Morgunblaðið - 18.02.2014, Blaðsíða 20

20 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 18. FEBRÚAR 2014
Í framhaldi af grein
minni um nám áfengis-
og vímuefnaráðgjafa
langar mig að útskýra
hvert hlutverk ráð-
gjafans er í meðferð-
inni. Ég hef mjög oft
mætt því viðhorfi að
með því að fara í 10
daga á Vog þá sótt-
hreinsist fólk bara
eins og heilinn á því
hafi verið settur í
gegnum heilaþvottavél. Jú, áfengis-
og vímuefnafíkn er heilasjúkdómur
en þetta er ekki alveg svona einfalt.
Ég skil að væntingar fólks séu
miklar, bæði sjúklingsins og að-
standenda hans. Oft hefur mikið
gengið á áður en fólk er tilbúið að
stíga þessi þungu skref að fara í
áfengismeðferð. Þá oft á tíðum á
bara að græja þetta og búið. Áfeng-
is- og vímuefnaráðgjafar starfa á
öllum stigum meðferðarinnar í sam-
vinnu við aðrar stéttir eins og
lækna, hjúkrunarfræðinga, sjúkra-
liða, sálfræðinga og félagsráðgjafa.
Í meðferðinni er unnið eftir ákveð-
inni hugmyndafræði sem hefur ver-
ið rannsökuð á vísindalegan hátt.
Notað er sérstakt greiningarkerfi
ameríska geðlækn-
isfélagsins DSM-IV til
að greina hvort við-
komandi sé með fíkni-
sjúkdóm. Á göngudeild
kemur fólk í viðtal og
hægt er að skima með
ákveðnum listum hvort
það séu vísbendingar
um áfengis- og vímu-
efnavanda. Endanleg
greining er gerð af
læknum á Vogi. Hlut-
verk ráðgjafans er að
komast að því með við-
komandi hvort áfengis-
og vímuefnafíkn sé vandamál og
hvað hann vilji gera ef svo er. Á
Vogi er unnið í svokölluðu meðferð-
arteymi, þar koma að meðferðinni
læknar, hjúkrunarfræðingar,
sjúkraliðar og áfengis- og vímuefna-
ráðgjafar. Hlutverk ráðgjafans er
að halda fyrirlestra um fíkni-
sjúkdóminn, halda utan um með-
ferðarhóp, taka sjúklinginn í viðtöl
og fylgjast með hvernig afeitrun
gengur. Á Vogi er lágmark 10 dag-
ar en sumir þurfa að vera lengur.
Afeitrun tekur mislangan tíma eftir
ástandi fólks og notkun vímugjafa. Í
fyrstu tekur ráðgjafinn á móti sjúk-
lingnum og hjálpar honum að kom-
ast inn í meðferðardagskrána. Fólk
er í mismunandi ásigkomulagi, and-
lega og líkamlega. Sumir eru mjög
veikir í byrjun og þurfa mikla að-
hlynningu hjúkrunarfólks. Hlutverk
ráðgjafans á Vogi er að hjálpa við-
komandi að átta sig á hvort hann sé
með þennan sjúkdóm, áfengis- og
vímuefnafíkn. Sjúklingurinn situr
þrjá fyrirlestra á dag sem fluttir
eru af læknum og ráðgjöfum, til
þess að átta sig á hvort hann sé á
réttum stað. Hvort áfengis- og
vímuefnafíkn sé aðalvandinn. Eins
stjórnar ráðgjafinn meðferðarhóp
þar sem áfram er unnið með svipuð
markmið. Fólk kemur á Vog af
ýmsum ástæðum. Það er ekki nóg
að makanum finnist maður vera
alkóhólisti, það hefur ákveðið vægi,
en sjúklingurinn þarf að sjá það
sjálfur og geta talað um sig sem
slíkan. Það er ekki sjálfgefið að fólk
sem hefur farið í meðferð áður geti
gert grein fyrir sér sem alkóhólisti.
Í þessu ferli erum við líka að kynn-
ast fólki, hverjar eru félagslegar að-
stæður þess. Á það heimili, er
drykkja heima, er lítill stuðningur,
er viðkomandi með tekjur, er við-
komandi með vinnu, í hvernig
tengslum er hann við fólkið sitt?
Ekki að það sé hlutverk ráðgjafans
að laga þetta heldur að hjálpa alkó-
hólistanum að átta sig á hvaða
stuðning hann hefur þegar út er
komið. Svo ef viðkomandi er á því
eftir þessa fræðslu og afeitrun að
hann sé með þennan sjúkdóm þá
þarf ráðgjafinn að hjálpa sjúklingn-
um að átta sig á hvað hann vill
gera. Vill hann hætta neyslu og
breyta um lífsstíl, vill hann fara í
eftirmeðferð og fræðast meira um
sjúkdóminn og leiðir til að öðlast
edrú líf? Vill hann bara taka afeitr-
un á Vogi og svo spreyta sig sjálf-
ur? Ef viðkomandi vill fara í eft-
irmeðferð þá geta verið ýmis
vandamál sem standa í vegi fyrir
því og þá þarf að ræða lausnir á því.
Allt þetta þarf að gera á 10 dögum
þar sem fólk kemur inn í miklu
ójafnvægi, oft er allt í klessu, fólk
veit ekki hvort hjónabandið muni
halda, hvort það haldi vinnunni,
missi ökuskírteinið, fái dóm og svo
framvegis. Það er oft búið að ganga
mjög nærri sér áður en það er
tilbúið að stíga þetta skref að fara
inn á Vog. Svo þarf það að velta því
fyrir sér hvort það sé með þennan
heilasjúkdóm sem mörgum finnst
ekki vera sjúkdómur heldur bara
aumingjaskapur. Svo hefur kannski
ekki runnið af fólki almennilega í
mörg ár og það er með allskyns frá-
hvarfseinkenni. Í þessu öllu saman
þarf fólk að nota heilann sinn sem
víbrar af álagi og streitu til þess að
taka stórar ákvarðanir um líf sitt.
Svo kemur inn í þetta vonleysi, van-
líðan, afneitun, óþolinmæði og dep-
urð. Þannig að í raun eru 10 dagar
mjög stuttur tími. Ef fólk fer í eft-
irmeðferð, þá eru það 28 dagar á
Staðarfelli eða Vík með stuðningi á
göngudeild í allt að ár eða göngu-
deildarmeðferð. Margir mega ekki
vera að þessu, eru búnir að sitja
alla fyrirlestrana. Þurfa að drífa sig
heim að gera og græja málin. Það
vill helst bara vera átta og hálfan
dag. Það tekur tíma að breyta lífi
sínu, venjum og viðhorfum. Það
gerist ekki bara á 10 dögum á Vogi
eða 28 dögum í eftirmeðferð. Heil-
inn þarf tíma til að jafna sig og geta
fólks til að vinna úr sínum málum
eykst eftir því sem viðkomandi er
lengur edrú og streituþröskuldur
fólks hækkar. Áfengis- og vímu-
efnaráðgjafinn lagar mann ekki en
hans hlutverk að beina fólki í réttan
farveg.
Hlutverk áfengis- og vímu-
efnaráðgjafans í meðferðinni
Eftir Huldu Mar-
gréti Eggertsdóttur » Oft hefur mikið
gengið á áður en fólk
er tilbúið að stíga þessi
þungu skref að fara í
áfengismeðferð.
Hulda Margrét
Eggertsdóttir
Höfundur er áfengis- og vímuefnaráð-
gjafi CAC hjá SÁÁ sjúkrastofnunum.
Það er greinilegt að
þjóðníðingurinn er
kominn til að vera í
kirkjuráði og stjórnar
fólki þar. Búið er að
ákveða að stríð skuli
standa um Skálholt og
selja það undan kirkj-
unni, að meira eða
minna leyti, hvað sem
hver segir. Varla hefur
þetta miðaldakirkju-
ævintýri verið slegið af
en þeir beina sjónum sínum að skól-
anum sem skal nú leigja hæstbjóð-
anda undir almenna hótel- og veit-
ingaþjónustu með þeim skilyrðum
þó að kirkjan fái afnot af skólanum,
þegar henta þykir, og semja við
vígslubiskup um leyfi til útleigunnar.
Þá er mér spurn: Hvernig dettur
kirkjuráði í hug að þetta sé hægt og
hvað gengur því til með þessari vit-
leysu? Heldur þetta fólk virkilega að
nokkur gangi að slíkum skilyrðum
og láti kirkjuna fá skólann til umráða
þegar þarf? Ég kalla fulltrúa kirkju-
ráðs heldur græna og sömuleiðis
bjartsýna að láta sér detta slíkt í
hug.
Nei, góðir kirkjuráðsmenn, þó að
þið gætuð gert slíkan
samning þá skuluð þið
ekki halda að hann
verði haldinn eða leigu-
takarnir séu reiðubúnir
að rýma skólann fyrir
starfsemi á vegum
kirkjunnar þótt þeim
beri að gera það sam-
kvæmt samningum.
Þegar Mammon hefur
tekið við stjórn skólans
og sekúlaríseraðir
leigutakar, þá verður
engin miskunn gefin.
Það mega kirkjuráðs-
fulltrúarnir bóka í sínar biblíur þess
vegna.
Svona uppátæki mun ekki geta
leyst nein vandræði kirkjunnar eða
Skálholts. Það get ég fullyrt með
sanni. Þetta verður aðeins til þess að
auka vandræðin heldur en hitt, og
mun aðeins verða til þess að stríð
muni standa um Skálholtsskóla milli
kirkjunnar og leigutaka, sem ég er
sannfærð um, að muni ekki þykja sér
neitt skyldugt að ansa beiðni kirkj-
unnar, ef svo stæði á, að það væri
fullbókað í hótelinu á þeim tíma, og
jafnvel langt fram í tímann, eins og
er um önnur hótel, og það á þeim
tíma, sem starfsemi á vegum kirkj-
unnar á að fara þar fram. Hvað ætla
kirkjuráðsmenn að gera þá? Hvern-
ig ætlaði biskupinn fara að því að
ráða fram úr þeim vanda? Nei, væri
ekki nær að láta kyrrt vera, og leyfa
kirkjunni að hafa skólann til umráða
að öllu leyti, eins og verið hefur, en
að ana út í svona vitleysu, sem ekki
verður séð fyrir endann á, og verður
einungis til vandræða fyrir kirkjuna
heldur en hitt? Það held ég.
Það er helber misskilningur að
það sé rekið hótel í eiginlegri merk-
ingu þess orðs í Skálholtsskóla.
Þarna er aðstaða fyrir þá, sem vilja
vera á staðnum til ráðstefnuhalds,
kyrrðardaga, tónleikahalds, fræðslu-
starfa og annars slíks. Það á ekkert
skylt við venjulegan hótelrekstur.
Ég skil ekkert í klerkaveldinu í
kirkjuráði, og þykir þeir vera komn-
ir út á villigötur og ærið hálan ís.
Þeir ættu að minnast orða Krists í
13. versi 16. kafla Lúkasarguð-
spjalls, svohljóðandi, að maðurinn
geti ekki þjónað tveimur herrum, án
þess að elska annan og hata hinn,
þýðast annan og afrækja hinn, því að
ekki sé hægt að þjóna bæði Guði og
Mammoni.
Hverjum þjónar þetta fólk eig-
inlega, og hverra málpípur eru þau?
Varla kirkjunnar, því að það er ekki
nóg með, að þeir ætli að fara að ráð-
ast svona að kirkjulegri starfsemi í
Skálholti, heldur hafa þeir hugsað
sér að gjörbylta kirkjuskipan lands-
ins með því að svipta biskup Íslands
forsetaembætti í kirkjuráðinu, sem
ég veit ekki, hvað á að þýða, og gera
hann að valdalausri puntudúkku og
toppfígúru, sem á ekkert að hafa að
segja um kirkjumál í landinu. Ef ég
vissi ekki betur þá væri nær að ætla
að þetta fólk væri á mála hjá and-
stæðingum kirkjunnar, en ekki á
vegum kirkjunnar sjálfrar í ráðinu.
Þeim veitir greinilega ekki af að rifja
upp fræðin sín ef þeir eru orðnir
þetta ryðgaðir í þeim í þessum ákafa
sínum að koma Skálholtsskóla í
hendur almennra hótelhaldara sem
munu ekki sýna kirkjunni og þeirri
starfsemi,sem hún heldur í skól-
anum neina miskunn hvað sem hver
segir og rífa þar með niður allt það
sem hefur verið byggt upp á staðn-
um á þeim fimmtíu árum sem þessi
helgasti kirkjustaður þjóðarinnar
hefur verið í umsjón kirkjunnar. Ég
er sannfærð um að þetta hefði Krist-
ur kallað hræsni.
Hvað Þorláksbúð varðar er ég
sammála vígslubiskupi að það þarf
að færa hana fyrst farið var að koma
því kofaskrifli upp þarna sem hefði
betur aldrei verið gert. Að láta svo
kirkjuna sitja uppi með reikninginn
er alveg eftir þessu Þorláksbúð-
arfélagi og formanni þess. Svívirða
er einasta orðið sem ég á yfir þann
gerning.
Fjárhagsvandi þjóðkirkjunnar og
Skálholts verður engan veginn leyst-
ur með svona óyfirveguðum og fljót-
færnislegum hugmyndum. Þar þarf
meira til, eins og ástandið er alvar-
legt í þeim efnum, og þarf raunar að
taka sérstaka umræðu um, jafnvel
með aðkomu ríkisstjórnarinnar. Það
hlýtur að mega leysa fjárhagsvand-
ann með öðrum hætti en þessar arfa-
vitlausu hugmyndir kirkjuráðs-
manna hljóða upp á.
Að lokum sendi ég enn þau skila-
boð inn í kirkjuráð að þeir ættu að
nota heilann betur en þeir gera og
láta Mammon ekki bera sig ofurliði
þrátt fyrir allt og allt, heldur láta
skynsemina ráða því að mál er að
linni þessari vitleysu.
Stríðið um Skálholt
Eftir Guðbjörgu
Snót Jónsdóttur
Guðbjörg Snót
Jónsdóttir
»Ég kalla fulltrúa
kirkjuráðs heldur
græna og sömuleiðis
bjartsýna að láta sér
detta slíkt í hug.
Höfundur er guðfræðingur og fræði-
maður og félagi í Skálholtsfélaginu.
Gylfaflöt 16-18 •112 Reykjavik • Sími 553 5200 • solo.is
Útsölustaðir: Bústoð Keflavík, Bjarg Akranesi
Íslensk hönnun og framleiðsla
A81
Hönnuðir: Atli Jensen og
Kristinn Guðmundsson
Verð frá: 27.800,-
www.facebook.com/solohusgogn