Morgunblaðið - 20.02.2014, Blaðsíða 76

Morgunblaðið - 20.02.2014, Blaðsíða 76
76 MENNING MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 20. FEBRÚAR 2014 Silja Björk Huldudóttir silja@mbl.is „Undirtitill greinarsafnsins er jafn- rétti, menning og samfélag, en í bók- inni er fléttað saman greinum úr hug- og félagsvísindum sem fjalla um fem- ínisma og jafnréttismál í víðum skiln- ingi,“ segir Guðni Elísson, prófessor í almennri bókmenntafræði við Há- skóla Íslands og einn fjögurra rit- stjóra greinasafnsins Fléttur III sem RIKK (Rannsóknastofnun í jafnrétt- ismálum við Háskóla Íslands áður Rannsóknastofa í kvenna- og kynja- fræðum) og Háskólaútgáfan gefa út. Meðritstjórar Guðna eru Annadís G. Rúdólfsdóttir, Ingólfur Ásgeir Jó- hannesson og Irma Erlingsdóttir. Að sögn Guðna er bókin afsprengi af málþingi sem RIKK stóð fyrir haustið 2011 í tilefni af 20 ára starfs- afmæli sínu. Segir hann viðfangsefni bókarinnar vera birtingarmyndir misréttis í samfélagi og menningu og áhrif þess á aðstæður karla og kvenna. Megi þar nefna átök fem- ínista af ólíkum skólum á Íslandi, mis- notkun valds og andóf í kristinni trúarhefð og stöðu kvenna í bók- menntum og kvikmyndum. „Í bókinni er sjónum jafnframt beint að sam- tvinnun ólíkra þátta mismununar, skörun fötlunar og kyngervis, og ís- lenskri friðargæslu í ljósi femínískra öryggisfræða. Einnig er rætt um þær afleiðingar sem ofríki karllægrar hugmyndafræði hafði í fjár- málakreppunni árið 2008 og í um- ræðunni um loftslagsbreytingar,“ segir Guðni og tekur fram að bókin endurspegli þannig þá miklu breidd sem sé í jafnréttisfræðum bæði hér heima og erlendis. Spurður hverjum bókin sé ætluð bendir Guðni á að um sé að ræða fræðilegar og ritrýndar greinar. „En við lögðum mikið upp úr því að höf- undarnir skrifuðu texta sem allir gætu lesið,“ segir Guðni. Skvísusögur þaggaðar niður Alda Björk Valdimarsdóttir, að- junkt í almennri bókmenntafræði við HÍ, rýnir í íslenska samtímamenn- ingu í grein sem fjallar um Tobbu Marinós og viðtökur við skrifum hennar. „Skvísusögur eru vitn- isburður um að kvenleg afþreying á sér erfitt uppdráttar og nýtur ekki sömu stöðu og afþreying sem karlar hafa áhuga á,“ segir Alda Björk og bendir á að í ritdómum og umfjöllun um Tobbu Marinós sé gjarnan ein- blínt á líkama hennar og útlit en sög- urnar ekki greindar og ræddar á mál- efnanlegum forsendum. „Ég rannsakaði sérstaklega neikvæða umfjöllun um Tobbu á netinu og velti upp þeirri spurningu hvort afstaða gagnrýnenda til verka hennar væri hluti af tilraun til þöggunar á þessari sérstöku bókmenntagrein kvenna.“ Alda Björk bendir á að Tobba Mar- inós hafi verið áhrifamikill talsmaður póstfemínisma í íslenskri menningu. „Viðtökurnar á Tobbu varpa fram ýmsum spurningum um viðhorf til út- lits og kvenleika en menningin stillir kvenleika og femínisma upp sem and- stæðum. Einnig koma fram djúpstæð átök milli þeirra sem aðhyllast póst- femínisma og aðra bylgju fem- ínisma,“ segir Alda Björk og bendir á að ólík viðhorf þessara tveggja hópa birtist m.a. í viðhorfi til neyslumenn- ingar. „Þeir sem aðhyllast póstfem- ínisma sjá engin vandamál í sambúð lista og markaðar á meðan önnur bylgjan og vinstri sinnaðir femínstar líta neyslumenningu hornauga og eru á móti útlit- og líkamsdýrkun sem gjarnan einkennir póstfemínísk við- horf,“ segir Alda Björk. Björn Þór Vilhjálmsson, aðjunkt í almennri bókmenntafræði við HÍ, beinir í grein sinni sjónum að breska rithöfundinum Ian McEwan með áherslu á skáldsögurnar Friðþæging, Brúðkaupsnóttin og Laugardagur. „McEwan hefur haft á sér það orð- spor að vera í bókum sínum myrkur, gróteskur og ofbeldisfullur. Hann hefur helst látið þessar myrku hneigðir sínar beinast að konum sem verða þá fórnarlömb ofbeldis karla, sem oft birtist með mjög ofsafengn- um hætti,“ segir Björn Þór og bendir á að femínistar hafi sökum þessa haft mikinn áhuga á höfundaverki McEw- an og velt upp þeirri spurningu á hvaða forsendum ofbeldið sé. Ofbeldi karla í garð kvenna mið- lægt í bókum Ians McEwan „Skipta má höfundaferli McEwan í tvennt. Bækur hans framan af ein- kennast af óhugnaði og trufluðum hugarheimi,“ segir Björn Þór og bendir á að smám saman hafi McEw- an fengið nokkurs konar stöðu þjóð- skálds og farið að skrifa sig meðvitað inn í breska bókmenntahefð. „Breyt- ingin á sér stað hægt og rólega, en kjarnast með Friðþægingu. McEwan er hættur að skrifa þessar ágengu og sálfræðilega truflandi sögur og verk- in orðin fínni innan gæsalappa – og honum fer þá reyndar líka að ganga betur markaðslega,“ segir Björn Þór og bendir á að þeir aðrir bókmennta- fræðingar sem skoðað hafi þetta rof í höfundaferli McEwan útskýri það sem þroskaskref. „Þroski gefur til kynna að hann verði betra skáld fyrir vikið,“ segir Björn Þór og tekur fram að hann hafni hins vegar slíkum lestri á höfundarferli McEwan. „Þrátt fyrir ofangreint rof er of- beldi karla í garð kvenna enn mjög miðlægt í bókum McEwan. Það hefur bara breytt aðeins um ásýnd,“ segir Björn Þór og bendir á að skýrasta dæmið um þetta birtist í Laugardegi þar sem ung ólétt dóttir aðalpersón- unnar grípi til þess ráðs að fara með ljóðið „Dover Beach“ eftir Matthew Arnold til þess að bjarga sér frá nauðgun. „McEwan lætur stúlkuna fara með eitt miðlægasta ljóð karl- lægrar bókmenntahefðar og lætur það virka sem hlífðarskjöld sem verndar hana,“ segir Björn Þór og bendir á að með því noti McEwan æs- andi sviðsetningu á ofbeldi gegn kon- um til að koma að hugmyndafræði sinni um mannbætandi áhrif lista í samfélaginu. „McEwan er þannig að nota ofbeldi gegn konum á mjög kalkúleraðan hátt sem er ekki endi- lega mjög smekklegur og að mörgu leyti meira truflandi út frá kynjasjón- arhorni, en ofbeldið sem birtist í eldri verkum hans. Að mínu mati verður höfundaverk McEwan því ófem- ínískara með árunum.“ „Jafnrétti, menning og samfélag“  Rannsóknastofnun í jafnréttisfræðum við Háskóla Íslands sendir frá sér þriðju Fléttu-bókina  Fléttur III endurspegla þá miklu breidd sem er í jafnréttisfræðum bæði hér heima og erlendis Morgunblaðið/Golli Höfundar Guðni Elísson ritstjóri (fyrir miðju) ásamt Öldu Björk Valdimarsdóttur og Birni Þór Vilhjálmssyni. Helgi Snær Sigurðsson helgisnaer@mbl.is Nordisk 2014, samnorrænni tón- leikaferð fjögurra hljómsveita, lýk- ur með tónleikum í kvöld á Harlem Bar og hefjast þeir kl. 21. Fjórar hljómsveitir koma þar fram: Seku- ioa frá Danmörku, Sea Change frá Noregi, Byrta frá Færeyjum og Good Moon Deer frá Íslandi og hafa þær á undanförnum vikum haldið tónleika í Danmörku og Færeyjum og nú síðast hér á landi. Good Moon Deer skipa Guð- mundur Ingi Úlfarsson og trommu- leikarinn Ívar Pétur Kjartansson og kom tvíeykið m.a. fram á hátíð- inni Sónar Reykjavík um síðustu helgi. Áður en Good Moon Deer var stofnuð kom Guðmundur fram einn og undir eigin nafni en útlend- ingum þótti heldur erfitt að bera nafnið fram, að hans sögn. Því hafi hann tekið upp listamannsnafnið Good Moon Deer. „Ég byrjaði að gera tónlist einn í tölvunni og eftir listahátíðina LungA árið 2011, þar sem ég spilaði einn á fatahönn- unarsýningunni, bað ég Ívar að vera með mér í þessu og við spil- uðum í fyrsta skipti „off-venue“ á Airwaves,“ segir Guðmundur. Einhvers konar plata – Þið spilið raftónlist með lifandi trommuleik en hvernig mynduð þið flokka hana nánar? „Það er svolítið erfitt en við höf- um fengið margar skemmtilegar lýsingar í umsögnum. Djassskotin, tilraunakennd raftónlist, það er erfitt að skilgreina þetta.“ – Hvernig hófst þinn tónlistarfer- ill? „Ég er grafískur hönnuður og listamaður, var að læra í Amst- erdam og byrjaði þar að koma fram sem DJ með tölvu með vini mínum. Þannig byrjaði þetta, með fikti og svo fannst mér skemmtilegra að fara að gera eigið efni, dreymdi um að spila mitt eigið efni,“ segir Guð- mundur. Spurður að því hvaðan Go- od Moon Deer sæki innblástur sinn segir Guðmundur að hann hafi hlustað mikið á ýmiss konar tónlist og þá m.a. raftónlist. Líklega megi greina áhrif frá tónlistarmönn- unum Four Tet og Thom Yorke í tónlist dúettsins. „Þetta er mikil blanda, alls konar grautur,“ segir Guðmundur og nefnir einnig Pro- digy og tónlist tíunda áratugarins sem áhrifavalda. Good Moon Deer hefur sent nokkur lög frá sér og þá eingöngu á netinu (sjá goodmoondeer.com) og segir Guðmundur að þeir Ívar stefni að því að gefa út plötu á árinu en í hvaða formi sé ekki ljóst að svo stöddu. „Það kemur eitthvað sem við getum kallað plötu, hvort sem hún kemur út á vínyl, á netinu eða hvort tveggja.“ Guðmundur varð Good Moon Deer  Samnorrænni tónleikaferð lýkur í kvöld á Harlem Bar  Íslenska tvíeykið Good Moon Deer meðal flytjenda Good Moon Deer Guðmundur Ingi Úlfarsson og Ívar Pétur Kjartansson hafa farið víða um Danmörku og Færeyjar á undanförnum vikum. „Tíu af tólf greinum í Fléttum III eru frumsamdar, en í bókinni er jafnframt að finna tvær þýðingar á grein- um eftir heimsþekktar fræðikonur, þær Cynthiu Enloe og Joni Seager,“ segir Guðni Elísson, einn ritstjóra. Aðrir höfundar bókarinnar eru Alda Björk Valdimars- dóttir, Arnfríður Guðmundsdóttir, Benedikt Hjart- arson, Björn Ægir Norðfjörð, Björn Þór Vilhjálmsson, Dagný Kristjánsdóttir og Katrín María Víðisdóttir, Daisy L. Neijmann, Kristín Björnsdóttir, Silja Bára Ómarsdóttir og Þorgerður H. Þorvaldsdóttir. Fléttum III verður fagnað með útgáfuboði í Öskju stofu 132 á morgun milli kl. 16 og 18. Þar taka til máls ritstjórarnir Irma Erlingsdóttir og Guðni Elísson. Einnig flytja tveir grein- arhöfundar erindi, þ.e. Cynthia Enloe rannsóknaprófessor við Clark há- skóla, og Dagný Kristjánsdóttir prófessor í íslenskum nútímabókmenntum við HÍ. „Grein Enloe í fjallar um Dominique Strauss-Kahn hneykslið, þegar þáverandi forstjóri Alþjóðagjaldeyrissjóðsins var sakaður um að hafa nauðgað hótelþernu á hóteli sem hann gisti á í New York í maí 2011, og þá karllægu hugmyndafræði sem ríkti í fjármálageiranum og átti þátt í fjár- málahruninu 2008,“ segir m.a. í formála að Fléttum III. „Heimsþekktar fræðikonur“ ÚTGÁFUBOÐ Í ÖSKJU STOFU 132 Á MORGUN MILLI KL. 16 OG 18 Cynthia Enloe
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.