Morgunblaðið - Sunnudagur - 12.01.2014, Qupperneq 42

*Fjármál heimilannaHakkarar komust nýlega yfir upplýsingar af tugum milljóna greiðslukorta í Bandaríkjunum
Engin logmnolla er í kringum
Hrönn Svansdóttur. Hún er fram-
kvæmdastjóri CrossFit Reykjavík
og þjálfari en hefur einnig hæfieika
á söngsviðinu og ætlar að gefa út
sólódisk með vorinu
Hvað eruð þið mörg í
heimili?
Við erum fjögur: Ég, Ívar Ísak
maðurinn minn, Davíð strákurinn
okkar sem er 9 ára og varðkisan
okkar hún Ilmur. Öll stundum við
CrossFit en Davíð er líka í fót-
bolta og Ilmur er aðallega í teygju-
æfingum.
Hvað áttu alltaf til í
ísskápnum
Epli eru efst á blaði hjá mér. Egg er
nauðsynlegt að eiga enda næring-
arrík, fljótleg að elda, hægt að
sjóða, steikja, hræra, baka og jafn-
vel drekka.
Hvað fer fjölskyldan með í
mat og hreinlætisvörur á
viku?
Ætli 15- 20 þúsund sé ekki nærri
lagi.
Hvar kaupirðu helst inn?
Krónan og Víðir henta mér vel
þegar ég fer að kaupa inn, verð þó
að viðurkenna að N1 verður oft
fyrir valinu þegar grípa þarf eitt-
hvað á leiðinni heim.
Hvað freistar helst í
matvörubúðinni?
Dökkt Lindh súkkulaði með sjáv-
arsalti, rjóma og möndlusmjöri.
Hvernig sparar þú í
heimilishaldinu?
Get ekki sagt að ég hugsi mikið um
sparnað þegar kemur að heim-
ilishaldinu en ég lærði fljótt að vera
ekki að kaupa eitthvað til að eiga
það til í ef ég þyrfti á því að halda,
það fór allt útrunnið í ruslið. Ég hef
eina góða reglu: ekki kaupa það ef
þú ætlar ekki að borða það. Það
hjálpar manni bæði að spara og líka
við þyngdarstjórnun, því fólk sem
ætlar ekki að borða óhollt á heldur
ekki að kaupa óhollt.
Hvað vantar helst á
heimilið?
Mrs. Doubtfire, ekki spurning.
Eyðir þú í sparnað?
Ég legg fyrir en er líka dugleg að
eyða því ef það hentar mér.
Skothelt sparnaðarráð?
Ekki eyða því sem ekki er til. Það
er dýrt að skulda. Það er líka gott
að tileinka sér nægjusemi.
HRÖNN SVANSDÓTTIR, CROSSFIT-KEMPA
Dugleg bæði að
spara og eyða
„Ekki kaupa það ef þú ætlar ekki að borða það,“ segir Hrönn Svansdóttir.
Morgunblaðið/Golli
Flest dreymir okkur um að kaupa
alls konar hluti. Ó, hve gaman
væri að eiga stærra sjónvarp, flott-
ari bíl, nú eða veglegt armbandsúr,
perlur og skart, og kannski loðfeld
fyrir vet-
urinn. Eða
kannski er
kominn tími
á ferðalag á
framandi
slóðir, nú
eða nýtt
sófasett í
stofuna?
Og hvað
með litlu
draumana?
Það vantar
jú ný rúm-
föt, nýjar buxur og spennandi
tölvuleikur er alveg að fara að
koma út.
Ágætt er að skrifa niður á blað,
eða í tölvuskjal, það sem hugurinn
girnist og heimilið vantar. Óska-
listinn getur verið gott tæki til að
forgangsraða og um leið til að
skipuleggja hversu miklu þarf að
safna fyrir hverju.
Markmiðin verða með þessu
skýrari og útgjöldin markvissari.
Svo gefst líka með óskalistanum
tækifæri til að skoða vel hvað
maður raunverulega þarf og vill,
því sumir draumar eru óttaleg vit-
leysa við nánari skoðun.
púkinn
Aura-
Gerðu
óskalistaS
em betur fer virðist sem
greiðslukortasvik séu enn
fátíð á Íslandi. Aðrar þjóðir
eru ekki svo heppnar og
berast reglulega fréttir af alls kyns
svindli, svikum og gagnastuldi þar
sem afleiðingarnar eru bæði ami og
tjón fyrir korthafa. Nú síðast í des-
ember komust útsmognir hakkarar
yfir lykilgögn af tugum milljóna
greiðslukorta með því að brjótast
inn í greiðslukerfi Target-
verslunarkeðjunnar í Bandaríkj-
unum.
Gildrurnar leynast víða og betra
að temja sér fyrr en síðar ákveðnar
öryggisreglur um notkun greiðslu-
kortsins.
Grunnatriðin skipta máli
Fyrst ber að nefna að taka alvar-
lega þær leiðbeiningar sem bankar
og greiðslukortafyrirtæki gefa. Fara
þarf með greiðslukort eins og pen-
inga, halda PIN-númerinu vandlega
leyndu og alls ekki hafa númerið
skrifað niður á sama stað og kortið
er geymt. Ekki gleyma heldur að
skrifa rithandarsýnishorn aftan á
kortið um leið og þú færð það í
hendurnar.
Annar mikilvægur hluti af
ábyrgri og öruggri kortanotkun er
að fara vandlega yfir kreditkorta-
reikninginn og debetkortayfirlitið.
Að skoða færslurnar gefur ekki
bara ágæta sýn yfir útgjalda-
mynstur heimilisins heldur er aldrei
að vita nema þar leynist undarleg
færsla.
Skoða má reikninginn mán-
aðarlega þegar hann kemur í pósti
en enn betra er að vakta færslur
rafrænt frá viku til viku eða degi til
dags, t.d. gegnum snjallsímaforrit
sem mörg fjármálafyrirtæki bjóða
upp á. Þá er kortanotkunin ferskari
í minninu og auðveldara að þekkja
færslur sem geta stundum borið
undarleg nöfn.
Viðvörun með SMS
Bráðsniðugt öryggisráð er að fá
sjálfvirk SMS-skilaboð þegar kortið
er notað. Íslenskir kortanotendur
geta fengið meldingu í símann þeg-
ar kortið þeirra er notað í netvið-
skiptum eða símgreiðslu. Sést þá
um leið ef eitthvað vafasamt er í
gangi.
Ef kort týnist eða er stolið er
mikilvægt að láta banka eða
greiðslukortafyrirtæki vita sem
fyrst. Sama gildir ef vart verður við
undarlegar kortafærslur. Hringja
má í þjónustuver á vinnutíma eða
neyðarnúmer á öðrum tímum dags.
Enginn þarf að vera feiminn við að
hringja í neyðarsíma kortafyrir-
tækjanna um miðja nótt í tilvikum
sem þessum.
Skynsamlegt er að farga greiðslu-
kortayfirlitum með pappírstætara
og sömuleiðis öllum öðrum gögnum
sem kunna að geyma greiðslukorta-
númerið. Ef þessi gögn fara beint í
ruslið er ekki útilokað að upplýsing-
arnar sem á þeim er að finna geti
ratað í rangar hendur. Það ætti líka
að vera regla að taka alltaf allar
kortakvittanir og henda þeim sömu-
leiðis á öruggan hátt.
Þegar kortið er notað verður svo
að nota almenna skynsemi: ekki
leyfa öðrum að sjá þegar PIN-
númerið er slegið inn úti í búð og
athuga hvort mögulega hefur verið
átt við hraðbanka ef taka þarf út
pening.
Á netinu er skynsamlegt að
versla aðeins við þekkta og trausta
söluaðila og senda ekki greiðslu-
kortaupplýsingar yfir þráðlaus net
sem opin eru almenningi. Alls ekki
má setja kortaupplýsingar á vefsíð-
ur nema slóðin byrji á https:// (en
ekki bara http://) en þá er tengingin
við vefsíðuna með dulkóðunarvörn
sem verndar gögnin.
Sumir ganga svo langt að mæla
með því að nudda eða skrapa líka
burt þriggja stafa auðkenniskóðann
aftan á kortinu. Er það gert til þess
að seljendur og þjónustufólk sem
handleikur kortið geti ekki afritað
eða lagt á minnið upplýsingarnar á
kortinu og/eða á greiðslustrimlinum
til að nota í netverslunum.
DÆMIN SANNA AÐ HÆTTURNAR LEYNAST VÍÐA
Er kortið öruggt?
RÉTT ER AÐ FYLGJA NOKKRUM EINFÖLDUM REGLUM VIÐ NOTKUN GREIÐSLUKORTA.
GETUR VALDIÐ FJÁRHAGSTJÓNI OG AMA EF ÓPRÚTTNIR AÐILAR KOMAST YFIR KORTAUPPLÝSINGAR
Ásgeir Ingvarsson ai@mbl.is
Að ýmsu þarf að huga til að forðast kortasvindl. Mynd úr safni.
Morgunblaðið/Golli