til þrautar að
pakka málum inn með þeim hætti
að helst sé ekki færi á því að finna
ágreininginn. Enda sé það að
auki hvorki faglegt né viðeigandi.
Í stórmáli eins og um aðild eða
ekki aðild að Evrópusambandinu
segjast sumir vilja „ljúka samn-
ingaviðræðunum“ og „kíkja svo í
pakkann“. Þannig tala jafnvel
menn, sem þess á milli vilja láta
taka sig alvarlega. Þegar bent er
á að í þau fjögur ár sem meintar
samningaviðræður höfðu staðið
hafi ekki verið samið um eitt eða
neitt þá vilja þeir ekki ræða það.
Þó ætti forsenda þess að vilja
ljúka „samningaviðræðum“ að
vera umfram allt annað að slíkar
samningaviðræður hafi átt sér
stað. Eða hvað?
Annað dæmi er nýlegt og snýr
að Reykjavíkurflugvelli. Í stjórn-
arsáttmála nýrrar ríkisstjórnar
var sagt að hún vildi að flugvöll-
urinn yrði áfram í Reykjavík. Allt
venjulegt fólk skildi þetta svo að
ákveðið hefði verið að bægja
burtu bábiljunni um flugvöllinn.
Ella hefði verið ástæðulaust að
taka þetta fram. Og þetta ákvæði
var að auki fagnaðarefni því það
virtist eitt af því fáa handfasta í
stjórnarsáttmálanum. Það var
ekki fyrr en talsmaður á skipu-
lagssviði borgarinnar sagði í út-
varpi að þetta þýddi allt annað en
orðanna hljóðan sem eitthvað
benti til að ráðherrarnir tilvon-
andi hefðu verið með lygara-
merki fyrir aftan bak, þegar þeir
samþykktu fyrrgreinda yfirlýs-
ingu.
Nú segja sömu stjórnmála-
menn að „þeir ætli að leita“ að
nýju flugvallarstæði í Reykjavík.
Hvernig mun sú leit fara fram?
Verður byrjað að skoða hvort Ör-
firisey komi til greina? Ef ekki þá
Austurvöllur? Ef ekki þá Elliða-
árdalur? Ef ekki þá Grafarvog-
urinn? Ef ekki þá Breiðholtið?
Eða þýðir yfirlýsingin um að
hefja „leit“ að nýju flugvallar-
stæði innan höfuðborgarinnar
eingöngu að aftur eigi að skoða
flugvallarstæði í framhaldi af
fangelsisendanum á Hólmsheiði?
Þarf að ná í fyrrverandi ráðherra
á vegum Jóhönnu og Steingríms
til að standa fyrir hinni meintu
„leit,“ sem séð verður til að
standi fram yfir kosningar næsta
vor?
Getur verið að stjórnmálaleg
framkoma af þessu tagi sé til
þess fallin að sífellt fleiri þyki lít-
ið til stjórnmálamanna koma?
Það skyldi þó ekki vera.
Ef leit að nýju flug-
vallarstæði innan
borgarmarkanna
lukkast ekki, verður
þá farið í eftirleit?}
Er rétt að „hefja leit“ að
skýringu á litlu trausti?
S
vona máli er ekki hægt að sópa
undir teppi í sögunni. Hún leiðir
að lokum allt í ljós …“ sagði Össur
Skarphéðinsson nýlega í viðtali og
var þar að ræða um landsdóms-
málið og alræmda frammistöðu Samfylking-
arinnar í því mjög svo ógeðfellda máli. Össur
fjallar svo ítarlega um landsdómsmálið í nýrri
bók sinni, Ári drekans, sem hann skrifar í
dagbókarformi um atburði ársins 2012.
Samfylkingin hefur ekki enn gert upp
landsdómsmálið heldur sveipar það þögn í
von um að það gleymist. Össur er því með
bók sinni að minna á það óþægilega. Og hver
vill svosem muna það að hafa stutt af krafti
réttarhöld gegn pólitískum andstæðingi sín-
um? Menn þurfa ekki að kunna mikið í sagn-
fræði til að vita að þeir sem gert hafa sig seka
um slíkt hafa venjulega fengið harðan dóm í sögunni.
Á einum stað í athyglisverðri bók sinni segir Össur að
Ögmundur Jónasson segist ekki sjá jafnmikið eftir
neinu á sínum pólitíska ferli og að hafa stutt landsdóm
yfir Geir H. Haarde. Össur bætir við: „Ögmundur segist
ekki geta lifað með sjálfum sér nema hreinsa samvisku
sína.“
Þarna er lýst einlægri iðrun, enda studdi Ögmundur
síðan tillögu um að ákæran á hendur Geir yrði aftur-
kölluð. Varð hann þar maður að meiri. En hvar er iðrun
þeirra samfylkingarmanna sem studdu ákæru á hendur
Geir H. Haarde og börðust hatrammlega gegn því að
ákæran á hendur honum væri afturkölluð
og hótuðu meira að segja stjórnarslitum,
svo mikil var heift þeirra? Sögur herma að
þetta sama fólk sé fullt pirrings út í Össur
fyrir að rifja málið upp. Auðvitað finnst því
ekki notalegt að standa nú frammi fyrir al-
þjóð smátt og ærulaust eftir að Össur hefur
sagt söguna eins og hún raunverulega var.
En væri þessu fólki ekki nær að skammast
sín rækilega?
Landsdómsmálið er saga af pólitískum
hefndarleiðangri ákveðins hóps innan Sam-
fylkingarinnar og Vinstri-grænna. Þetta
mál mun ævinlega vera blettur á pólitískum
ferli formanna þeirra flokka sem þar komu
við sögu, Jóhönnu Sigurðardóttur og Stein-
gríms J. Sigfússonar. Þau sáu ekki ástæðu
til annars en að taka þátt í mannfórn til að
tryggja áframhaldandi stjórnarsamstarf. Sjálfsagt litu
þau svo á að þar væri um að ræða óþægilegan en mjög
svo nauðsynlegan fórnarkostnað. Það er hlálegt að rík-
isstjórn sem vann á þennan hátt hafi svo kallað sig vel-
ferðarstjórn.
Margt er skemmtilegt í hinni nýju bók Össurar en
þeir kaflar í bók hans sem snúa að landsdómsmálinu
sýna pólitíkina í sinni ógeðfelldustu mynd. Um leið er
rétt að muna að til voru menn sem neituðu að taka þátt í
þessum ljóta pólitíska leik og stóðu í lappirnar. Því mið-
ur voru þeir einstaklingar ekki margir, en þeir voru þó
samt þarna. Sem er örlítil huggun. kolbrun@mbl.is
Kolbrún
Bergþórsdóttir
Pistill
Dómur sögunnar
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjórar:
Davíð Oddsson Haraldur Johannessen
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Útgefandi:
Óskar Magnússon
Færsla frídaga vekur
blendin viðbrögð
BAKSVIÐ
Björn Jóhann Björnsson
bjb@mbl.is
Fyrir Alþingi liggur núfrumvarp um færslu frí-daga að helgum, sem kall-ar á breytingar á lögum
um 40 stunda vinnuviku (nr. 88/1971)
og lögum um 1. maí (nr. 39/1966).
Frumvarpið var lagt fram á síðasta
þingi og gekk þá til velferð-
arnefndar. Málið hefur verið tekið
upp að nýju af þingmönnum Bjartr-
ar framtíðar og fyrsti flutnings-
maður er Róbert Marshall.
Velferðarnefnd hefur málið til
meðferðar og hafa nokkrar umsagn-
ir borist frá aðilum vinnumarkaðar-
ins. Af þeim má ráða að viðbrögðin
eru blendin. Yfirleitt eru þau þó já-
kvæð að því leyti að færa staka frí-
daga að helgum, en bent er á að
frumvarpið feli í sér fjölgun frídaga
með tilheyrandi hækkun launa-
kostnaðar. Einnig eru misjafnar
skoðanir á því hvort færa eigi til 1.
maí, baráttudag verkalýðsins, og
hafa hann ætíð sem frídag fyrsta
mánudag í maí, eins og lagt er til í
frumvarpinu. Þá er frumvarpinu
ætlað að tryggja að þegar lögboðnu
frídagana jóladag, annan í jólum, ný-
ársdag og 17. júní ber upp á helgi þá
séu veittir almennir frídagar í þeirra
stað næsta virkan dag á eftir.
Aukinn launakostnaður
Innsendar umsagnir eru sem
fyrr segir mismunandi. Þannig
leggjast Starfsgreinasambandið og
Samband íslenskra sveitarfélaga
gegn því, sem og Landssamband
eldri borgara. Þá gera Samtök at-
vinnulífsins (SA) og Viðskiptaráð at-
hugasemdir við að frumvarpið feli í
sér fjölgun sérstakra frídaga, eða úr
11,2 í 12,7 á ári, sem gerir 4,85%
greiddra daga og fæli í sér 0,53%
hækkun launakostnaðar. Benda SA
á að frídagar í Evrópu séu óvíða
fleiri en hér á landi, eins og sést hér
til hliðar. Að öðru leyti eru samtökin
jákvæð gagnvart færslu stakra frí-
daga eins og sumardagsins fyrsta og
uppstigningardags.
Athygli vekur að Samiðn, sam-
band iðnfélaga, er nokkuð jákvætt í
sinni umsögn og einnig Guðmundur
Gunnarsson, fv. formaður Rafiðn-
aðarsambandsins. BSRB gerir ekki
athugasemdir við frumvarpið, að
öðru leyti en því sem snýr að færslu
1. maí. Leggst BSRB gegn henni.
ASÍ er með umsögn um frum-
varpið í vinnslu en Gylfi Arnbjörns-
son, forseti sambandsins, segir við
Morgunblaðið að það sé ekki mál Al-
þingis að gera breytingar á samn-
ingsbundnum frídögum, það sé verk-
efni aðila vinnumarkaðarins í
kjarasamningum. Gylfi segir til-
færslu frídaga ekki hafa komið upp á
borðið í samningaviðræðum að þessu
sinni. Finna þurfi sameiginlega fleti
á málinu í kjarasamningum frekar
en að „skylmast gegnum Alþingi.“
Má ekki fjölga frídögum
Þorsteinn Víglundsson, fram-
kvæmdastjóri SA, segir staka frí-
daga lengi hafa verið áhyggjuefni
fyrir atvinnulífið, einkum að vori til.
Full ástæða sé til að kanna hvort
ekki megi finna hentugra fyr-
irkomulag. Frídögum megi hins veg-
ar ekki fjölga.
„Eitt er að færa staka frídaga
að helgi, en annað er að veita viðbót-
arfrídaga þegar lögbundna frídaga
ber upp á helgi. Við erum nú þegar
með mikinn fjölda viðbótarfrídaga,
samanborið við nárannalönd okkar.
Það hefur í för sér aukinn launa-
kostnað og minni framleiðni í þjóð-
félagi, sem við viljum ekki sjá,“ segir
Þorsteinn, sem telur að hluta þessa
máls þurfi að ræða í kjarasamn-
ingum, annað snúist um lögboðna
frídaga.
Morgunblaðið/Styrmir Kári
Frídagar Skiptar skoðanir eru um það innan verkalýðshreyfingarinnar
hvort færa eigi til 1. maí og hafa hann fyrsta mánudag í maímánuði.
12,7
sérstakir frídagar á Íslandi, nái
frumvarpið í gegn á Alþingi.
14
frídagar á Spáni.
9
frídagar í Danmörku, Svíþjóð,
Finnlandi, Bretlandi og Póllandi.
8
frídagar í Noregi og Frakklandi.
6
frídagar í Hollandi og Rúmeníu.
Heimild: Samtök atvinnulífsins
‹ FRÍDAGAR Á ÁRI ›
»