Morgunblaðið - Sunnudagur - 09.11.2014, Blaðsíða 57

9.11. 2014 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 57
Tónlistarmennirnir vinsælu
KK og Magnús Eiríksson
koma fram á árlegum tón-
leikum á Café Rosenberg á
laugardagskvöld. Tónleikana tileinka
þeir minningu þýska eðlisfræðingsins
W.C. Röntgen en þennan dag árið
1895 uppgötvaði hann það sem við
þekkjum í dag sem röntgengeisla.
2
Kvennakór Kópavogs
heldur styrktartónleika í
Austurbæ við Snorrabraut á
sunnudag klukkan 16 og 20,
undir yfirskriftinni „Hönd í hönd“.
Þema tónleikanna er ástin og lífið og
mun allur ágóði renna til Mæðra-
styrksnefndar Kópavogs og Líkn-
ardeildar LSH í Kópavogi.
4
Síðustu forvöð eru að sjá
leikritið Róðarí í Tjarn-
arbíói því síðasta aukasýn-
ing er á laugardagskvöld
klukkan 20. Hrund Ólafsdóttir
skrifaði verkið fyrir öflugan hóp
leikkvenna.
5
„Túnglskin um hábjartan
dag“ er heiti einkasýningar
Sævars Karls sem verður
opnuð í Listasal Mosfells-
bæjar á laugardag klukkan 14. Hann
sýnir ný málverk unnin í olíu og akrýl.
Sýninguna tileinkar Sævar Karl öllum
þeim góðu listamönnum sem hafa
kennt honum á liðnum árum.
3
Dansararnir og danshöfund-
arnir Snædís Lilja Inga-
dóttir og Steinunn Ketils-
dóttir deila sunnudags-
kvöldinu í Tjarnarbíói og sýna hvor
sitt sólóverkið. Steinunn sýnir „this is
it“ en Snædís verkið „GOOD/BYE“.
MÆLT MEÐ
1
staðar í veröldinni. Því miður sjaldnast það
sem kalla mætti náttúrlegur dauði; maðurinn
virðist alltaf upptekinn af því að slökkva líf,
þurrka út. Því mætti segja að það væri eðli-
legt að sjá þetta í bókmenntunum líka. En
það er munur á því innbyrðis hvernig rithöf-
undar kjósa að takast á við þennan endan-
leika lífsins í samtímanum. Norræna glæpa-
sagan nánast afritar fréttatímana.“ Hann
hlær en bætir við: „Listamenn eru eins og
aðrir, börn síns tíma, og bregðast alltaf við
því sem er í gangi í samfélaginu, en það er
mismunandi hvernig þeir velja að setja það
fram, það gerir hver með sínum hætti sem
betur fer.
En ég held að það sé ekki til neitt sem
heitir afstöðulaust skáld, því það að yrkja er
afstaða í sjálfu sér. Jafnvel kyrrlátt ljóð um
tré er lýsing á lífsviðhorfi höfundar ef
grannt er lesið.“
Handgenginn þjóðlegum fróðleik
Talið berst að áhrifavöldum á listamenn og
Gyrðir hefur verið að velta þeim fyrir sér.
„Gjarnan nefna höfundar nöfn stórstjarna
úti í heimi þegar þeir eru spurðir um áhrifa-
valda, og ekki skal vanmeta þau áhrif. En ég
held að það hafi verið Bragi Ólafsson sem
benti á hvað það getur verið flókið að finna
út hvað hefur haft raunveruleg áhrif á höf-
und, til að mynda í bernsku. Hann sagði
held ég eitthvað á þá leið að sunnudags-
heimsóknir til gamallar frænku gætu þess
vegna orðið jafn áhrifadrjúgar fyrir höfund
um síðir og allar bókmenntir heimsins. Það
sem ég held að hann hafi átt við með því er
einfaldlega það að hversdagurinn allur, alveg
frá því við fæðumst, mótar okkur og litar á
flóknari hátt en okkur er alla jafnan ljóst.
Eða svo vitnað sé í nýútkomna þýðingu á Út
í vitann eftir Virginiu Woolf: Áhrifin frá
steini sem sparkað er í með stígvélinu, geta
varað lengur en áhrifin af verkum Shake-
speares.“
– Hvað segir þú?
„Ég er tvíátta í þessu. En ef ég reyni að
rekja áhrifavalda á mig þá kynntist ég sem
drengur tveimur rithöfundum sem ég var
svo heppinn að fá að umgangast. Þeir voru
Halldór Pjetursson á Snælandi í Kópavogi
og Ármann Halldórsson föðurbróðir minn á
Eiðum. Ég dvaldi töluvert hjá þeim báðum,
og ég er nokkuð viss um að það hefur haft
töluvert sterk áhrif á mig. Þeir voru báðir
góðir höfundar á sína vísu, á sviði þjóðlegs
fróðleiks, og hafa eflaust haft sitt að segja
um það að ég varð snemma töluvert hand-
genginn þessari bókmenntagrein og las alveg
gríðarlegt magn af henni. Síðan hef ég alltaf
borið virðingu fyrir þessari grein ritstarfa,
þótt annað hafi tekið við hjá mér. En þetta
er svo margþætt, hvað verður til þess að
menn velja sér að skrifa bækur, að það er
erfitt að rekja það með einhverri vissu.“
– En þú fórst mjög ungur út í þetta.
„Já og ég held að sú ákvörðun að láta á
þetta reyna hafi verið léttari fyrir mig, að
mörgu leyti, vegna þess að ég hafði bæði
umgengist myndlistina gegnum föður minn,
og þessa rithöfunda. Ég respekteraði þá
strax ósegjanlega, og þeir kenndu mér ým-
islegt, kannski meira óbeint en beint í fyrstu,
enda var ég það ungur. Mest lærði ég hugs-
anlega af því að lesa bækur þeirra. Eftir að
ég var svo byrjaður að skrifa eitthvað sjálf-
ur, kom ljóðskáldið Geirlaugur Magnússon
til, og það æxlaðist á einhvern hátt þannig
að ég lenti í nokkuð hörðum skáldskap-
arskóla hjá honum, sem varð mér afar gagn-
legt. Varðandi þetta má rifja upp það sem
einhver sagði um stjörnuspekina, að allar lík-
ur séu á að fæðingarlæknirinn stafi frá sér
sterkari geislum en stjarnan utan við
gluggann, þegar maður kemur í heiminn.
Það breytir samt ekki þeirri staðreynd að
mikill og stöðugur lestur frá unga aldri á
varanlegustu stjörnum bókmenntahiminsins
er óendanlega þýðingarmikill fyrir verðandi
höfunda.“
Slakar á við að teikna
Í bókinni Listin að vera einn, þýðingum
Gyrðis á ljóðum japanska skáldsins Shuntaro
Tanikawa, má finna ljóð frá flestum ævi-
skeiðum skáldsins sem nýtur mikilla vin-
sælda, í heimalandinu sem víða um lönd.
Hvers vegna kaus Gyrðir að þýða ljóð hans?
„Ég rakst á skáldskap Tanikawa fyrir
nokkrum árum. Ég hef lengi haft áhuga á
japönskum skáldskap, eldri sem yngri. Ljóð
Tanikawa höfðuðu strax til mín og mér
fannst ég verða að koma þeim á íslensku.“
– Þú hefur þýtt forvitnilegar bækur eftir
höfunda víða að, gerist það svona, þú lest
áhugavert verk og finnst þú þurfa að þýða?
„Já, stundum fæ ég þessa skrýtnu tilfinn-
ingu, að ég verði að útbreiða orðið – ég vona
að ég sé ekki trúboði í eðli mínu!“ svarar
Gyrðir og brosir.
„Eitthvað við tónblæ Tanikawa kveikti í
mér. Hann hefur breiða lífssýn. Ég held að
það mætti lýsa því með orðum Kjarvals, að
það séu mikil vísindi að vera manneskja.
Hann er eiginlega að fást við þetta, með öll-
um sínum víddum.“
Lesendur sjá að nú kveður við nýjan tón á
kápum bóka Gyrðis. Hann notar teikningar
eftir sig á þær báðar en fram að þessu hafa
kápumyndir verið eftir föður Gyrðis, Elías B.
Halldórsson, bræður hans þá Sigurlaug og
Nökkva, og bróðursoninn Rökkva.
„Ég hef verið með góða kápugerðarmenn
innan fjölskyldunnar fram að þessu en nú
datt mér í hug að breyta til og nota eitthvað
úr skissubunka sem hefur hlaðist upp hjá
mér undanfarin ár. Mér hefur fundist ágætt
að grípa í trélitina meðfram, þegar ég þarf
að anda aðeins milli verkefna í skriftunum.
Mest er þetta eitthvert landlagsriss, minn-
ingar frá ferðalögum um landið, eitthvað
slíkt. Ég geri mér grein fyrir því að þetta er
engin list en hef gaman af að gera þetta og
finn að það hefur góð áhrif á mig andlega.
Ég mæli með því fyrir sálartetrið að menn
fái sér tréliti og teikniblokk og fari að leika
sér. Og ég er ekki frá því að ég komi fersk-
ari að skrifunum eftir að hafa teiknað, finni
þá lausn sem ég hef leitað að, einfaldlega
vegna þess að maður slakar á við að teikna.
Svo eru skáldskapur og myndlist auðvitað
töluvert skyld.“
– Eitt í viðbót: Þú gefur nú út hjá nýju
forlagi, Dimmu.
„Já, og það er mjög gott að vera kominn í
höfn þar. Aðalsteinn Ásberg er frábær útgef-
andi. Það er alveg eftir mínu höfði að vera
hjá svona litlu en kraftmiklu forlagi. Mér
fannst ég vera búinn með pakkann hjá stóru
útgáfunum og kann vel við þá persónulegu
nánd sem fylgir fyrirtæki af þessu tagi.“
„Hversdagurinn allur, alveg frá því við
fæðumst, mótar okkur og litar á flóknari
hátt en okkur er alla jafnan ljóst,“ segir
Gyrðir þegar rætt er um áhrifavalda.
Morgunblaðið/Einar Falur