Morgunblaðið - 20.02.2014, Blaðsíða 44

44 FRÉTTIRErlent
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 20. FEBRÚAR 2014
að Úkraínumenn eigi að vera frjálsir
að því velja aukin efnahagsleg tengsl
við Evrópusambandið og Rússar eigi
ekki að komast upp með það að
knýja Úkraínumenn til þess að
hætta við samstarfssamninginn með
hótunum og refsiaðgerðum.
Bandaríkin og ESB-löndin hafa
boðist til að leggja fé af mörkum til
að aðstoða Úkraínu ef stjórnin í
Kænugarði samþykkir að hlíta skil-
málum Alþjóðagjaldeyrissjóðsins.
Janúkóvítsj hefur ekki viljað sam-
þykkja skilmálana.
Hvorki ESB-löndin né Bandaríkin
hafa þó léð máls á því að bjóða betur
en Pútín, meðal annars vegna ann-
álaðrar spillingar í stjórnkerfi Úkra-
ínu. Þeir óttast að peningarnir fari í
vasa spilltra embættismanna og
bandamanna þeirra í viðskiptalífinu.
Pútín er viljugri en leiðtogar vest-
rænu ríkjanna til að tefla djarft í
baráttunni um Úkraínu og stendur
betur að vígi vegna þess að hann get-
ur krafist þess að landið greiði þegar
í stað skuldir sínar við Rússland og
rússneska gasrisann Gazprom.
Vandséð er hvað vestrænu ríkin geta
gert til að koma í veg fyrir greiðslu-
þrot Úkraínu ef Rússar beita þessu
vopni.
Leiðtogar Bandaríkjanna og
ESB-landanna hafa ekki verið á einu
máli um hvernig taka eigi á deilunni
um Úkraínu. Ágreiningur er einnig
um málið milli aðildarlanda Evrópu-
sambandsins. Fyrrverandi kommún-
istaríki í Mið- og Austur-Evrópu,
m.a. Pólland, vilja að Evrópusam-
bandið taki upp harðari stefnu til
stuðnings mótmælendunum í Úkra-
ínu. Lönd á borð við Frakkland, Ítal-
íu og Spán leggjast gegn því. Deilan
gæti verið nýr prófsteinn á tilraunir
ESB til að framfylgja samræmdri
stefnu í utanríkismálum.
Ekki mikill fengur?
Í augum Pútíns er baráttan um
Úkraínu spurning um líf eða dauða
Evrasíusambandsins og hann er því
tilbúinn að taka meiri áhættu en leið-
togar ESB og Bandaríkjanna. Þeir
hafa gefið til kynna síðustu vikur að
þótt þeir líti blóðsúthellingarnar í
Úkraínu alvarlegum augum sé land-
ið ekki efst á forgangslista þeirra.
Stjórn Baracks Obama Bandaríkja-
forseta hefur reynt að draga úr
spennunni í samskiptunum við
Rússa og tryggja sér samstarf við
Pútín til að leysa önnur mál, m.a. til
að binda enda á stríðið í Sýrlandi og
leysa deiluna um kjarnorkuáætlun
Írana.
Fréttaskýrendur The Wall Street
Journal segja að áður en blóðug átök
blossuðu upp nálægt þinghúsinu í
Kænugarði í fyrradag hafi embætt-
ismenn ESB og Bandaríkjanna gefið
til kynna að þeir teldu ekki mikið í
húfi í Úkraínu. Þeir hafi bent á að
efnahagur landsins hefur staðnað,
þjóðin er klofin í tvennt, stjórnkerfið
gegnsýrt af spillingu og landið geti
því ekki talist mikill fengur. Frétta-
skýrendurnir telja þó að það geti
grafið undan trúverðugleika ESB og
Bandaríkjanna á alþjóðavettvangi ef
Rússar hafa betur í baráttunni og
Úkraína verður hluti af heimsveld-
inu sem Pútín vonast til að geta
byggt upp á næstu árum.
Pútín tilbúinn að leggja
meira í sölurnar en ESB
 Rússneski forsetinn vill Úkraínu meira en leiðtogar ESB-landanna og Bandaríkjanna
AFP
Blóðug átök Lögreglumenn verja sig með skjöldum í miðborg Kænugarðs eftir að mótmælendur söfnuðust saman og kröfðust afsagnar forseta Úkraínu.
EPA
Eldhaf Sjálfstæðistorgið í miðborg Kænugarðs eftir að öryggissveitir létu til skarar skríða gegn mótmælendum í
fyrrakvöld. Minnst 26 manns lágu í valnum eftir átökin, þau mannskæðustu í Úkraínu frá því að mótmælin hófust.
Blóðbað í Kænugarði
» Minnst 26 manns, sextán
mótmælendur og tíu lög-
reglumenn, biðu bana í átökum
í miðborg Kænugarðs í fyrra-
dag þegar öryggissveitir létu
til skarar skríða gegn mótmæl-
endum. 263 mótmælendur og
342 lögreglumenn særðust í
átökunum, þeim mannskæð-
ustu í Úkraínu frá því að mót-
mælin þar hófust í nóvember.
» Utanríkisráðherrar ESB-
ríkjanna voru boðaðir til
skyndifundar í Brussel í dag til
að ræða átökin í Úkraínu, með-
al annars hvort grípa ætti til
refsiaðgerða gegn þeim sem
bera ábyrgð á blóðsúthelling-
unum.
» Rússnesk stjórnvöld for-
dæmdu mótmælin og lýstu
þeim sem „tilraun til valda-
ráns“.
» „Leiðtogar stjórnarandstöð-
unnar hafa farið yfir mörk-
in … með því að hvetja fólk til
að grípa til vopna,“ sagði Vikt-
or Janúkóvítsj, forseti Úkraínu.
BAKSVIÐ
Bogi Þór Arason
bogi@mbl.is
Leiðtogar Evrópusambandsins og
Bandaríkjanna hafa verið ósamstiga
í deilunni við Rússa um átökin í
Úkraínu sem talin eru geta orðið til
þess að landið skiptist í tvennt. Svo
virðist sem ráðamenn ESB-land-
anna og Bandaríkjanna séu ekki til-
búnir að leggja eins mikið í sölurnar
og Vladímír Pútín Rússlandsforseti í
baráttunni – að Pútín vilji Úkraínu
meira en þeir.
Úkraína er stærsta landið sem að-
skilur Evrópusambandið og Rúss-
land. Íbúar Úkraínu eru um 45 millj-
ónir og um þriðjungur þeirra hefur
rússnesku að móðurmáli, þeirra á
meðal Viktor Janúkóvítsj, forseti
landsins. Menningarleg og efna-
hagsleg tengsl Úkraínu og Rúss-
lands hafa verið mjög sterk öldum
saman. Rússar lögðu megnið af
Úkraínu undir sig á seinni hluta
átjándu aldar eftir að landið hafði
verið formlega hluti af rússneska
keisaradæminu en í raun sjálfstætt í
rúm 100 ár. Eftir að rússneska keis-
aradæmið féll árið 1917 lýsti Úkra-
ína yfir sjálfstæði en landið var inn-
limað í Sovétríkin um það bil þremur
árum síðar. Úkraína lýsti síðan aftur
yfir sjálfstæði þegar Sovétríkin
leystust upp árið 1991.
Vegna þessara tengsla hafa rúss-
nesk stjórnvöld lagt mikla áherslu á
að tryggja að Úkraína verði á áhrifa-
svæði þeirra og koma í veg fyrir að
landið gangi í Evrópusambandið og
Atlantshafsbandalagið.
Vill öflugt Evrasíusamband
Pútín hefur lagt mikið kapp á að
byggja upp bandalag fyrrverandi
sovétlýðvelda, Evrasíusambandið
svonefnda. Hugmyndin að bandalag-
inu er byggð á Evrópusambandinu.
Á meðal ríkjanna sem Pútín vill að
verði í Evrasíusambandinu eru
Hvíta-Rússland, Kasakstan, Kirgis-
istan og Tadsjíkistan, auk Rússlands
og Úkraínu. Margir Rússar telja að
án Úkraínu sé hugmyndin um Evr-
asíusambandið andvana fædd.
Það er því engin furða að Pútín
skuli leggja svo mikla áherslu á að
koma í veg fyrir að Úkraína gangi í
Evrópusambandið. Hann lagði fast
að Viktor Janúkóvítsj að hætta við
að undirrita samning um aukið sam-
starf við Evrópusambandið. Janúkó-
vítsj lét undan í nóvember og sú
ákvörðun hans að undirrita ekki
samninginn varð til þess að götumót-
mæli stjórnarandstöðunnar hófust.
Vilja ekki bjóða betur en Pútín
Ólgan í landinu virtist minnka 17.
desember sl. þegar stjórnvöld í
Kænugarði og Moskvu undirrituðu
samning um að Rússar keyptu úkra-
ínsk ríkisskuldabréf að andvirði sem
svarar 1.700 milljörðum króna.
Rússar samþykktu einnig að lækka
verð á gasi sem selt er til Úkraínu.
Þetta útspil Rússa varð til þess að
verulega dró úr mótmælunum en
þau blossuðu upp að nýju í lok des-
ember eftir að óþekktir menn gengu
í skrokk á blaðamanni sem hefur
stutt stjórnarandstöðuna.
Mótmælendurnir eru flestir frá
Kænugarði og vesturhluta Úkraínu
þar sem þorri íbúanna talar úkra-
ínsku og margir styðja aðild að Evr-
ópusambandinu. Á meðal mótmæl-
endanna eru þó einnig
rússneskumælandi menn frá suður-
og austurhluta landsins þar sem
stuðningurinn við Janúkóvítsj og
Rússa er meiri.
Stjórnvöld í ESB-löndunum og
Bandaríkjunum hafa lagt áherslu á