Morgunblaðið - Sunnudagur - 09.11.2014, Blaðsíða 47

vonir, jók minnihlutahópum kjark og sumum þeirra
stolt, svo sem blökkumönnum í Bandaríkjunum. Hann
var örugglega réttur frambjóðandi á réttum tíma, eins
og það er stundum orðað. Og vissulega varð honum
nokkuð ágengt, en þó sárgrætilega lítið, einnig að mati
margra stuðningsmanna
hans, sem kenna óbil-
gjörnum andstæðingum
um.
Forsetinn er gjörólíkur
frambjóðandanum. Hann
þykir daufgerður og seinn
til aðgerða. Forsetinn sýndi
ótrúlega og jafnvel
ósmekklega klaufsku þegar
hann tók sér stutt stopp frá
golfleik til að lýsa reiði og
harmi yfir því, að liðsmenn Ríkis íslams hefðu skorið
landa hans á háls í beinni útsendingu.
Fáeinum mínútum síðar sást forsetinn á ný kátur og
glaður sveiflandi golfkylfunni með sínum kumpánum.
Fallega sáð, rýr uppskera
Barack Obama sagðist ætla að taka heim araba nýjum
og sanngjarnari tökum en áður hefur verið gert. Hann
baðst hvað eftir annað afsökunar á framgöngu fyrri
forseta. Bandaríkjamenn telja margir að Obama hafi
aðeins uppskorið aukna andúð og jafnvel fyrirlitningu
á þeim slóðum. Hvað sem um það er að segja, þá blasir
við að þar bullar allt og sýður, sem aldrei fyrr. Hávær-
ir fréttaskýrendur vestra telja augljóst, að Pútín for-
seti Rúslands líti einnig á þennan starfsbróður sinn
sem veiklundaðan leiðtoga og fari því sínu fram. Senni-
lega myndi Napóleon einnig telja að Obama hefði glat-
að heppni sinni og væri því til lítils gagns eftir það.
Engum blöðum er um það
að fletta, að Obama hefur
smám saman tapað bæði
áliti og stuðningi. Forsetinn
náði vissulega endurkjöri
eftir lok fyrra kjörtímabils
og varði þá einnig meiri-
hluta flokks síns í öld-
ungadeildinni. Mestu réð
þá, að fyrrnefndir
minnihlutahópar mættu
betur á kjörstað en endra-
nær til að tryggja að þeirra maður héldi embættinu.
Úrslitin urðu því mun hagfelldari en kannanir virtust
gefa til kynna að þau yrðu. Þau tvö ár sem síðan eru
liðin hafa verið forsetanum mjög mótdræg og traust
og álit á honum hefur hrapað. Flokksbræður hans í
framboði nú forðuðust forsetann eins og heitan eldinn.
Sumir gengu svo langt að vilja ekki einu sinni kannast
við að hafa kosið hann! Og nú snerist dæmið við. Kjör-
sókn varð mjög dræm. Andstæðingum forsetans gekk
mun betur en björtustu kannanir boðuðu.
Repúblikanar hafa ekki verið jafn margir í fulltrúa-
deild þingsins í 60 ár og hafa að auki endurheimt
meirihluta sinn í öldungadeildinni. Þeir sópuðu einnig
að sér ríkisstjórum og þingmönnum á fylkisþingunum.
Þeir svífa því um þessa dagana.
En þeir komast ekki hjá því að lenda fljótlega. Sig-
urinn á þriðjudag var vissulega mikilvægur og fyllir
repúblikana sjálfstrausti, sem vantað hefur upp á síð-
ustu sex árin. En þótt betra sé að hafa sjálfstraust en
vanta er það og einnig hin stórbætta valdastaða samt
vandmeðfarin. En breytt valdahlutföll eru einnig
vandspiluð fyrir forsetann.
Hann má ekki bjóða sig fram á ný og þegar þannig
háttar til verða forsetar mjög uppteknir af ímynd sinni
í sögubókunum. Obama getur ekki verið sáttur þegar
hann horfir á pólitíska mælistiku sína nú. En viðbrögð
forsetans við kosningaúrslitunum sýna að hann axlar
enga ábyrgð á óförunum. Dapurleg uppskera flokks-
félaganna er þeirra vandi. Hann sýnist heldur ekki í
miklum sáttahug gagnvart andstæðingunum.
Á blaðamannafundi í kjölfar stórsigurs repúblikana
veifaði hann sífellt meintum rétti sínum til að stjórna
með tilskipunum frá Hvíta húsinu væri ágreiningur á
milli hans og þingsins. Mörgum lögspekingum þykir
sem forsetinn hafi túlkað slíkar heimildir sínar frjáls-
lega, svo ekki sé meira sagt. Hann verður því að gæta
sín, eigi hann ekki að valda áliti sínu enn meiri skaða
en er orðið. Vilji margra repúblikana, a.m.k. í sigur-
vímunni, stendur til þess, að vinda ofan af heilbrigðis-
löggjöfinni, sem við forsetann er kennd, „Obama-
Care“. Útfærsla hennar fór illa af stað og var í skötu-
líki og flest það brást þá, sem brugðist gat. En öll
umgjörðin er engu að síður bundin í lög, þótt Obama
hafi raunar tekið sér vald til að breyta fjölmörgum
ákvæðum, sem erfið reyndust í framkvæmd, með því
að „veifa penna sínum“ eins og hann kallar það. Eng-
inn hefur slíkar heimildir á Íslandi, en það er margt
ólíkt í lagaumhverfi þar vestra og hér. Hæstiréttur
Bandaríkjanna hefur þó nýlega tilkynnt að hann hafi
ákveðið að taka fyrir klögumál um það, að forsetinn
hafi farið offari. Það eru töluverð tíðindi.
Reyni repúblikanar hins vegar að leggja til atlögu
við „ObamaCare“ með nýrri lagasetningu er fyrirséð
að forsetinn synjar slíkum lögum staðfestingar. Tíma,
sem eytt er í slíkar deilur, væri því á glæ kastað og for-
setinn tapaði ekki á því. Jafnvel harðir andstæðingar
forsetans geta ekki áfellst hann fyrir að verja þau lög
sem hann telur að helst muni halda uppi heiðri hans
sem forseta.
Verkefni sigurvegaranna
Repúblikanar verða að snúa sinni bestu hlið að banda-
rískum kjósendum næstu tvö árin vilji þeir fylgja sigri
sínum eftir. Þeir þurfa að sýna trúverðuga samstöðu,
velja löggjafarverkefni af hófsemi og skynsemi og
jafnvel af pínulitlum klókindum og koma þeim með
hraði úr þinghúsinu yfir á skrifborð forsetans. Málin,
sem forsetinn vill samþykkja eða þorir ekki annað en
samþykkja, munu reynast þingmeirihlutanum vel til
að efla þá ímynd að þar séu raunsæir og liprir menn á
ferð. Sú mynd þykir fjarlæg núna.
En það verða málin sem forsetinn synjar, sem skipta
munu mestu máli. Þau kunna að verða óþægilega
mörg fyrir demókrata. Þau eru skýru skilaboðin sem
veifað verður í kosingunum 2016 um Bandaríkin þver
og endilöng: „Þjóðin þarf bersýnilega forseta sem vill
koma fram þessum góðu málum.“
Þetta gæti orðið inntakið í slagorðum repúblikana,
með mismunandi orðalagi, og það gæti ráðið úrslitum.
Með því skilyrði þó, að þeir hafi fundið rétta forseta-
efnið.
Það gæti orðið verkurinn.
Morgunblaðið/Árni Sæberg
* Á blaðamannafundi í kjölfarstórsigurs repúblikana veifaðihann sífellt meintum rétti sínum til
að stjórna með tilskipunum frá
Hvíta húsinu væri ágreiningur á
milli hans og þingsins. Mörgum
lögspekingum þykir sem forsetinn
hafi túlkað slíkar heimildir sínar
frjálslega, svo ekki sé meira sagt.
9.11. 2014 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 47